Launcher - podstawy obsługi
Program Ableton Live, jako pierwsze narzędzie DAW na rynku, zaoferował zupełnie nowe podejście do pracy z dźwiękiem. Nowe, jeśli chodzi o oprogramowanie, bo w domenie sprzętowej było ono już znane od dawna. Tę samą funkcjonalność oferuje również Bitwig.
Okno Launchera jest zupełnie inną formą widoku sesji niż ta, która funkcjonuje w tzw. trybie czasowo-liniowym, pochodzącym od koncepcji zapisu wielośladowego na taśmie analogowej. W wypadku Session View (Live) i Launchera (Bitwig) zapożyczono ją od klasycznych samplerów Akai, w których każdym z przycisków/padów można sterować odtwarzaniem przypisanej do niego próbki - pojedynczego dźwięku lub pętli.
Ten tryb pracy dedykowany jest głównie do zastosowań na żywo, zwłaszcza w połączeniu z kontrolerem sprzętowym, co daje daleko większe możliwości manipulacji niż bezpośrednio z poziomu oprogramowania. Chodzi tu głównie o to, że myszką możemy kliknąć w danym czasie tylko w jednym miejscu, a tym samym wyzwolić pojedynczy klip czy grupę klipów. Mając pod palcami sterownik, możemy wyzwalać i zatrzymywać jednocześnie znacznie więcej klipów, co w sposób oczywisty wpływa na zwiększenie liczby opcji w zakresie kreacji na żywo. Co ciekawe, w Bitwigu mamy możliwość jednoczesnego wglądu na dwa okna - Launchera i standardowej sesji (Arrange), z opcją korzystania z obu jednocześnie oraz nagrywania naszych manipulacji w Launcherze na śladach w sesji liniowej.
Launcher horyzontalnie i wertykalnie
Launcher w Bitwigu funkcjonuje w dwóch formach. Pierwszą, przypominającą układ z Ableton Live aktywujemy klikając znajdujący się w lewym dolnym rogu przycisk MIX. Drugi widok, typowy dla Bitwiga i dopasowany pod kątem współpracy z widokiem aranżacji uruchamiamy w trybie Arrange przyciskiem Show Clip Launcher w lewym dolnym rogu okna aranżacji. Tuż obok niego znajduje się przycisk widoku aranżacji i oba widoki mogą być aktywne w tym samym czasie. Skąd takie rozróżnienie? Bitwig od samego początku był projektowany jako program łączący najlepsze cechy wszystkich aplikacji DAW. Dlatego też nie można w nim było pominąć doskonale znanego wszystkim abletonowiczom, klasycznego już układu aktywatora klipów, w którym poszczególne ścieżki - w rozumieniu toru sygnałowego, na którym można włączać wtyczki i sterować m.in. jego głośnością - rozmieszczone są pionowo, dokładnie tak jak w analogowym mikserze.
Z kolei wertykalny (pionowy) rozkład ścieżek kłócił się z rozkładem horyzontalnym (poziomym), czyli typowym dla wielościeżkowej taśmy analogowej. Dokładnie z taką sytuacją mamy do czynienia w klasycznych programach DAW, w których widok sesji odzwierciedla taśmę, a widok miksera, co oczywiste, jest taki sam jak w sprzętowych konsoletach. Aby zatem pogodzić obie te formy widoku materiału wielośladowego, w Bitwigu mamy dwie konfiguracje Launchera, obie tak samo funkcjonalne, choć praca w nich odbywa się nieco inaczej i wymaga „przekręcenia” sposobu myślenia o 90 stopni.
Odpalanie Launcher
Launcher udostępnia nam komórki, w których możemy osadzać różnego typu materiał muzyczny pod postacią plików audio o dowolnej długości, czyli krótkich sampli, pojedynczych dźwięków, pętli, a nawet całych ścieżek czy utworów. Mogą to też być klipy MIDI - zaprogramowane przez nas, nagrane lub zaimportowane. Tu też nie ma ograniczenia długości. Aby jednak klipy MIDI mogły być słyszalne, na danej ścieżce musi być włączony syntezator lub sampler. Dwukrotne kliknięcie na pustej komórce na ścieżce instrumentalnej tworzy klip o domyślnej długości jednego taktu, który otwiera się w edytorze. Tu możemy zmienić jego długość i zaprogramować lub nagrać własny patern, włączając wcześniej jakiś instrument na ścieżce i uzbrajając ją do nagrywania, gdy chcemy wgrać partię z klawiatury MIDI. Klip uruchamiamy znajdującym się na nim przyciskiem trójkąta. Jeśli jest zapętlony, gra cały czas w pętli. O tym, czy dany klip ma być zapętlony i grać aż do momentu jego zatrzymania, czy też po wyzwoleniu gra do końca i zatrzymuje się sam, decydujemy zaznaczając klip i w oknie jego właściwości włączając lub wyłączając podświetlenie przycisku Loop. Na poszczególne komórki możemy też przeciągać klipy z przeglądarki programu Bitwig lub z zewnątrz - z pulpitu/biurka albo okna eksploratora/Findera.
Aby zrozumieć, na czym polega funkcjonalność Launchera, przełączmy się do widoku aranżacji i włączmy w nim nasz aktywator klipów. Każdy rząd z komórkami zawierającymi klipy przyporządkowany jest do ścieżki w mikserze. W tym układzie reguła jest taka, że w danym rzędzie i w danej chwili może grać tylko jeden klip. Włączenie kolejnego spowoduje wyłączenie tego grającego i przejście do następnego klipu. Przejście to może się odbywać z dopasowaniem rytmicznym lub od razu w chwili uruchomienia drugiego klipu. Tryb przejścia z jednego do drugiego klipu definiujemy w menu Options > Dafault Launch Quantization. Jeśli w trakcie odtwarzania klipu aktywujemy klip na innej ścieżce, to zaczyna on grać w węźle rytmicznym określonym przez nas w ustawieniach kwantyzacji, nie zatrzymując odtwarzania poprzedniego klipu. W ten sposób można uruchamiać różne materiały, pętle bądź pojedyncze dźwięki, aby grały synchronicznie, ale tylko wtedy, gdy będą się znajdowały na różnych ścieżkach. Rozmieszczenie klipów w naszej sesji jest zatem kluczowe dla obsługi odtwarzania, przy czym ustawienie klipów jest tu dowolne. Możemy je przenosić, kopiować z wciśniętym klawiszem Ctrl/Cmd, nadawać im kolory i ustawiać tam gdzie nam wygodnie.
Jeśli chcemy zatrzymać odtwarzanie na danej ścieżce, dokonujemy tego przyciskiem Stop dla ścieżki (znak kwadratu przy jej nagłówku z lewej strony) lub dowolnym przyciskiem Stop na wolnym klipie znajdującym się na danej ścieżce. Zatrzymanie również odbywa się z zachowaniem zasad kwantyzacji w trybie Launch, które zdefiniowaliśmy we wspomnianym wyżej menu. W górnej części Launchera znajdziemy przyciski ze znaczkiem odtwarzania, opisane domyślnie jako Scene 1, 2, 3 itd. (nazwy można zmienić). Ich wciśnięcie uruchamia wszystkie klipy znajdujące się w danej kolumnie. Odbywa się to z zachowaniem wspomnianej zasady, zgodnie z którą w danym rzędzie może grać tylko jeden klip. A zatem ten, który znajduje się w uruchomionej właśnie kolumnie/Scenie wyłączy odtwarzanie klipu umiejscowionego gdzie indziej. Sceny możemy aktywować tak samo jak klipy, a przejście z jednej do drugiej odbywa się z zachowaniem kwantyzacji. Odtwarzanie Sceny zatrzymujemy przyciskiem Stop umieszczonym w lewym górnym rogu Launchera, obok przycisku Scene 1. Podczas odtwarzania Sceny, możemy włączać i wyłączać poszczególne klipy (jak opisano wyżej). Jeśli odtwarzanie zatrzymamy spacją lub przyciskiem Stop w sekcji głównego napędu, to przyciski Play w każdym ostatnio odtwarzanym klipie pozostają podświetlone i jeśli klikniemy jeden z nich, ruszą również wszystkie inne klipy z podświetlonym startem.
Możemy też samodzielnie ustalić, które klipy mają się uruchomić jednocześnie z wciśnięciem odtwarzania jednego z nich. W ten sposób możemy uruchamiać odtwarzanie kilku klipów w tym samym czasie, niekoniecznie wchodzących w skład tej samej Sceny. Klikamy globalny Stop (lewy górny róg Launchera), co wykasuje uzbrojone do odtwarzania klipy. Następnie na wybranych klipach klikamy trójkąt z wciśniętym klawiszem Control w pececie i kombinacją Control+Command w maku. Od tego momentu wciśnięcie jednego klipu uruchomi pozostałe. Kilka klipów jednocześnie zaznaczamy z wciśniętym przyciskiem Shift. Możemy je kopiować z Controlem i przenosić w inne miejsca. Jeśli przeniesiemy je na pusty obszar, to program sam stworzy dla nich odpowiednią ścieżkę, choć instrumenty musimy już obsadzić na niej samodzielnie. Sprawdza się to w sytuacji, gdy chcemy powielić tę samą partię graną innym brzmieniem.