Hammond XK-5 - organy sceniczne

Dzięki uprzejmości Pawła Więsika z Hammond Polska jako jedni z pierwszych mogliśmy instrument zobaczyć, dotknąć i opisać specjalnie dla naszych Czytelników. Model XK-5 swoją premierę miał na letnich targach NAMM 2016, podczas których przy nowym instrumencie zasiadał sam mistrz organów Hammonda – dr Lonnie Smith. Sam później mówił o nich: „W XK5 czujesz B-3. Dotyk i poczucie klawiatury wraca do Ciebie. Instrument nie umarł i ma się dobrze”.

Styki i koła w Hammond XK-5

Konstruktorzy nowych cyfrowych organów wiedzą, iż z upływem lat korzystanie ze świetnie utrzymanych pierwowzorów Hammonda będzie coraz trudniejsze i droższe, dlatego też za cel postawili sobie stworzenie instrumentu jeszcze bardziej doskonałego i zbliżonego do pierwowzoru. Tym, co odróżnia nowego XK-5 od jego starszych braci, jest niewątpliwie Hybrydowy System Wielokontaktowych Klawiszy, który daje najbardziej zbliżony efekt do tego z B-3 – naciśnięcie klawisza powoduje zamknięcie dziewięciu styków, po jednym dla każdego drawbaru. W XK-5 zastosowano trzy styki mechaniczne, w różnych punktach naciskania klawisza. Każdy z nich wyzwala trzy wirtualne kontakty, dając oddzielne połączenie dla każdej częstotliwości drawbaru, w taki sam sposób jak oryginalne dziewięć kontaktów mechanicznych. Wciskając klawisz powoli, można usłyszeć, że poszczególne harmoniczne odzywają się jedna za drugą. Wszystkie parametry styku są również programowalne i transmitowane jako dane nut MIDI.

W dolnej części instrumentu znajdziemy wyjście słuchawkowe, gniazdo do podłączenia przełącznika obrotów Leslie typu half-moon oraz złącze H-BUS, przeznaczone do podłączenia dolnego manuału XLK-5 lub klawiatury nożnej XPK-250.

Przyznam, że pierwsze zetknięcie się z tym systemem spowodowało niesamowite odczucia podczas gry, a Hybrid Multiple Key Contact System można uznać za rewolucyjny. Ponadto XK-5 został wyposażony w nową technologię odtworzenia kół generatorów tonu Hammonda. Silnik brzmieniowy MTW (Modeled Tone Wheels) został zaprojektowany tak, aby emulować pracę wszystkich 91 odpowiednio naciętych kół, znajdujących się w oryginalnych organach. Nowy Hammond ma też 12 dodatkowych wirtualnych kół tonalnych, z których zbudowane są mikstury dźwięków pedałowych, tak jak w organach produkowanych od 1945 roku. Mamy również możliwość pobierania ustawień wirtualnych kół tonalnych zaprogramowanych przez innych użytkowników.

Dopracowano działanie takich efektów jak Key Click czy Percussion, a także stworzono nowy moduł transformatora separującego (Virtual Matching Transformer), który w oryginale wpływał na subtelne zmiany w brzmieniu wynikające z nasycenia rdzenia. W XK-5 możemy definiować jego miejsce w torze sygnałowym, a nawet ustawiać wirtualne nasycenie i histerezę (bezwładność stanu nasycenia) rdzenia. Zmiany pojawiły się też w cyfrowym efekcie Leslie, oferującym płynną regulację prędkości. Producent deklaruje, że jest on znacznie lepszy niż w innych instrumentach wykorzystujących symulację obrotowego głośnika. Duży nacisk położono na efekt przesterowania, uzupełniony obecnie o moduł lampowego przedwzmacniacza, usprawniając jednocześnie efekty Vibrato i Chorus. XK-5 pozwala na łatwe aktualizowanie firmware poprzez pamięć USB lub z komputera.

Konstrukcja Hammond XK-5

Hammond XK-5 zbudowany jest na wzór swoich starszych braci, najbardziej przypominając XK-3c. Manuały instrumentu mają 61-głosową polifonię, a klawiatura nożna 5-głosową. Nowy Hammond zbudowany jest w dużej mierze z aluminium i drewna; tylko niektóre elementy zostały wykonane z tworzywa sztucznego. W wersji z jednym manuałem nowego Hammonda da się obsługiwać samodzielnie, a podróżowanie z nim nie powinno sprawiać większego problemu – zmieści się w większości aut typu kombi. Transport Hammonda rozbudowanego do pełnowymiarowego instrumentu przypominającego B-3 to już inna kwestia (patrz „Akcesoria”)...

[MASTER VOLUME] Poziom sygnału na wyjściu liniowym i słuchawkowym [DRAWBAR, MENU/EXIT, CONTROL, PLAY, VALUE, kursory] Przyciski i enkoder menu współpracujące z wyświetlaczem OLED (20 znaków, 2 linie) [PRESET SELECTOR, RECORD] Wybór i zapisywanie presetów górnego i dolnego manuału [Odwrotna klawiatura] Preset keys, czyli klawisze presetowe do przywoływania ustawień użytkownika [PEDAL SUSTAIN, PEDAL TO LOWER, SPLIT, BANK, TRANSPOSE, DOWN, UP, LOWER] Aktywowanie nożnych kontrolerów, podział klawiatury, transpozycja ±6 półtonów, zmiana oktaw ±2 oktawy [LESLIE] Włączanie/wyłączanie efektu Leslie i sterowanie szybkością obrotów rotora (funkcje te może realizować opcjonalny manipulator half-moon) [VIBRATO AND CHORUS] Głębokość efektów wibrato i chorus oraz wskazanie obszarów ich aktywności [Sekcja drawbarów] 5 zestawów drawbarów: 4 dla manuałów i 1 dla klawiatury nożnej

Jakość wykonania XK-5, tak jak w przypadku każdego Hammonda, jest na najwyższym poziomie. Sposób docięcia i wykończenia materiałów daje wrażenie, że mamy do czynienia z wykwintnym meblem. Charakterystyczna kolorystka – czerń, brąz i beż – sprawia, że instrument wyróżnia się bardzo estetycznym wyglądem. Zarówno przyciski, jak i pokrętła odpowiadające za sterowanie XK-5 są osadzone w sposób prawidłowy, a ich reakcja i opór podczas zmian jest bardzo przyjemna dla ręki. Smaku dodają jedyne w swoim rodzaju, oryginalne drawbary (registry), których charakterystyczny odgłos przy przesuwaniu oddaje ducha pierwowzoru. Nowy XK-5 ma cztery pełne zestawy registrów, a także dwa drawbary dla pedałów, jak w oryginalnym B3.

Klawiatura Hammond XK-5

Bardzo charakterystycznym elementem każdego Hammonda jest mechanizm klawiatury. Ten w XK-5 zbudowany został przez japońską fabrykę Hammonda. Projekt zakładał odwzorowanie niezbędnej siły nacisku i zakresu głębokości klawiszy z oryginalnego B-3. Hammond XK-5 ma w zasadzie dwie klawiatury. Pierwsza to 5-oktawowy manuał typu waterfall z kwadratowym frontem, w charakterystycznym dla tych instrumentów kremowym kolorze. Druga, w odwrotnej kolorystyce, jest 1-oktawowa (także waterfall) i służy do przywoływania i zapisywania presetów brzmieniowych użytkownika. Powierzchnia klawiszy jest lekko błyszcząca i gładka. Pozwala to na bardzo wygodne granie partii glissando, umożliwiając szybkie poruszanie się po klawiszach. Jest dobrze dostosowana zarówno do potrzeb lekkiego grania, jak i szybkiej repetycji, która w technice organowej jest często używana. Poszczególne klawisze dobrze i równo reagują na siłę nacisku.

[PERCUSSION] Sterowanie efektem akcentowania dźwięku [MASTER EQUALIZER] 3-pasmowy korektor główny z przestrajanym środkiem (250 Hz-3,1 kHz) [EFFECTS] Aktywacja i regulacja głębokości efektów Overdrive, sekcji multiefektów (wybieranych w menu) i pogłosu (także ustawianego w menu)

Klawiatura ma wymiary, do jakich przyzwyczaił nas Hammond w swoich cyfrowych instrumentach. Kremowe klawisze mają ok. 13 cm długości i nieco ponad 2 cm szerokości. W przypadku czarnych jest to, odpowiednio, 8 i 1 cm. Przycisk Split na panelu kontrolnym pozwala na wyznaczenie punktu podziału klawiatury. Gra na klawiaturze, która została stworzona specjalnie do jednego instrumentu, to niebywała frajda. Mając kontakt z takim manuałem zaczynamy rozumieć, dlaczego profesjonaliści zwracają tak dużą uwagę na mechanizm klawiatury i różnice pomiędzy poszczególnymi rozwiązaniami.

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

Brzmienie Hammond XK-5

Brzmienie Hammonda jest jedyne w swoim rodzaju i w dużym stopniu zależy od umiejętności organisty. Trudno zatem opisywać to, co nazywamy barwami fabrycznymi w innych instrumentach. Można oczywiście napisać, że brzmienie XK-5 jest nietuzinkowe, klasyczne czy jedyne w swoim rodzaju, jednak jego tajemnica kryje się w czymś innymi: pozwala na stworzenie własnej interpretacji hammondowego świata podczas gry na żywo. Z organami Hammonda jest trochę tak jak z fortepianem – nawet jeśli muzycy grają na tym samym instrumencie, to każdy z nich zabrzmi nieco inaczej, każdy pokaże własny charakter.

XK-5 wraz z opcjonalnym dolnym manuałem oraz przełącznikiem regulacji szybkości obrotów rotorów Leslie.

W pamięci wewnętrznej znajdziemy 100 fabrycznych presetów i drugie tyle komórek na brzmienia użytkownika. Grupa barw fabrycznych została podzielona na 10 mniejszych, do których przypisano po 10 gotowych presetów brzmieniowych. Każda z fabrycznych grup to odzwierciedlenie pewnej stylistyki muzycznej (patrz „Presety”). W próbkach audio dostępnych na naszej redakcyjnej płycie DVD i online znajdziemy kilka przykładów dźwięków charakterystycznych dla efektów brzmieniowych Hammonda. W próbkach starano oddać się wszystkie niuanse, na które konstruktorzy położyli największy nacisk.

Podsumowanie