PSPaudioware DelayPack - pakiet wtyczek

Pakiet składa się z dwóch wtyczek: Lexicon PSP 42 i PSP 84, dostępnych w formatach DirectX, VST oraz RTAS, w dwóch ostatnich przypadkach także dla platformy Macintosh. Same wtyczki są także dostępne oddzielnie, ale jest kilka powodów, dla których warto się zaopatrzyć w obie naraz – między innymi atrakcyjna cena pakietu i fakt, że obie się świetnie uzupełniają. Instalacja w obu wtyczkach jest bardzo łatwa i przyjemna. Instalator prowadzi nas za rękę i umieszcza wszystko na właściwym miejscu. Po wprowadzeniu nazwy użytkownika oraz numeru autoryzującego możemy z marszu przystąpić do eskploracji możliwości wtyczek. W tym zakresie pomocna okazuje się obszerna instrukcja obsługi w formacie PDF, która instaluje się razem z programem i firmowymi presetami. W przypadku PSP 84 instrukcja zawiera wyczerpujące i wszechstronne omówienie wtyczki, począwszy od opisu architektury wszystkich bloków składających się na urządzenie, poprzez kontrolki, presety aż po tabelę kontrolerów MIDI, pozwalających na zdalne sterowanie wszystkimi parametrami programu z poziomu na przykład sekwencera. Podobne omówienie, choć nieco skromniejsze w zakresie opisu samego produktu znajdziemy w instrukcji PSP 42. Obie instrukcje wraz wersjami demonstracyjnymi wtyczek znajdziecie na naszej płycie w katalogu DodatkiPSP.

Wizualnie Lexicon PSP 42 wiernie naśladuje wygląd swego sprzętowego protoplasty – procesoe Lexicon PCM42. Tak jak w przypadku panelu oryginału, interfejs wtyczki PSP podzielony jest na trzy sekcje: wejścia/wyjścia, opóźnienia i modulacji opóźnienia. Jedyną zmianą w stosunku do pierwowzoru jest umieszczona na froncie gałka OUTPUT, którą oryginalny Lexicon miał z tyłu.

Sygnał wchodzi i wychodzi

Sekcja wejścia/wyjścia posiada trzy białe gałki: INPUT, OUTPUT oraz FEEDBACK plus gałkę na skraju sekcji oznaczoną jako OUTPUT MIX. Skrajnie położony diodowy miernik pokazuje poziom sygnału na wejściu i po sprzężeniu, a pod względem "elektrycznym" umiejscowiono go zaraz za blokiem saturacji. Gałki INPUT i OUTPUT ustawiają odpowiednio poziom sygnału wejściowego i wyjściowego, przy czym wyższe ustawienia tej pierwszej skutkują większym nasyceniem sygnału o harmoniczne generowane w bloku saturacji. Regulator FEEDBACK decyduje o głębokości sprzężenia zwrotnego, czyli w praktyce ilości powtórek sygnału, zaś ostatnia biała gałka pozwala ustawić proporcje między sygnałem wejściowym a sygnałem efektu.

W sygnał sprzężenia możemy włączyć filtr dolnoprzepustowy (HI CUT) o nachyleniu 6dB na oktawę i częstotliwości odcięcia 4kHz. Efekt jaki uzyskujemy tłumiąc wyższe częstotliwości przypomina zjawisko odbicia dźwięku od ściany z jednoczesną absorpcją jego wyższych składowych. Przycisk FB INV służy do odwracania fazy sygnału sprzężenia i najlepiej słychać jego pracę przy dużej wartości sprzężenia i krótkich czasach odbicia. Przycisk opisany jako DLY INV odwraca analogicznie fazę sygnału obrobionego, stąd przypisanie go do gałki OUTPUT MIX i zwiększanie słyszalności efektów jego włączenia wraz ze zwiększaniem udziału sygnału obrobionego.

PSPaudioware DelayPack - co mamy w środku?

Architektura wtyczki PSP 42 odzwierciedla wiernie układ zaprojektowany w roku 1981 przez Gary Halla. Sercem urządzenia jest cyfrowa linia opóźniająca o zmiennej częstotliwości próbkowania. Tego typu rozwiązanie jest dość nietypowe, zazwyczaj urządzenia bazujące na opóźnieniu sygnału mają stałą częstotliwość próbkowania, ewentualnie zmienianą skokowo.

Opóźnienie sygnału zależy od kilku parametrów przetwarzania. Pierwszy i najważniejszy to częstotliwości pracy zegara taktującego linię opóźniającą, którą można płynnie przestawiać w zakresie od 0,5 do 1,5 × częstotliwości pracy hosta. Jej zmiana daje charakterystyczny efekt odstrajania, kojarzący się z wyczynami starych taśmowych kamer pogłosowych. DELAY TAP, czyli punkt odczepu, daje możliwość ustawienia odległości powtórzenia w dwojakim trybie: poprzez edycję wartości czasu wyrażoną w milisekundach lub wartości rytmicznych. Dodatkowo możemy także wcisnąć znajdujący się z lewej strony sekcji wejścia/wyjścia przycisk DELAY 2X, który zmniejszając częstotliwość próbkowania sygnału do 8kHz jednocześnie dwukrotnie zwiększa czas powtórzenia. Korzystając z tej funkcji możemy uzyskać „ładnie zdegradowane” odbicie w stylistyce LoFi.

Wyświetlacz cyfrowy podaje informację o długości opóźnienia w milisekundach, w wartościach rytmicznych oraz o tempie w BPM, przy czym to ostatnie ustawiane jest automatycznie zgodnie z aktualnym tempem projektu. Ustawienie czasu opóźnienia w obu trybach pracy dokonywane jest przy pomocy dwóch czarnych klawiszy z lewej strony wyświetlacza. Za zmianę trybów (określanych skrótami DLY i CLK) odpowiedzialny jest przełącznik znajdujący się nad wyświetlaczem. Parametry opóźnienia można też ustawiać przy użyciu „niewidzialnych” pokręteł, w tym celu wystarczy kliknąć lewym przyciskiem myszy na pole pomiędzy czarnymi przełącznikami i przesuwać kursor w górę lub w dół albo w lewo i prawo – metoda ta pozwala na szybkie i płynne znalezienie odpowiadającej nam wartości.

PSPaudioware DelayPack - sampler frazy – tajna broń 42-ki

W lewym rogu sekcji opóźnienia umieszczony został włącznik jednej z najciekawszych funkcji oryginalnego Lexicona PCM42, czyli samplera frazy. Funkcja ta była jednym z powodów popularności owego urządzenia – charakterystyczny efekt powtarzania krótkiego, zapętlonego fragmentu wokalu czy instrumentu jest słyszalny w wielu nagraniach. O ile długość „schwytanej” frazy w przypadku oryginału zawsze odpowiadała całej długości dostępnej pamięci bufora (co nie wykluczało możliwości regulacji faktycznego czasu frazy w pewnym zakresie przy pomocy zmiany częstotliwości taktowania linii), o tyle w programowej replice firmy PSP czas ten określony jest przez aktualny czas opóźnienia, co pozwala na bardziej intuicyjną i łatwiejszą pracę. Tak zapętloną frazę możemy modyfikować, dodając do niej nowe elementy lub zastępując już istniejące, w zależności od aktualnej pozycji gałki FEEDBACK. Produkt PSP emuluje tę funkcję bez zauważalnej latencji, pozwalając na użycie samplera frazy w czasie rzeczywistym. Polecam zabawę z tym efektem, to bardzo inspirujące!

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

PSPaudioware DelayPack - do góry i na dół, czyli modulacja

Sekcja modulacji opóźnienia obsługiwana jest przy pomocy czterech czerwonych gałek umieszczonych po prawej stronie panelu urządzenia. Pierwsza z nich, MANUAL, pozwala ręcznie sterować zegarem, czyli w praktyce zmieniać opóźnienie w przedziale 0,5-1,5×. Jak wspomniałem, możemy przy jej pomocy uzyskiwać efekty płynnego przestrajania. Częstotliwość pracy delay’a może również być modulowana przez dwa dostępne źródła sygnałów modulacyjnych: LFO (sinus i prostokąt) oraz analizator obwiedni sygnału wejściowego o stałych parametrach czasowych. Zmiana głębokości automatycznej modulacji odbywa się przy pomocy gałki DEPTH, podczas gdy pozostałe dwa czerwone pokrętła – WAVEFORM i RATE – regulują odpowiednio proporcje miksu dwóch wspomnianych źródeł modulacji oraz częstotliwość pracy LFO (od 0,1 do 10Hz).

Współpraca wszystkich sekcji urządzenia daje duże możliwości tak w przypadku prostych zastosowań, jak i zaawansowanego kreowania brzmienia. Dla wygody użytkownika i, jak sądzę, dla celów edukacyjnych, programiści PSP wyposażyli swój produkt w 16 firmowych presetów, dobrze ukazujących potencjalne możliwości i typowe zastosowania urządzenia. Program pozwala oczywiście na pełną edycję presetów, zapisywanie własnych ustawień czy też użycie zewnętrznych banków presetów.

Co można powiedzieć o brzmieniu wtyczki PSPaudioware DelayPack?

Brzmienie jest wzorcowe – podobnie zresztą jak w innych produktach spod znaku PSP. Charakterystyczne saturowanie skutkuje kapitalną muzykalnością wtyczki. Na ile odzwierciedla brzmienie emulowanego oryginału? Tego nie wiem, bowiem nie miałem niestety możliwości porównania programu ze sprzętowym oryginałem. Muszę więc polegać na opiniach użytkowników PSP 42 i sprzętowego PCM42 oraz na zdaniu samej firmy Lexicon. Wszyscy jak jeden mąż (razem z konstruktorem oryginału...) zapewniają o wierności emulacji.

Zalety urządzenia w wersji programowej potwierdzają, że nie na darmo protoplasta posiada status kultowego urządzenia studyjnego. Efekty uzyskiwane podczas obróbki ścieżek, od delikatnych flangerów aż po psychodeliczne, uciekające w nieskończoność czy maniacko repetytowane ogony są niezwykle atrakcyjne, inspirujące, a przed wszystkim bardzo charakterystyczne. Dołączony zestaw presetów pozwala na uzyskanie dość typowych efektów, więc by wyciągnąć z PSP 42 coś bardziej zwariowanego, należy już samodzielnie zgłębiać możliwości tej wtyczki.

Na uwagę zasługuje fakt, iż wszelkie zmiany dokonywane przez użytkownika podczas obróbki sygnału przez program nie powodują żadnych pozamuzycznych efektów, jak przesterowania czy trzaski. Jest to dość istotne przy pracy na żywo, ale też dobrze świadczy o programistach, którzy zadbali o wysoką kulturę pracy swojego produktu. Bezgłośne przełączanie presetów za pośrednictwem automatyki przyda się także w zastosowaniach studyjnych, podczas miksu; sugeruję sprawdzenie działania tego patentu na śladzie pętli perkusyjnej – efekty mogą wydać się wręcz nieprawdopodobne, tym bardziej że 42-ka wszystkie efekty idealnie synchronizuje z tempem projektu.

Czy są jakieś zastrzeżenia do PSPaudioware DelayPack?

Są, chociażby dotyczące filozofii obsługi, która do najłatwiejszych nie należy. Nie mamy też większego wpływu na brzmienie „ogonów”. Jednak pretensje w tej sprawie skierować należy raczej do protoplasty produktu PSP, więc paradoksalnie wady stają się zaletami – emulacja miała być wierna, i jest. Jedynym większym minusem jest więc funkcja niezwiązana z cechami naśladowanego urządzenia – brak niezwykle użytecznej funkcji MIDI LEARN. Ten rodzaj efektu aż się prosi o możliwość szybkiego przypisywania naszych realnych gałek (np. ze sterownika) do gałek wirtualnych.

Co słychać u większego brata?

Znając ułomności oryginału polscy programiści postanowili rozwinąć pierwotną koncepcję Lexicona PCM42, budując bardziej rozbudowaną wersję PSP 42 i nadając nowej wtyczce nazwę PSP 84. Już na pierwszy rzut oka widać, że PSP 84 to jakby „dwa Lexicony PSP 42”. Bliższe oględziny ukazują tyleż podobieństw co i różnic. Zacznijmy od tych pierwszych. Sercem efektu są linie opóźniające wzięte z 42-ki, lecz tym razem z osobną regulacją parametrów dla obu kanałów. Jako że większość miejsca na panelu zajęły nowe sekcje, gałki i przełączniki znane z modelu 42 upakowano gęsto z lewej strony panelu, dodając pokrętło panoramy sprzężenia zwrotnego na każdym z kanałów i przełącznik linkowania między nimi. Przesunięto też sekcję wejścia/wyjścia skrajnie w prawo do góry. Już sama możliwość niezależnej regulacji obu kanałów daje do dyspozycji funkcje niedostępne w PSP 42. Aby jeszcze bardziej rozszerzyć możliwość wpływania na obrabiany sygnał, w PSP 84 pojawiło się kilka dodatkowych sekcji zwiększających radykalnie potencjał efektu. Sekcja filtrów, które na moje ucho brzmią lepiej niż w PSP 42, uruchamiana jest przyciskiem FLT. Przełącznik MODE pozwala wybrać miejsce włączenia filtru – na wejściu, na sprzężeniu zwrotnym i na sygnale efektowym. Przełącznik TYPE daje możliwość wyboru typu filtru: LP, BP i HP. Gałka CUTOFF ustala częstotliwość odcięcia filtru, a gałka RES ustawia głębokość jego rezonansu. Tą ostatnią można regulować od zera, aż po samooscylacje. Ostatnie zaś pokrętło oznaczone jako MOD pozwala ustawiać głębokość modulacji odcięcia filtru w zakresie dwóch oktaw w dół i dwóch w górę.

Filtry w tym wydaniu są rewelacyjnym narzędziem, potrafiącym delikatnie, precyzyjnie okrasić sygnał ale też nieoczekiwanie, bardzo radykalnie zmienić jego charakter. Same w sobie brzmią bardzo dobrze – na tyle, że czasami warto zastosować PSP 84 jako... samodzielny filtr. Programiści z PSP poszli jeszcze dalej, dodając też sekcję saturacji. Przypisana jej gałka DRIVE dodatkowo pozwala ustawić wzmocnienie w zakresie od 0 do 24dB. Bardzo rozbudowana sekcja modulacji zajmuje na panelu PSP 84 centralne miejsce. Do dyspozycji jest 5 kształtów przebiegów, które mogą być synchronizowane z tempem utworu. Istnieje możliwość przesunięcia w fazie sygnału modulującego kanał lewy oraz prawy. Parametry czasowe bloku obwiedni podlegają regulacji, a pogłos, który znajdujemy na panelu 84-ki, możemy aktywować na samym efekcie albo na sumie wyjściowej. Dostępne są przy tym dwa tradycyjne algorytmy – spring i plate – w których możemy regulować parametry DAMP (czas pogłosu) i AMT (proporcje między sygnałem czystym a sygnałem z efektem). Pogłos brzmi dosyć typowo, jest nawet „zbyt klasyczny” i wydaje się, że warto wpiąć za 84-ką jakiś bardziej oryginalny efekt pogłosowy. Trzeba jednak przyznać, że pogłos zaimplementowany w PSP 84 jest wystarczający i użyteczny przy większości zastosowań w miksie.

Dużo tego, prawda? Ilość bloków sprawia, że obsługa procesora nie należy do najłatwiejszych. Na szczęście autorzy programu nie zapomnieli o presetach, które pozwalają szybko zastosować wtyczkę w typowych sytuacjach, ukazując nieograniczone możliwości kreowania nowych brzmień.

Jak się pracuje z tymi wtyczkami?

Pracę z Lexiconem PSP 42 określiłbym jako inspirującą, natomiast z 84 jako euforyczną – już samo przełączanie firmowych presetów dostarcza niezapomnianych wrażeń słuchowych. Wzorowe brzmienie, oryginalne i szlachetne; podczas użycia w gęstym miksie jak i w ascetycznych kompozycjach daje się odczuć bardzo duża „muzykalność”. Obie wtyczki stanowią świetne narzędzia, które potrafią na dłuższy czas skutecznie wyeliminować z użycia inne efekty typu delay, oczywiście pod warunkiem, że zadamy sobie trud nauczenia się ich obsługi.

Wady obu wtyczek – obie nie posiadają funkcji MIDI LEARN. PSP 84 jest dość procesorożerny, ale to cena za jego możliwości i jakość. 84-ka nie ma też przełączania miernika poziomu sygnału między wejściem a wyjściem, a jej pogłos warto rozbudować o atrakcyjniejsze algorytmy.

Na koniec, niejako poza samym testem, jeszcze jeden plus – świetne wsparcie techniczne. Autor danej wtyczki natychmiast odpowiada na posty pojawiające się na forum użytkowników PSP, nie tylko pomagając w przypadku problemów z użytkowaniem, ale nawet z dnia na dzień poprawiając błędy dostrzeżone w pierwszych wersjach.

Lexicon i PSP

Kiedy programiści PSP postanowili skonstruować zaawansowany efekt, szczęśliwym zrządzeniem losu wpadli na pomysł emulacji jednego z najbardziej znanych, klasycznych już procesorów – Lexicon PCM42, spotykanego w wielu dobrych studiach nagraniowych na świecie, a w szczególności w USA. Jak się okazuje polskim projektantom udało się odtworzyć wszystko to, co w oryginale najlepsze – czyli brzmienie i funkcjonalność – do tego stopnia, że ich wysiłki docenione zostały przez firmę Lexicon, która zezwoliła na użycie na tym produkcie PSP swojego logo. Dodajmy jeszcze, że Lexicon sprzedaje ten programowy delay na swojej firmowej stronie internetowej.

EiS - 01/2004