Filtry w praktyce
Od chirurgicznych działań na zmiksowanym materiale do kreowania brzmień – przyglądamy się wszelkim zastosowaniom filtrów.
Od chirurgicznych działań na zmiksowanym materiale do kreowania brzmień – przyglądamy się wszelkim zastosowaniom filtrów.
Jeśli zajmujesz się produkcją muzyczną, z całą pewnością używasz różnego typu filtrów. Możesz stosować ich częstotliwość odcięcia w przypadku syntezatorów dla zmiany tonu i kreowania charakteru brzmieniowego. Możesz też używać ich do odcięcia najniższych, nieużytecznych częstotliwości w sygnale z mikrofonu lub w pętli perkusyjnej. Jeśli jesteś didżejem, często stosujesz je do uzyskania efektu przemiatania, by spotęgować efekt wejścia do głównej partii bitu.
Filtry służą do usuwania (lub filtrowania) określonych częstotliwości w sygnale. Gdyby każdy materiał muzyczny zawierał pełne spektrum częstotliwości, wówczas cały miks byłby zbyt przeładowany, by zainteresować swoim brzmieniem. Na kształtowaniu za pomocą filtrów sygnału bogatego w częstotliwości w znacznej mierze bazuje synteza subtraktywna. Jest to zresztą technika, z której korzystamy na co dzień, filtrując odpowiednie zgłoski poprzez odpowiednie stosowanie naszego aparatu mowy. Niemal każdy sygnał muzyczny składa się z wielu częstotliwości, a zatem filtry, poprzez selektywne wycinanie, dają możliwość określania jego ostatecznego kształtu sonicznego. Można je nawet łączyć dla uzyskania specyficznych efektów brzmieniowych. A zatem nawet najprostszy filtr musi się znaleźć wśród narzędzi, z których korzystamy. Na następnych stronach tego artykułu przyjrzymy się temu, jak i kiedy stosować filtry, i pokażemy różne koncepcje i techniki ich wykorzystania. Na początku przybliżymy Ci podstawy związane z filtracją, abyś mógł zobaczyć i usłyszeć filtry w działaniu. Następnie zajmiemy się przetwarzaniem dźwięków z użyciem filtrów w kontekście miksu, zmierzając do zapewnienia każdej partii odpowiedniej przestrzeni. Na sam koniec opiszemy kreatywne techniki zastosowania filtrów, pozwalające na tworzenie brzmień.
Ważne jest to, aby dysponować odpowiednimi narzędziami do każdego z tych zadań, ale nie musisz od razu kupować najdroższych wtyczek dostępnych na rynku. Wszystkie potrzebne Ci procesory znajdziesz na płycie dołączonej do magazynu, w folderze CM Plugins – zarówno dla komputerów PC jak i Mac. Większość z nich, mimo faktu, że są bezpłatne, zapewnia możliwość uzyskania profesjonalnych efektów. Należą do nich między innymi Philta CM, IIEQ Pro CM czy nieco zwariowany Ohmygod!
Zapewne spotkałeś się z tym, że słowa „filtr” i „korektor” są często używane zamiennie, ale jest między nimi różnica: korektor to połączenie przynajmniej dwóch filtrów. Dla przykładu, znajdujący się na naszym DVD CM-EQUA 87 jest czteropasmowym parametrycznym korektorem, w skład którego wchodzą cztery oddzielne sekcje filtrów: jeden górnoprzepustowy, służący do tłumienia niskich tonów, oraz trzy filtry pasmowe, pozwalające wzmocnić bądź stłumić wybrane przez użytkownika pasma. Mówiąc ogólnie, dedykowana wtyczka filtru nie wzmacnia ani nie tłumi pasm częstotliwości tak jak w filtrze pasmowym, ale zajmuje się „obcięciem” tonów powyżej lub poniżej częstotliwości odcięcia, będąc filtrem dolno- (LP), górno- (HP) lub pasmowoprzepustowym (BP).
Można zatem przyjąć, że filtry takie jak Vengeance Philta CM służą do prac kreatywnych, podczas gdy korektory takie jak eaReckon CM-EQUA 87 lub DDMF’s IIEQ Pro CM pozwalają na precyzyjne cięcia i podbicia częstotliwości w miksie. Nie zmienia to jednak faktu, że korektory mogą być wykorzystywane do kreatywnego filtrowania sygnału, a filtry do chirurgicznego usuwania. Realizatorzy miksu często stosują „filtrowanie basu poniżej 60 Hz” (lub innych częstotliwości), aktywując w tym celu korektor z filtrem górnoprzepustowym. Jeśli jednak chcesz wzmocnić lub stłumić określone pasmo sygnału – aby usunąć rezonans lub dopasować partię do miksu – najlepiej jest użyć do tego typowego korektora, który daje więcej możliwości ustawień i oferuje większą precyzję.
Jeśli natomiast chcesz usunąć nadmiar basów lub wysokich tonów, wówczas możesz użyć zarówno filtru jak i korektora z filtracją górno- lub dolnoprzepustową, pozostawiając regulator rezonansu dla tego filtru w położeniu neutralnym. Gdy jednak zamierzasz uzyskać określone efekty brzmieniowe, np. takie jak słyszalne przestrajanie, wówczas najlepszym wyborem będzie dedykowany filtr wyposażony w funkcję zmiany rezonansu czy opcję automatycznego przestrajania częstotliwości odcięcia. Tego typu narzędzia często mają też różne możliwości modulacji częstotliwości lub rezonansu, takie jak LFO, obwiednie czy sterowanie bazujące na sekwencjach.
1.
Przyjrzymy się działaniu filtrów pracując ze ścieżką zawierającą pełne spektrum częstotliwości. Na DVD (Magazyn\Filtry w praktyce) znajdziesz plik SynthTrack.wav. Umieść go w programie DAW, ustaw tempo na 95 BPM i włącz na ścieżce Vengeance Philta CM. Analizator wtyczki pokaże rozkład widma na naszym materiale – niskie częstotliwości po lewo, wysokie po prawo.
2.
Philta CM ma dwa niezależne filtry. Stopniowo zmniejszaj i zwiększaj ustawienie Lowpass – filtr dolnoprzepustowy tłumi wysokie częstotliwości przepuszczając tylko te niższe. Zrób to samo z regulatorem Highpass. Ten filtr działa odwrotnie – tłumiąc niskie częstotliwości i przepuszczając tylko wyższe.
3.
Połączenie filtrów dolno- i górnoprzepustowego tworzy filtrację pasmowoprzepustową. Ustaw Lowpass na 900 Hz, a Highpass na 200 Hz. Jeśli teraz wciśniesz przycisk Link i zaczniesz kręcić gałką Lowpass, wówczas usłyszysz, że filtr pasmowoprzepustowy przepuszcza tylko pewien wycinek spektrum. Przełączając Bandpass na Notch, filtr zadziała odwrotnie, tłumiąc ten sam wycinek (nosi wtedy nazwę filtru wycinającego, notch, lub pasmowozaporowego).
4.
Wyłącz funkcję Link, włącz ponownie Bandpass, a następnie ustaw filtry Lowpass/Highpas w położenie domyślne, klikając na nich z wciśniętym przyciskiem Ctrl/Cmd. Znów usłyszysz czysty, nie poddany filtracji sygnał. Częstotliwość odcięcia filtru (wyrażona w Hz lub kHz) oznacza punkt, od którego filtr zaczyna tłumić. Ustawiając Lowpass na 600 Hz usłyszysz, że wszystkie częstotliwości powyżej będą tłumione.
5.
Filtr nie eliminuje całkowicie wszystkich częstotliwości leżących powyżej (lub poniżej) punktu odcięcia. Są one tłumione stopniowo, a efektywność tego tłumienia (nachylenie filtru) podawana jest w decybelach na oktawę. Nasz filtr dolnoprzepustowy ma domyślne ustawienie 24 dB/okt., co oznacza, że częstotliwość z każdą oktawą, licząc od punktu odcięcia, jest tłumiona o 24 dB. Zmień ustawienie na 12, 48 oraz na ekstremalne 96 dB/oktawę.
6.
Możemy uzyskać uwypuklenie w okolicach punktu odcięcia. Efekt ten znany jest jako rezonans. Ustaw gałkę Reso dla filtru dolnoprzepustowego na 80% i zaobserwuj podbicie przy częstotliwości odcięcia. Słychać wyraźne wyeksponowanie środkowych tonów syntezatorów i bębnów, a dźwięk stał się bardziej nosowy. Używamy tej funkcji dla dodania charakterystycznych efektów.
1.
Idealną sytuacją w miksie jest to, gdy każdy jego element zajmuje własną przestrzeń w paśmie częstotliwości. Nieznaczne nachodzenie pasm poszczególnych instrumentów jest rzeczą naturalną, ale w większym zakresie prowadzi to do efektów „fazowania” czy zamulania brzmienia. Filtry usuwają częstotliwości, pozwalając odpowiednio osadzić poszczególne partie. Załaduj do programu DAW pliki z naszej płyty DVD.
2.
Niskie częstotliwości mogą być dość trudne do kontrolowania z uwagi na zawartą w nich energię, z tego wzglądu bardzo ważne jest ustawienie odpowiedniego balansu między stopą a basem. Na ścieżce Bass.wav włącz IIEQ Pro CM, kliknij na linii korekcji tworząc punkt, na którym prawym kliknięciem myszy wybierz HPF12. Ustaw częstotliwość 60 Hz, aby uzyskać więcej miejsca dla stopy.
3.
Wiele innych dźwięków w miksie zawiera niechciane niskie częstotliwości, które mogą być niesłyszalne, zwłaszcza bez odpowiednich monitorów we właściwym środowisku odsłuchowym. Zaaplikujemy filtr CM-EQUA87 Lo Cut na ścieżce Hihat.wav, aby usunąć cały dół. Ustawimy odcięcie na 200 Hz, by nie wycinać zbyt wiele.
4.
Na sam koniec ustawimy odpowiednią równowagę wysokich tonów i wyczyścimy kilka elementów. W pliku Synth.wav znajduje się dużo niepotrzebnych wysokich częstotliwości. Aby nie interferowały z hi-hatem, włącz na ścieżce wtyczkę Satson CM, aktywuj filtr Lowpass 6 dB/oktawę i ustaw częstotliwość odcięcia w okolicach 15 kHz.
Parametr rezonansu w filtrze określa wielkość podbicia pasma z centrum w częstotliwości odcięcia. Niektóre filtry potrafią rezonować w taki sposób, że przy maksymalnym ustawieniu rezonansu (czasem też określanego dobrocią, Q) układ filtru zamienia się w oscylator generujący częstotliwość zgodną z częstotliwością odcięcia. Zjawisko to nazywamy samooscylacją filtru.
Filtry z samooscylacją świetnie sprawdzają się przy uzyskiwaniu efektów wzrostu napięcia poprzez ich przestrajanie, zwłaszcza gdy parametr częstotliwości poddamy modulacji. To także doskonały sposób na dodanie do brzmienia agresywnego charakteru, szczególnie gdy częstotliwość filtru jest powiązana z wysokością granego dźwięku w syntezatorze. Wtyczka Ohmygod! oferuje tego typu filtr w ostatnim bloku ścieżki sygnałowej. Ustaw jego gałkę Resonance na maksimum i poruszaj częstotliwością odcięcia, a usłyszysz działanie tego filtru. Musisz tylko uważać na poziom głośności – najlepiej aktywować za tą wtyczką jakiś limiter.
1.
Współczesne produkcje R&B oraz pop często wykorzystują efekt wokalu, który brzmi jak z telefonu. Możemy uzyskać te same brzmienia stosując wtyczki z pakietu CM Plugins. Zaimportuj do programu DAW plik SpokenVocal.wav. Włącz jego zapętlenie, a w insercie tej ścieżki aktywuj wtyczkę Vengeance Philta CM.
2.
Firmy telekomunikacyjne ograniczają pasmo transmitowanego sygnału, by mieścił się w zakresie 400 Hz do 3,5 kHz. Spróbujemy odtworzyć tę filtrację za pomocą wtyczki. Włącz w niej preset Telephone Lite, a następnie wyłącz przycisk Link. Ustaw Lowpass na około 3.500 Hz, a Highpass na 400 Hz. W obu przypadkach użyj nachylenia 96 dB/oktawę, aby zasymulować głęboką filtrację stosowaną w telefonach.
3.
Dla uzyskania czytelności głosu w sygnale telefonicznym często też podbija się pasmo 2 kHz, a zatem włącz po Philta CM wtyczkę CM-EQUA 87 i podbij w niej środkowe pasmo MF o 6 dB przy częstotliwości 2.000 Hz. Dla zwiększenia naturalności można też dodać efekt distortion lub bitcrusher, które wprowadzą nieco stylistyki lo-fi.
1.
Mocno filtrowane i pulsujące linie basu są kluczowym elementem współczesnych produkcjach DnB. Użyjemy różnych wtyczek z pakietu CM Plugins do uzyskania basu typu Reese, z wykorzystaniem zaawansowanej filtracji. Załaduj do DAW plik DnB Break.wav i ustaw tempo projektu na 170 BPM. Wszystkie materiały do tego samouczka znajdziesz na DVD w folderze Magazyn\Filtry w praktyce\4. Tworzenie efektu DnB Reese.
2.
Zaczniemy od brzmienia syntetycznego, które obejmuje szerokie pasmo częstotliwości, aby później niektóre z nich usuwać, akcentować i generalnie manipulować nimi za pomocą technik filtracji. Włącz syntezator Dune CM na nową ścieżkę MIDI, załaduj do niego barwę TearingReese (na płycie) i narysuj długi dźwięk F2. Brzmienie jest bogate w harmoniczne i powstało przez odstrojenie dwóch fal piłokształtnych.
3.
W zakładce Mod Matrix nasze brzmienie ma już zdefiniowany odpowiedni ruch z LFO1 sterującym FM1, i LFO2 oddziałującym na częstotliwość LFO1. Zaakcentujemy zachodzące zmiany używając filtru syntezatora – zmień jego tryb na BS12/LP12 Split. Jest to szeregowe połączenie filtru pasmowozaporowego z dolnoprzepustowym, pozwalające dodać subtelnego podkreślenia bez utraty energii dźwięku.
4.
Użyj LFO do modulacji częstotliwości odcięcia filtru. W matrycy modulacji przypisz LFO3 jako źródło i Filter Cutoff jako cel, a następnie ustaw głębokość modulacji na +20. Błąkający się, przypadkowy ruch filtracji uzyskasz zmieniając kształt LFO 3 na Noise i ustawiając Rate na 2,0 Hz.
5.
Teraz dodamy trochę „zęba”, modulując poziom rezonansu filtru. Ustaw LFO1 jako źródło modulacji dla Filter Reso z poziomem -23, a następnie ustaw Filter Reso na 19%. Zmiany objawią się pod postacią wycinania wyższych częstotliwości w naszej barwie Reese. Na tym etapie brzmienie już nam odpowiada, ale poddamy je resamplingowi dla uzyskania większej spójności.
6.
Zgraj całą 32-taktową nutę jako plik audio i wycisz ścieżkę z syntezatorem. Zaimportuj plik audio na nową ścieżkę i powiel ją dwukrotnie (będziesz mieć trzy ścieżki audio). Na każdą z nich włącz Philta CM. Podzielimy te ścieżki na pasma: niskie, środkowe i wysokie, każde z nich przetwarzając niezależnie. Użyj filtru 24 dB/oktawę ustawiając następujące podziały w filtrach: 0-156 Hz, 156 Hz-606 Hz i od 606 Hz wzwyż.
7.
Użyjemy efektu Live Utility do monofonizacji niskiego pasma (większość DAW ma jakieś narzędzie do tego celu), ustawiając je na 2,2 dB. Teraz możesz dodać subtelnego przesterowania dla wszystkich trzech pasm, aplikując wtyczkę PreMix CM na każdej z trzech ścieżek i włączając Wolfram CM na ścieżce z wysokim pasmem. Wszystkie presety znajdziesz wśród materiałów dodatkowych na DVD.
8.
Dodamy teraz warstwę subtelnego ruchu filtrów. Zaimportuj czwartą kopię audio. Otwórz Wolfram CM i wybierz preset Chorus > CM Fat Bastard. Ustaw Dist na godzinę ósmą, co pozwoli dodać nieco nasycenia. Załaduj dwie instancje Philta CM. Ustaw drugi filtr na górnoprzepustowy 157 Hz z nachyleniem 24 dB, aby niskie tony nie interferowały z naszym głównym brzmieniem.
9.
Do pierwszej wtyczki Philta CM załaduj preset Broad Phaserband i ustaw Output Gain na -2 dB. Zmień nachylenie w obu filtrach na 48 dB/oktawę, ustawiając środkową gałkę Reso na 45%. Teraz dopasuj częstotliwość odcięcia, aby pojawiła się dodatkowa warstwa z wycinaną szerokością. Skieruj wszystkie cztery ścieżki na jedną grupę i zgraj całość do postaci pojedynczego pliku z głęboko brzmiącą barwą typu Reese.
1.
Zastosujemy wtyczkę Ohmforce Ohmygod! do stworzenia metalicznego filtrowania części breakdown w utworze. Wtyczkę znajdziecie na każdej naszej płycie DVD dołączonej do magazynu. Ustaw tempo projektu na 130 BPM i załaduj do niego na oddzielne ścieżki pliki WAV z krążka DVD (folder Magazyn\Filtry w praktyce\5. Tworzenie zniekształconych zawieszeń).
2.
OMG Track.wav jest 32-taktowym fragmentem utworu. Chcemy utworzyć ośmiotaktową sekcję prowadzącą do zawieszenia, następnie 16-taktowe zawieszenie, a potem 8-taktową sekcję główną. Po pierwszych ośmiu taktach wytnij 16 taktów z utworu i umieść je na nowej ścieżce znajdującej się pod spodem. Ta 16-taktowa sekcja będzie oddzielnie filtrowana, a zatem włącz na niej wtyczkę Ohmygod!
3.
Zaczniemy od jednego z presetów Ohmygod! Kliknij Load w górnym prawym rogu wtyczki i w dostępnych bankach wybierz barry-twice.pbk, ładując nowy zestaw ośmiu presetów. Teraz kliknij na czerwonym przycisku 3, aby uruchomić preset Sizzle. Ustaw suwak Master na około -7 dB.
4.
Ohmygod! oferuje filtr grzebieniowy, podstawową sekcję distortion i filtr wyjściowy. Wybrany preset daje szorstki i rezonujący dźwięk, który nieco stonujemy. Przekręć gałkę Distortion na 7 dB, by zmniejszyć chrupkość, a następnie ustaw rezonans w Post-Processing Filter na 30%, co pozwoli przytłumić jazgotliwy efekt.
5.
Częstotliwość odcięcia filtru jest modulowana przez LFO. Kliknij gałkę Cutoff, aby wyświetlić panel LFO, a następnie ustaw Amp na 0,00%, dzięki czemu wyłączysz modulację częstotliwości odcięcia. Teraz będzie nam znacznie łatwiej zaprogramować własną automatykę przestrajania.
6.
Częstotliwość filtru grzebieniowego zmień z 9.800 Hz na około 30 Hz, a następnie przestaw Cutoff w filtrze wyjściowym low-pass z 1.350 Hz na około 11.000 Hz. Nagraj ruchy automatyki dokonanych zmian albo zaprogramuj je ręcznie, tak jak w naszym przypadku. Dodaliśmy też bardzo subtelne przestrajanie górnoprzepustowe w sekcji breakdown, używając gałki High Pass we wtyczce Satson CM.
1.
Sugar Bytes WOW2
Czerwona bestia oferująca 21 typów filtrów, poczynając od tradycyjnych HP, LP i BP, aż do emulacji klasycznych filtrów Moog, Roland i Korg. Do wyboru jest też szereg modulacji, w tym LFO, sekwencer krokowy, generator obwiedni i unikalny „wobble generator”. (99 euro)
www.sugar-bytes.de
2.
FabFilter Volcano 2
FabFilter to mistrzowie w łączeniu przejrzystych i intuicyjnych interfejsów z zaawansowanymi, semimodularnymi funkcjami. Modulacja typu przeciągnij i upuść daje wręcz nieograniczone możliwości konfiguracji, ale już pomijając to wszystko, sam filtr brzmi świetnie. (109 euro)
www.fabfilter.com
3.
SoundToys FilterFreak
Kochamy SoundToys za ich pakiet V4 Native, a FilterFreak jest wciąż na szczycie, jeśli chodzi o filtry. W trybie Analog Mode można wybierać typy przesterowania, a sam filtr można modulować korzystając z modułu Rhythm Editor, dodając kontrolę rozchwiania rytmu. (179 dolarów)
www.soundtoys.com
4.
Vengeance Philta XL
Większy brat naszego Philta CM, będący flagowcem wśród filtrów Vengeance. Kompaktowa konstrukcja skrywająca wiele dostępnych funkcji. Oferuje generator obwiedni z niezależną kontrolą nad podwójnymi filtrami HP i LP, a także zsynchronizowaną z tempem modulację LFO i saturację. (49 euro)
www.vengeance-sound.com
5.
Cytomic The Drop
Choć wciąż na etapie beta, wzbudza olbrzymie zainteresowanie, czego dowodem jest to, że wiele osób kupuje go nawet w wersji ostatecznie niedokończonej. Jeśli szukasz tłustego rezonansu, przesterowania i charakteru, to znajdziesz wszystko w tej podwójnej, samooscylującej i oferującej funkcje FM wtyczce. (99 dolarów)
www.cytomic.com