Sidechain, czyli kluczowanie, to jedna z najciekawszych technik pracy z miksem. Nasz artykuł to swoisty klucz do skarbnicy z wiedzą na ten temat.
Sidechain często jest kojarzony z tzw. pompującą kompresją, od której zaczniemy nasz poradnik, ale odnosi się również do każdego innego procesora sygnałowego, którego pracą można sterować za pomocą zewnętrznego sygnału kluczującego.
Bardzo często jest to odpowiednio obrobiona wersja sygnału wejściowego. Dla przykładu, sygnał wchodzący na kompresor podlega skopiowaniu (np. za pomocą wtyczki), a następnie do kopii aplikuje się filtrację górno- lub dolnoprzepustową i kieruje się ją na wejście kluczujące w detektorze kompresora (sidechain). Tego typu zabieg dobrze sprawdza się na grupie bębnów, dzięki czemu kompresor nie reaguje nadmiernie na zbyt dużą energię stopy.
Innym typowym zastosowaniem są de-essery, w których sygnał wejściowy dzielony jest na sygnał kierowany na kompresję i sygnał sterujący pracą tejże kompresji. Ten ostatni jest następnie filtrowany tak, aby po filtrze pojawiały się wyłącznie częstotliwości odpowiadające za sybilanty. I to właśnie one sterują kompresorem tak, że reaguje on silniej przy pojawieniu się zgłosek syczących i szeleszczących, tłumiąc je na wyjściu.
Tak opisany sposób pracy nosi nazwę kluczowania wewnętrznego (internal sidechain), ale jak zobaczymy, zdarzają się sytuacje, kiedy zależy nam na tym, by sterowanie pracą procesora odbywało się za pomocą innego sygnału. W takim przypadku mówimy o kluczowaniu zewnętrznym.
1.
Kompresory automatycznie ściszają sygnał, gdy jego poziom przekroczy określony próg. Mamy tutaj partię podkładu (pad) i zaczynającą się po jakimś czasie stopę. Kompresor na sumie nie reaguje na pad grający solo, ponieważ nie jest on na tyle głośny, by osiągnąć próg zadziałania kompresji. Kiedy jednak pojawia się mocna stopa, cały sygnał, łącznie z padem, zostaje poddany tłumieniu.
2.
Tak działa każdy kompresor szerokopasmowy, ale czasami zależy nam na tym, by tłumienie kompresora dokonywało się pod wpływem innego sygnału niż ten, na którym włączyliśmy kompresję. Klasyczny przykład to wyciszanie muzyki w radiu w chwili, kiedy wchodzi głos spikera. W naszym pliku demo, 2. Radio vox no duck.wav, głos i muzyka mają taki sam poziom i bardzo trudno jest usłyszeć słowa.
3.
Kompresja kluczowana - często określana skrótowo mianem sidechain - może znaleźć zastosowanie przy automatycznym wyciszaniu muzyki z chwilą pojawienia się głosu. Czasy ataku i powrotu kompresji należy dobrać bardzo starannie, aby końcowy efekt (nazywany też duckingiem) był przyjazny dla słuchacza. Posłuchaj przykładu w pliku 3. Radio vox with duck.wav.
4.
To najprostsza forma kluczowania, ale możemy rozwinąć tę technikę znacznie bardziej. W następnych samouczkach zaprezentujemy całą gamę aplikacji sidechain, od klasycznego pompowania do tzw. transowej bramki i szeregu różnych technik stosowanych przy zaawansowanym miksie. W innych przypadkach wykorzystamy filtrowanie, kształtowanie obwiedni, dynamiczną korekcję i wiele innych procesorów.
1.
Choć ogólne pryncypia odnoszące się do konfiguracji kluczowania są uniwersalne, to każdy DAW realizuje tę funkcję na swój sposób. Na DVD znajdziecie szereg filmów prezentujących takie przypadki. Omawiamy tam Ableton Live oraz inne DAW, zatem polecamy przejrzenie zawartości naszego krążka w katalogu Magazyn\Kluczowanie.
2.
W każdym z klipów wideo do zilustrowania tej techniki użyto tej samej stopy oraz pętli basu - znajdziecie je w podfolderze Audio. Ścieżka stopy kierowana jest do kompresora na ścieżce basu jako sygnał kluczujący, aktywując tłumienie w momencie uderzenia stopy. W niektórych programach do zrealizowania tej konfiguracji wykorzystuje się wysyłki Aux, w innych każdy procesor ma własne menu komutacji sygnału sterującego.
3.
Zaprezentujemy również konfigurację kluczowania z użyciem wtyczek innych producentów. Większość DAW obsługuje te wtyczki tak samo jak własne, ale w kilku programach potrzeba trochę więcej działań, by uzyskać taki sam efekt. Każda wtyczka niezależnych producentów oferuje inny sposób kluczowania, więc warto czasem zajrzeć do jej instrukcji obsługi.
1.
Kiedy ktoś mówi o zabiegu sidechain w muzyce dance, bardzo często oznacza to efekt pompowania, polegający na wyciszaniu innych elementów miksu w momencie uderzenia stopy. Do projektu w tempie 123 BPM załaduj pliki Load Kick.wav i Ravepad.wav z folderu Audio na DVD. Używamy tu programu Reason 8, korzystając z jego kompresora M-Class Compressor włączonego na torze padu, ale kompresor z wejściem sidechain znajduje się w każdym programie DAW.
2.
Przypiszemy teraz stopę do wejścia kluczowania w kompresorze, ustawiając w nim Threshold na -36 dB (ustawienie to może się wydawać ekstremalne, ale kwestię ustawienia progu będziemy jeszcze omawiać). Czasy ataku i powrotu ustawiamy na najkrótsze wartości. Włącz odtwarzanie i ustaw Radio na maksimum - powinieneś usłyszeć wyraźne wyciszanie padu w momencie uderzenia stopy. Czym większe ustawienie Ratio, tym bardziej redukowana jest głośność padu.
3.
Jeśli chodzi o rytmikę pulsowania, istotną rolę odgrywa czas powrotu Release. Ustawiliśmy go na 392 (około 39 ms), dzięki czemu wyciszanie pojawia się w fazie „przybitki”. Mniejsze czasy skrócą okres wyciszenia, a dłuższe sprawią, że dźwięk będzie leniwie wracał do nominalnego poziomu. Usuń ostatnie dźwięki stopy w taktach 2 i 4, aby wyraźniej usłyszeć ten efekt. Taki trik może się świetnie sprawdzić w Twoich utworach.
4.
W miejsce padu wstaw plik Bassduck.wav, włącz odtwarzanie i przełączaj przycisk Bypass w kompresorze, aby usłyszeć efekt jego pracy. Poeksperymentuj z różnymi ustawieniami Release. W przypadku większych ustawień zauważysz, że stopa przebija się lepiej, a efekt pompowania jest mniej słyszalny. Zapoznaj się z naszą prezentacją na DVD, gdzie możesz zobaczyć i posłuchać przykładów różnych ustawień.
5.
Rzeczy nie muszą wcale być tak oczywiste. Ustaw Release znów na 392 i zmień Threshold na -14 dB, by efekt nie był zbyt czytelny, a jednocześnie by pojawiało się trochę pompowania. Jego poziom można regulować kontrolką Ratio, ale musisz pamiętać, że końcowe efekty zależą od samego sygnału przetwarzanego oraz sygnału sterującego. Eksperymentując z ustawieniami możesz uzyskać różne zależności między stopą a sygnałem kluczowanym.
Ze swoją ikoniczną, pompowaną partią syntetycznych smyczków, utwór ten jest prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalnym przykładem kluczowania w muzyce. Jeśli jednak przysłuchasz mu się bliżej, dostrzeżesz, że wiele innych elementów orbituje na swój sposób wokół sygnału stopy.
Kluczowanie występuje niemal w każdym utworze pop inspirowanym muzyką EDM. Ten przebój jest klasycznym przykładem, jak kluczowanie wielu elementów pozwala zaprowadzić porządek w gęstym miksie i uzyskać maksymalną energię.
Bardzo trudno jest w tym utworze znaleźć coś, co nie zostało obrobione kompresją kluczowaną. Pady, główny bas, efekty dźwiękowe, bębny... Po prostu klasyka.
Mamy tutaj klasyczny przykład przesadnego pompowania, jakiego raczej nie chcielibyśmy słuchać. Można ten utwór kochać lub nienawidzić, ale nie można nie dostrzec precyzji technicznej, jaka stoi za końcowym efektem.
Smakowicie zastosowane, masowe kluczowanie. Jedyna rzecz, która nie jest przetwarzana, to stopa (nawet wokale są tu wyciszane z wyraźną rytmiką), więc jest niemożliwe, by tak wyprodukowany utwór nie zmusił Cię przynajmniej do postukiwania nogą.
Pasaż
