Powszechnie panuje pogląd, że bas zawsze powinien być monofoniczny, co nie do końca jest zgodne z prawdą i rzeczywistością. Zobaczmy zatem, co należy zrobić, aby niskie tony w naszych produkcjach zyskały na przestrzenności.
Miksowanie basu w konfiguracji dwukanałowej (czyli stereofonicznie), to temat ściśle związany z niskoczęstotliwościową zawartością obrazu stereo i jej kompatybilnością monofoniczną. Większość zainteresowanych opowiada się za tym, aby wszystkie elementy operujące w niskim paśmie – głównie stopę, brzmienia subbasowe i podobne – miksować całkowicie mono, czyli z jednakowym poziomem, barwą i dynamiką w obu kanałach stereo. Owszem, ulokowanie brzmień basowych pośrodku obrazu stereo pozwoli zachować ich moc nawet wtedy, gdy miks zostanie zmonofonizowany i odtworzony na systemie monofonicznym, takim jak nagłośnienie klubowe czy głośnik Bluetooth. Wiadomo też, że nadmiar informacji stereo w paśmie basowym powoduje kłopoty przy przenoszeniu muzyki na płytę gramofonową.
Gdy jednak uważnie przysłuchamy się współczesnym produkcjom muzyki tanecznej, to szybko naszą uwagę zwróci fakt, że ich producenci nie zawsze są tak ostrożni, jeśli chodzi o panoramowanie i przestrzenność niskotonowych elementów miksu. Olśniewająco szerokie tony subbasowe wyskakują z boków, syntezatorowe basy skaczą od lewej do prawej, a stopa nurza się w powłóczystych pogłosach stereo. O co tu chodzi?
Jakkolwiek wszystkie częstotliwości poniżej 100 Hz – a więc w paśmie często określanym jako subbasowe – powinniśmy (prawie) zawsze miksować w mono, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby poszerzać sygnały o częstotliwościach powyżej 100 Hz. Podążając tą ścieżką w kontrolowany, lecz kreatywny sposób, można zwiększyć odczuwalną moc brzmienia stopy i basu, a także dodać gęstości i wyrazistości w miksie, gdy jest on odsłuchiwany za pomocą systemów stereofonicznych, jak słuchawki, odtwarzacze samochodowe, domowe zestawy hi-fi i tym podobne.
Dopóki utwór brzmi mocno i spójnie w mono, a przy tym nie jest przeznaczony do tłoczenia na winylu, dopóty istnieje spore pole manewru, jeśli chodzi o uprzestrzennienie basu. Jednak jak z każdą zaawansowaną techniką, łatwo jest się tu zagalopować, więc uważaj – podobnie jak ma to miejsce w przypadku większości trików mikserskich, jedna wspólna aplikacja będzie lepsza niż włączanie oddzielnych wtyczek stereo na wszystkich ścieżkach miksu! Zanim przejdziemy dalej, czujemy się w obowiązku podkreślić, jak ważne jest regularne sprawdzanie kompatybilności monofonicznej przetwarzanych sygnałów stereo za pomocą odpowiedniego narzędzia lub wtyczki monofonizującej. Monofonizacja miksu, czyli w praktyce zsumowanie kanałów lewego i prawego, pozwala bowiem ujawnić każdą niespójność lub znoszenie się faz, a tym samym dokonać oceny negatywnych skutków zastosowanego przetwarzania stereo. Inaczej mówiąc, sugerujemy, abyś robił to za każdym razem, gdy dokonujesz jakiegoś rodzaju obróbki stereo – to bardzo dobry nawyk.
W kontekście niespójności fazowej należy szczególnie uważać na syntetyczne dźwięki basu pochodzące z syntezatora lub zbioru sampli, w których zastosowano odstrojenie unisono lub jakiegoś typu efekt stereo. Wiele początkowych ustawień w syntezatorach zaprogramowano tak, aby brzmienia były szerokie i imponujące, ale ich zgodność fazowa może ucierpieć po zsumowaniu do mono. Typowy miks zazwyczaj wymaga prostszej, węższej brzmieniowo partii basu, więc dobrym pomysłem jest postawienie na mniej rozłożyste barwy basowe już na samym początku pracy. Jeśli jednak musisz użyć poszerzonego brzmienia, spróbuj wyciszyć jego zawartość stereo narzędziem do przetwarzania składowych Mid-Side.
?
Podczas pracy z sygnałami stereo bardzo ważne jest użycie wtyczki do równoważenia poziomów mono/stereo. Pozwala ona niezależnie dostosować głośność składowych mono (Mid) i stereo (Side)
?
Chcesz, aby konkretny dźwięk basu nagle pojawił się na pierwszym planie miksu, wręcz wyskakując z głośników? Zastosuj przefiltrowany górnoprzepustowo efekt Haasa lub krótki pogłos stereo. Jednak nie przesadź z jego poziomem, gdyż mogą pojawić się negatywne skutki uboczne związane z fazą kanałów
?
Jeśli poważnie myślisz o rozszerzeniu stereo, zapoznaj się z modułem Imager w iZotope Ozone, który pozwala niezależnie zawężać lub poszerzać cztery odrębne pasma częstotliwości. Możesz go użyć np. do zmonofonizowania częstotliwości basowych poniżej 100 Hz, nieco poszerzając niską średnicę, a następnie mocniej rozciągając wyższe pasma
?
Użyj uprzestrzennienia basu w aranżacji jako efektu psychoakustycznego. Dla przykładu, utrzymaj bas we względnie monofonicznej formie aż do końca zwrotki, płynnie poszerzając jego zawartość stereo w chwili, gdy rozpoczyna się refren
Koncepcja nakładania kilku dźwięków w poszukiwaniu jednego potężnego brzmienia jest sprawdzoną techniką, stosowaną przez wielu producentów, a wykonana w sposób fachowy może posłużyć także do poszerzania niskich tonów. Jeśli w swoim utworze użyłeś mięsistego syntezatorowego basu, zawierającego wiele częstotliwości w całym spektrum, ale pozbawionego treści stereo, spróbuj dodać lustrzaną kopię, wybierając podobne brzmienie. Warstwa ta powinna grać dość subtelnie, co pozwoli na rozepchnięcie jej na boki miksu – spróbuj panoramować oscylatory w syntezatorze lub przetwarzać tę dodatkową warstwę zewnętrznie, stosując szeroko brzmiący chorus, pogłos bądź delay. Trzeba jednak upewnić się, że nowa warstwa stereo nie maskuje warstwy podstawowej pod względem charakterystyki sonicznej. Sygnał ten nie będzie się przebijał tak mocno, o ile w ogóle, w miksie monofonicznym, więc musisz być przygotowany, że może się w nim zwyczajnie zgubić!
Stworzymy szerokie przestrzennie i kompatybilne monofonicznie basy, używając obróbki równoległej. Pracując z efektami stereo trudno przecenić znaczenie torów wysyłkowych w DAW. Wysyłając bazowe, monofoniczne brzmienie basu na dedykowaną wysyłkę stereo zyskujesz pełną kontrolę nad poziomem, szerokością i barwą nowo powstałej treści przestrzennej, niezależnie od materiału źródłowego mono. Taki poziom precyzji jest szczególnie ważny w przypadku stereofonizacji dźwięków zawierających niskie częstotliwości, ponieważ można je dokładnie filtrować lub poddać korekcji, a tym samym zachować pełną kontrolę nad poszerzeniem dźwięku. W projekcie możesz skonfigurować wiele wysyłek, co pozwoli aplikować alternatywne formy poszerzenia brzmienia różnych elementów w miksie lub zestawiać dwa lub więcej typów obróbki stereo dla tego samego dźwięku. Skonfigurujemy niestandardowe wysyłki Aux pod kątem poszerzania dźwięku, do późniejszego wykorzystania jako tory kanałowe w DAW.
1.
Na kanale powrotnym Aux w DAW włącz wtyczkę efektu Haasa, krótki pogłos/delay lub plugin do tworzenia pseudo-stereo. Następnie umieść w łańcuchu wtyczek narzędzie do obróbki Mid-Side i wyizoluj sygnał boczny (Side). W ten sposób sprawisz, że po zsumowaniu do mono cały sygnał stereo zaniknie.
2.
Aby ograniczyć zawartość basów w sygnale na wysyłce, włącz filtr górnoprzepustowy 100 Hz jako ostatnie ogniwo łańcucha wtyczek Aux. Możesz też „uformować” pasmo niskiej średnicy, aby uzyskać bardziej skoncentrowane brzmienie. Doboru korekcji należy dokonać w kontekście całego miksu.
3.
Przejdź do kanałów, których brzmienie chcesz poszerzyć, i wyślij ich sygnały na skonfigurowany Aux. Poziom wysyłki zdecyduje o tym, w jakim stopniu zastosowane zostanie poszerzenie. Dostosuj brzmienie nowo utworzonej treści stereo, aplikując na wysyłce odpowiednią korekcję/kompresję.
Jeśli Twoim celem jest stworzenie przepastnego, stereofonicznego brzmienia stopy, skorzystaj z sześciu poniższych porad.
1.
Choć może się to wydawać nielogicznym, stopa i pogłos, o ile zostaną właściwie dopasowane, stanowią idealną parę. Włącz wtyczkę pogłosową na powrotnym torze Aux, a następnie skieruj na tę wysyłkę sygnał stopy. To pozwoli na przetwarzanie sygnału pogłosu niezależnie od źródłowego.
2.
Zgodnie z ogólną regułą należy odizolować wybrzmiewanie pogłosu od sygnału źródłowego, aby uniknąć interferencji z głównym, transjentowym uderzeniem stopy. Można tego dokonać zwiększając wartość parametru pre-delay dla pogłosu lub wykorzystując czysty sygnał stopy do kluczowania wybrzmiewania pogłosowego, powodując jego chwilowe wytłumianie.
3.
Jeśli stopa w nagraniu jest krótka i mięsista, a tak często bywa w przypadku gatunków, w których dominuje pasmo subbasowe, jak D’n’B czy house, zastosowanie dłuższego pogłosu może pozornie wydłużyć jej wybrzmiewanie, wywołując psychoakustyczny efekt „rozciągnięcia”.
4.
Dla zachowania precyzji tonalnej uformuj odpowiedź częstotliwościową pogłosu, używając filtrów i korektora. Zacznij od usunięcia zawartości subbasowej filtrem górnoprzepustowym, co zapobiegnie kolizji niskiego dołu z sygnałem źródłowym, a także innymi dźwiękami niskotonowymi w miksie.
5.
Jeśli dźwięk ambientowy nadal maskuje sygnał źródłowy, spróbuj bardziej precyzyjnego wycinania niepożądanych częstotliwości. Oczywiście, jak zawsze w przypadku miksu, korekta taka powinna odbywać się w kontekście całej aranżacji.
6.
Na koniec dostosuj szerokość pogłosu, stosując wtyczkę do obróbki Mid-Side lub korektor pracujący w tym trybie. Dobrym rozwiązaniem będzie mocniejsze wyśrodkowanie częstotliwości subbasowych i niskiej średnicy, ale można też uzyskać szersze stereo nawet w tym drugim paśmie, w zależności od samego brzmienia stopy.
