Wirtualny winyl
Poznaj techniki emulacji efektów skreczu i winylowego brzmienia w DAW.
Technologia
2019-02-26
Płyta winylowa, jako nośnik, przeżywa ostatnimi laty prawdziwy renesans, a poziom sprzedaży zarówno płyt, jak i gramofonów ustawicznie rośnie. Jakkolwiek po części wynika to z zapotrzebowania ze strony zagorzałych fanów i różnego typu hipsterów na produkt fizyczny, który można dodać do kolekcji, to czynnikiem, który w największym stopniu wpływa na popularność tego nośnika, jest ciepło brzmienia i namacalność momentu zetknięcia igły z rowkiem płyty.
Zanim pojawił się obecny boom na płyty winylowe, ich głównymi użytkownikami byli disc jockeye i audiofile: didżeje używają dwóch gramofonów, miksując odtwarzane na nich utwory, tnąc i skreczując, podczas gdy audiofile, unikając cyfrowej doskonałości, przedkładają nad nią ciepło i charakterystyczne ułomności winylu. I choć zdecydowana większość współczesnych didżejów korzysta z plików cyfrowych, co uwalnia ich od konieczności dźwigania ciężkich toreb z płytami, to cyfrowe gramofony CD/USB, oferowane przez firmy takie jak Pioneer czy Denon, wyposażone są w taki sposób i takie rozwiązania, które umożliwiają emulację działania gramofonu analogowego, a tym samym stosowanie sztuczek, jakimi posługują się turntabliści używający płyt winylowych.
Biorąc pod uwagę nostalgię, jaka otacza płytę winylową i jej brzmienie, nie powinno nas dziwić, że producenci i realizatorzy starają się uzyskać podobny sound w studiu. Przygotowaliśmy zbiór niezbędnych trików, porad oraz instruktaży, które mają na celu pomóc Ci w emulowaniu efektów pracy z użyciem gramofonu analogowego, ale w środowisku cyfrowej stacji roboczej. Chciałbyś stworzyć przekonująco brzmiące „samplowane” pętle, jakby żywcem zgrane ze starej, zniszczonej płyty, nadając miksowi realistyczny charakter winylu? A może urozmaicić swoje utwory gustownymi skreczami? Pozwól zatem, że Cię poprowadzimy. Czas opuścić wirtualną igłę...
Brzmienie winylu
W przeciwieństwie do cyfrowych formatów, zapis na płycie winylowej charakteryzuje się „okrągłym” i „ciepłym” brzmieniem, co po części wynika z fizycznych ograniczeń samego nośnika. Oprócz mniejszej w porównaniu z formatem CD-audio dynamiki, mechaniczna natura winylu sprawia, że to, co w odniesieniu do domeny cyfrowej uznajemy za oczywiste, niekoniecznie musi znaleźć swoje odzwierciedlenie po przeniesieniu na czarną płytę.
Dla przykładu, bardzo trudno jest zapisać na winylu rozfazowane nagranie basu w stereo, gdyż głowica nacinająca musiałaby ciąć rowek płyty jednocześnie w płaszczyźnie poziomej i pionowej, co z kolei prowadziłoby do przeskakiwania igły podczas odtwarzania. I to stąd bierze się zwyczaj, by podczas miksowania zawsze umieszczać instrumenty niskotonowe, takie jak stopa czy bas, pośrodku obrazu stereo.
„To, co uznajemy za oczywiste w domenie cyfrowej, niekoniecznie musi znaleźć swoje odzwierciedlenie na winylu”
Trudności podczas nacinania matrycy mogą wynikać także z nadmiernej słyszalności sybilantów lub nagromadzenia zbyt dużej energii w paśmie wysokich częstotliwości, a to z dwóch powodów. Po pierwsze, nadmierna głośność sybilantów może spowodować wręcz uszkodzenie rylca, dlatego systemy nacinania mają wbudowane limitery wysokich częstotliwości, chroniące głowicę tnącą poprzez mocne zmniejszanie poziomu dźwięków wysokotonowych i średnio-wysokotonowych. Po drugie, podczas odtwarzania wysokie częstotliwości na winylu ulegają większym zniekształceniom niż basowe, ponieważ igła ma problemy z dużą częstotliwością drgań. Ponadto im bliżej środka płyty, tym bardziej spada jakość dźwięku. Dzieje się tak dlatego, że prędkość liniowa na zewnętrznych zwojach rowka jest większa niż na wewnętrznych, co oznacza, że zewnętrzne zwoje oferują więcej miejsca na reprodukcję szerszego zakresu częstotliwości niż wewnętrzne. Jeśli dodamy do tego szum, trzaski i syczenie, które mogą pojawić się na najlepiej nawet wykonanej matrycy, to otrzymamy nośnik o jakości zdecydowanie niższej w porównaniu do cyfrowych.
Krok po kroku
Nacinanie wirtualnej płyty w DAW
1.
Poddając miks odpowiedniemu przetwarzaniu możemy sprawdzić, jak dane nagranie zabrzmiałoby po przeniesieniu na płytę winylową. Po umieszczeniu naszych plików instruktażowych w nowym projekcie 128 BPM włączamy na sumie wtyczkę Waves Abbey Road Vinyl. Procesor ten emuluje proces nacinania i odtwarzania winylu. Najpierw musimy przetworzyć miks, przygotowując go do wirtualnego nacięcia.
2.
Zachowując kontrolę wysokich częstotliwości w miksie uzyskamy czystszy dźwięk, o wyraźnie mniejszych zniekształceniach podczas odtwarzania. Dlatego na ścieżce FX zmiękczamy nieco zakres średnio-wysokotonowy, korzystając z presetu Mix De-Harshing wtyczki TB Sibalance. Następnie umieszczamy tę samą wtyczkę na kanale Bass, w tym przypadku wybierając preset Male Voice De-Essing, co wygładzi brzmienie niskich tonów.
3.
Aplikujemy de-essing dla wokalu powyżej 4 kHz, wybierając wtyczkę DMG Audio Essence i ustawiając parametr Ratio na 1.5:1. To pozbawi brzmienie wokalu ostrości, nie rozmywając go. Jako kolejną wtyczkę na wyjściu stereo (przed Abbey Road Vinyl) włączamy DMG EQuilibrium, aktywując górnoprzepustowy filtr 100 Hz Elliptical na kanale Side. W ten sposób usuwamy wszelkie częstotliwości subbasowe z zawartości stereo.
4.
Różnice brzmieniowe pomiędzy naciętą matrycą i wytłoczoną płytą winylową możemy usłyszeć, dostrajając ustawienie Generation wtyczki Abbey Road Vinyl – aby uzyskać autentyczny dźwięk z winylu wybieramy Print. Przełączając tryby Turntable oraz Cartridge możemy dokonać odsłuchu naszego wirtualnego winylu na gramofonie audiofilskim lub DJ. Ponieważ nasze nagranie ma charakter taneczny, w obu przypadkach wybieramy opcję DJ.
5.
Zmniejszenie wzmocnienia Input do -1 dB pozwoli zredukować wysterowanie głowicy. Dźwięk można oczyścić jeszcze bardziej, zmniejszając Noise i Crackle do -6 dB – szum płyty stanie się mniej słyszalny. Regulatorem Phase Distortion możemy modelować zakłócenia wprowadzane przez ramię gramofonu podczas odtwarzania – ustawiamy ów parametr na -12 dB, emulując w ten sposób pracę gramofonu wysokiej jakości.
6.
Na koniec możemy zautomatyzować położenie ramienia, precyzyjnie emulując utratę jakości następującą w miarę odtwarzania płyty od początku do końca. Dodajemy więc nową ścieżkę automatyki parametru Tone Arm Position na wyjściu głównym, po czym rysujemy linię wyznaczającą wartość 0 na początku nagrania i 100 na jego końcu.
Korekcja RIAA
Wprowadzona przez amerykańskie Stowarzyszenie Branży Przemysłu Nagraniowego (ang. Recording Industry Association of America – RIAA) w latach 50. standard korekcji zapewnia dłuższy czas nagrywania, lepszą jakość dźwięku i mniejsze zużycie płyt. Krzywa EQ RIAA uwypukla wysokie częstotliwości w materiale dźwiękowym poprzez ich wzmocnienie o 20 dB, jednocześnie tłumiąc o 20 dB tony basowe. W wyniku zastosowania krzywej RIAA przed nacięciem matrycy głównej poziom basu jest znacznie redukowany, co sprawia, że rowki mogą być rozstawione węziej, a to z kolei pozwala zmieścić więcej materiału muzycznego na płycie. Aby uzyskać płaską charakterystykę częstotliwościową podczas odtwarzania, urządzenie odtwarzające poddaje zapis korekcji odwrotnej. W ten sposób nie tylko zrównoważona zostaje korekcja zastosowana przed nacięciem, ale następuje także znaczące stłumienie wszelkich artefaktów wysokoczęstotliwościowych. Chociaż proces ten teoretycznie nie powinien mieć ogólnego wpływu na brzmienie, to jednak zwykle występują pewne zniekształcenia fazowe, wprowadzane przez filtry korekcyjne pre- i deemfazy, a także pojawia się dudnienie, co wynika ze wzmacniania wibracji silnika poprzez deemfazę niskich częstotliwości.
Zobacz także test wideo:
Krok po kroku
Kreatywne zastosowanie zakłóceń z winylu
1.
Artefakty charakterystyczne dla winylu, pozwalają nadać miksowi specyficznego charakteru. Spróbujmy dodać je do house’owego nagrania 128 BPM. Po zaimportowaniu plików instruktażowych do DAW umieść Vinyl Long.wav na nowej ścieżce audio. Jest to 24-sekundowa warstwa „szumu”, który świetnie zabrzmi w syntezatorowym intro.
2.
Powiel Vinyl Long.wav, po czym odpowiednio skróć warstwę zakłóceń. Następnie dodaj nieco wyraźnych trzasków ze zdartej płyty, tworząc moment poprzedzający drop – zaimportuj plik Vinyl Dirt.wav na nową ścieżkę audio i umieść na początku taktu 15. Przytnij plik do długości dwóch taktów, po czym zaaplikuj gwałtowne zwiększenie głośności.
3.
Nieco szumu z nowej płyty doskonale uzupełni drop, nadając efektowi nieco subtelności. Zaimportuj Vinyl Clean.wav na nową ścieżkę, od taktu 17, i powiel go na całej długości dropu. Filtr górnoprzepustowy 300 Hz dla szumu zwiększy przestrzeń dla niskich tonów.
4.
Aby podkreślić breakbeat w takcie 32, dodamy przydźwięk sieciowy. Zaimportuj Bad Earth.wav na ścieżkę audio, po czym zwiększ jej poziom o około 6 dB, by uzyskać wyraźnie słyszalny efekt. Na koniec odsłuchaj nagranie, wyłączając/włączając poszczególne warstwy zakłóceń, co pozwoli Ci usłyszeć różnicę, jaką wnoszą one do całości. To działa!
Trzy wtyczki do emulacji brzmienia winylu
iZotope Vinyl
Ta wtyczka iZotope to prawdziwy mistrz w generowaniu winylowego brzmienia w stylu lo-fi. Można tu regulować prędkość obrotową, a nawet rok tłoczenia; do tego możliwa jest regulacja słyszalności zakłóceń mechanicznych, a także emulacja brudu i zadrapań na płycie, co pozwala uzyskać efekt zarówno subtelny, jak i bardzo wyrazisty – szczególnie gdy zależy Ci na wiarygodnym wystylizowaniu nagrania! (bezpłatna)
www.izotope.com
AudioThing Vinyl Strip
Oferując sześć modułów efektowych, które można uruchamiać metodą przeciągania, Vinyl Strip jest elastycznym narzędziem do generowania brzmienia wirtualnych płyt winylowych. Warto wskazać na moduł Distortion, który pozwala kontrolować poziom harmonicznych, zarówno parzystych, jak i nieparzystych; z kolei Sampler nadaje brzmieniu charakter pierwszego cyfrowego sprzętu studyjnego, przez co doskonale sprawdzi się w przypadku emulacji nagrań z lat 90. (55 EUR)
www.audiothing.net
Klevgrand DAW LP
Jeśli chodzi o emulację brzmienia winylu w DAW, zwycięzcą jest DAW LP. Oprócz wprowadzenia przydźwięku sieciowego 50/60Hz, szumów i trzasków, można tu zmieniać jakość wzmacniacza, kabli i igły, w rezultacie czego powstaje bardzo wiarygodna emulacja pracy gramofonu. Bardzo użyteczna jest także regulacja proporcji wet/dry, przydatna, gdy trzeba efekt nieco poskromić. (39,99 USD)
www.klevgrand.se
Efekt skr-skr-skreczownia!
Skreczowanie, doprowadzone do perfekcji pod koniec lat 70. przez hip-hopowych didżejów, takich jak Grand Wizard Theodore i Kool Herc, jest bez wątpienia najbardziej charakterystycznym sposobem wykorzystania dwóch gramofonów. Podstawowym celem tej techniki jest wygenerowanie rytmicznego dźwięku, uzupełniającego odtwarzaną muzykę, co uzyskuje się poprzez przesuwanie płyty w przód i w tył, z jednoczesnym poruszaniem tłumikiem krzyżowym miksera, co powoduje naprzemienne wyciszanie dźwięku z obu gramofonów. Jakkolwiek dojście do pełnej wprawy, która pozwoli na wytwarzanie epickich skreczów z użyciem miksera i gramofonów analogowych (lub CDJ), może zająć wiele lat, to efekt ten da się odtworzyć w komputerze, przy użyciu DAW i wtyczek.
Punktem wyjścia jest zasymulowanie poruszania płytą. Najprostszy typ skreczu znany jest jako baby scratch i polega na przesuwaniu płyty w przód i w tył, przy stale otwartym tłumiku krzyżowym. Istnieje szereg sposobów odtworzenia tego efektu w DAW, między innymi taki, który polega na umieszczeniu serii sampli na siatce rytmicznej i odwróceniu co drugiego z nich.
Najprostszą metodą jest jednak użycie taśmowego delaya „przestrajającego”, na przykład Waves H-Delay, u-he Color Copy czy PSP StompDelay. Ustawiamy proporcje wet/dry na 100% wet, a poziom sprzężenia zwrotnego na minimum. Przy takiej konfiguracji, agresywne kręcenie regulatorem opóźnienia (lub poddanie go działaniu automatyki) sprawi, że pojawi się charakterystyczny dla skreczu efekt zmiany wysokości dźwięku.
Gwałtowne przełączanie dźwięku z gramofonów jest nieco łatwiejsze do zasymulowania, gdyż sprowadza się do naprzemiennego włączania/wyłączania ich wyciszenia. Najprostszy sposób polega tu na zmapowaniu w MIDI kontrolki Mute na kanale skreczu i ręcznym zarejestrowaniu ruchów tłumika. Podobne rezultaty da się uzyskać również przy użyciu efektu tremolo, o kwadratowym kształcie przebiegu, czy też wtyczki typu trance gate, automatyzując szybkość działania.
Krok po kroku
Tworzenie efektów skreczu w Ableton Live
1.
Tworzenie przekonująco brzmiącego skreczu w didżejskim stylu może być fajną zabawą, a opisane tu techniki sprawdzą się w każdym DAW. Po zaimportowaniu plików o nazwach zaczynających się od HipHop do widoku Arrangement View w Live, kliknij dwukrotnie Sample.wav i wyłącz warping. Powiel tę próbkę na każdym bicie w każdym takcie. Zasymulujmy teraz ruchy talerza gramofonu.
2.
Na kanale Sample umieść Simple Delay, ustaw Feedback na 0%, a Dry/Wet na 100%. Po połączeniu czasów Delay Time kanałów lewego i prawego oraz wyłączeniu Sync kliknij prawym przyciskiem myszy na nagłówku wtyczki i wybierz tryb Repitch. Teraz odpowiednio wyreguluj parametr Delay Time, a natychmiast usłyszysz efekt przypominający skreczowanie poprzez przesuwanie płyty w przód i w tył.
3.
Zautomatyzuj parametr Delay Time na odcinku czterech taktów i nadaj samplowi autentyczny charakter przemiatania talerzem gramofonu w przód i w tył, w stylu, w jakim robią to turntabliści. Programując zmiany wartości Delay Time na odcinkach półnut lub całych nut uzyskasz bazowe brzmienie przypominające baby scratch; skrócenie skoków automatyki do ósemek lub szesnastek pozwoli uzyskać efekt typu scribble.
4.
Mamy już podstawowy skrecz, czas zatem wprawić w ruch crossfader. Utwórz nową ścieżkę audio, wyjście kanału Sample skieruj na pusty kanał, z włączoną opcją Monitor. Na przed chwilą stworzonym pustym kanale umieść moduł narzędziowy Live Auto Pan, po czym, poprzez ustawienie parametru Phase na 0 stopni, zmień jego tryb pracy na efekt tremolo, czyli modulator głośności.
5.
Ustawienie regulatora Shape w pozycji 100% sprawi, że przebieg w Auto Pan będzie miał kształt kwadratowy, a więc najlepszy do emulacji agresywnej manipulacji tłumikiem krzyżowym podczas skreczowania. Gdy ustawisz proporcję Dry/Wet na 100%, aby uzyskać pełną modulację dźwięku, ustaw parametr LFO Rate Type na Tempo Sync, dzięki czemu ruchy wirtualnym tłumikiem będą precyzyjnie zsynchronizowane z tempem utworu.
6.
Na koniec można zautomatyzować parametr Rate w Auto Pan, aby stworzyć odczucie otwierania i zamykania crossfadera. Niższe wartości (około 1/2) dają mniej energiczny efekt, natomiast szybsze cięcia, rzędu 1/16, znacznie bardziej radykalny. Włącz ominięcie Auto Pan w ostatnim bicie co drugiego taktu – w ten sposób próbka zostanie w tych miejscach wyizolowana, emulując często stosowany przez didżejów efekt.
Krok po kroku
Trzy sztuczki do wypróbowania w DAW
1.
Przekonujący efekt „przewijania taśmy” uzyskasz zgrywając fragment całości miksu do pliku audio, a następnie ładując ów klip do dowolnego samplera i odtwarzając go od tyłu. Zautomatyzuj też transpozycję wysokości dźwięku w samplerze, co pozwoli na szybkie przyspieszania i spowalnianie odwróconego sampla.
2.
Do symulacji zatrzymywania talerza gramofonu użyj doskonałej wtyczki Kilohearts Tape Stop. Doszliśmy do wniosku, że ustawienie Stop Time na około 300 ms z łagodnie przebiegającą charakterystyką zmiany prędkości daje efekt podobny do wciśnięcia przycisku STOP w gramofonie, podczas gdy wydłużenie Stop Time do dwóch sekund sprawi, że uzyskasz brzmienie, jak po wyłączeniu zasilania decka.
3.
Na koniec stwórz dźwięk opuszczania igły gdzieś pośrodku wirtualnego krążka, losowo przeciągając punkt początkowy regionu audio (przy wyłączonej funkcji przyciągania), wstawiając poprzedzający sampel „zetknięcia igły z powierzchnią płyty”. Dodaj pętlę winylowego szumu w tle, gdyż w przeciwnym razie efekt będzie zbyt oczywisty i nierealistyczny.
Krok po kroku
Realistyczny skrecz w oprogramowaniu DJ
1.
Jeśli potrafisz już trochę skreczować, dlaczego nie miałbyś wykorzystać fragmentów własnego projektu, tworząc rzeczywiste skrecze? Zgraliśmy z hip-hopowego kawałka stemy instrumentów i wokalu, ładując je do Serato DJ. Parametr Pitch ustawiony jest w obu deckach na 0%, dzięki czemu nasze sample zachowają taki sam strój przez cały utwór.
2.
Aby nagrać skreczowanie bez bitu w tle, włącz monitorowanie warstwy instrumentalnej i wyjścia głównego, ściągając tłumik tej pierwszej do minimum, tak aby nie trafiała na wyjście główne. Połącz wyjście nagrywania z miksera DJ z auxem w interfejsie Serato, aby wgrać rejestrowane wycinki z powrotem do komputera, korzystając z wewnętrznej funkcji nagrywania Serato.
3.
Po naciśnięciu Record uruchom odtwarzanie warstwy instrumentalnej i nagraj kilka fragmentów. Na koniec zapisz wszystko w pliku audio WAV. Teraz, odpowiednio ustawiając wzdłuż osi czasu, możesz umieścić te fragmenty w swoim nagraniu. My wykorzystaliśmy Serato DJ i płyty winylowe, ale z równym powodzeniem można też użyć CDJ albo kontrolera DJ.
Trzy inne strategie skreczowania
Skrecze samplowane
Jeśli w Twoich produkcjach mają się pojawić skrecze na miarę DMC, to zdecydowanie warto użyć gotowych pętli, które znajdują się w wielu pakietach sampli albo można je pobrać w ramach subskrypcji z serwisów takich jak Loopcloud czy Splice. Niektórzy mogą uznać to za oszustwo, ale jest to szybki i skuteczny sposób na wzbogacenie własnych produkcji o wysokiej jakości cięcia.
Sztuczki samplerowe
Użycie modulacji w samplerze to dobry sposób na tworzenie pierwszorzędnych efektów winylowych. Modulując wysokość dźwięku przy użyciu LFO można wprowadzić głębokie jej rozchwianie, które dość dobrze imituje efekt przesuwania płyty w tył i w przód. Aby osiągnąć jeszcze większy stopnień realizmu, warto zmodulować czas LFO za pomocą oscylatora sample & hold, co wprowadzi losowość szybkości modulacji.
Efekty kreatywne
Oprócz wtyczek, o których tu wspominaliśmy, dostępnych jest szereg innych procesorów, które pozwolą stworzyć interesujące efekty „skreczu” w Twoim DAW. Sugar Bytes Effectrix oferuje pokaźny wybór bramek, modulatorów i „zatrzymań taśmy”, które można łączyć. Natomiast Soundtoys Crystallizer to kombinacja konfigurowalnego pitchshiftera i odwróconego echa, pozwalająca tworzyć przestrzenne, skreczopodobne dźwięki.
