Wirtualne tory kanałowe
Przyjrzyjmy się bliżej elementom określanym jako channel strips, czy tory kanałowe.
Technologia
2020-03-12
Były (i są) to najważniejsze elementy konsolet analogowych, które obecnie funkcjonują też jako procesory wirtualne. Zobaczymy w jaki sposób możemy z nich korzystać w ramach programów DAW, próbując zbliżyć się do klasycznego brzmienia najlepszych stołów mikserskich. Na początek małe ćwiczenie z wyobraźni. Zamknij oczy i pomyśl, że znajdujesz się w fantastycznym studiu nagrań, z błyskającymi lampkami i poruszającymi się wskaźnikami, które pozwala Ci zrealizować każde brzmieniowe i konfiguracyjne marzenie. Z głośników sączy się dźwięk, o którym do tej pory tylko słyszałeś w opowieściach słynnych realizatorów, a Ty masz dostęp do tego wszystkiego o każdej porze dnia i nocy.
Pytanie brzmi: czy na środku pomieszczenia znajduje się konsoleta mikserska? Jeśli odpowiesz twierdząco, to oznacza, że nie jesteś w swoich marzeniach odosobniony. Przecież wszystkie studia nagrań na pierwszym miejscu listy wyposażenia podają model wykorzystywanej konsolety, a w procesie budowy nowych obiektów element ten brany jest pod uwagę jako punkt wyjścia. Każdą konsoletę można jednak rozłożyć na części składowe, z których podstawowymi będą tory wejściowe, w klasycznych mikserach montowane na oddzielnych płytkach. Z uwagi na to, że na ogół zajmują one wąską przestrzeń w pionie, określa się je jako channel strip, czyli paski kanałów, u nas znane pod nazwą torów kanałowych lub po prostu kanałów. Spróbujmy dowiedzieć się, czy wtyczkowe tory kanałowe we współczesnych programach DAW mają rację bytu i równie istotne znaczenie jak w epoce przed-cyfrowej. Zobaczmy jaki jest ich wpływ na charakter soniczny przetwarzanego materiału, jak zmieniają one naszą metodologię pracy i w jaki sposób możemy zaimplementować ich „analogową duszę” w naszych cyfrowych projektach.
Czym jest tor kanałowy?
Z punktu widzenia elektroakustyki tor kanałowy (sygnałowy) jest całym łańcuchem elementów, układów lub całych bloków przetwarzania, realizującym określone zadanie w odniesieniu do sygnału audio – od wejścia do wyjścia. W kontekście konsolety mikserskiej zwykliśmy w ten sposób określać indywidualne, identyczne funkcjonalnie kanały wejściowe, rozmieszczone na ogół od lewej do prawej strony panelu czołowego analogowego miksera. W każdym z nich znajduje się szereg manipulatorów wpływających na przetwarzanie i komutację sygnału. Sygnały z wszystkich torów są następnie sumowane w sekcji głównej i różnego typu pomocniczych modułach sumujących, takich jak auksy czy grupy.
Osobom niezorientowanym w temacie konsoleta mikserska wydaje się czymś nie do ogarnięcia, ale wystarczy powiedzieć, że każdy z pionowych pasków jest taki sam, więc znając jeden, znasz już wszystkie...
Ułożenie manipulatorów w rozmieszczonych pionowo torach kanałowych zazwyczaj odpowiada kolejności przetwarzania sygnału, z regulatorem czułości wejściowej znajdującym się na samej górze i tłumikiem oraz sekcją komutacji na dole. Za regulacją czułości, czyli wzmocnienia sygnału wejściowego, najczęściej znajdziemy filtr górnoprzepustowy, następnie sekcję korekcji barwy dźwięku, moduł dynamiki z kompresorem, bramką i/lub ekspanderem, regulatory poziomu wysyłek do grup pomocniczych Aux (najczęściej wykorzystywane do wysłania sygnału do efektów), potem regulator balansu/panoramy i wreszcie wspomniany wcześniej tłumik, definiujący finalny poziom z wyjścia całego toru sygnałowego.
1. Tory kanałowe w miksie
1.
W konsolecie mikserskiej każda ścieżka jest przetwarzana przez taki sam funkcjonalnie tor kanałowy. Odtwórzmy tę konfigurację w naszym programie DAW, wykorzystując sesję z pięcioma ścieżkami (znajdziesz je na DVD i online). Jedynym dodatkiem jest odrobina pogłosu EMT140 Plate dodana do ścieżki Brass za pośrednictwem toru wysyłkowego.
2.
Zacznijmy edycję od toru Bass, używając korekcji do 2-decybelowego stłumienia częstotliwości 100 i 180 Hz oraz podbicia o tę samą wartość pasm 1,5 i 2,5 kHz. Kolejną czynnością będzie mocna kompresja sygnału i zastosowanie filtracji górnoprzepustowej ustawionej na 25 Hz. Po takiej obróbce dźwięk stał się zdecydowanie bardziej wyrazisty.
3.
Pierwsza pętla perkusyjna wymaga wyeksponowania jej energii, by móc utrzymać w ryzach rytmikę kompozycji. Tu także zastosujemy korekcję z subtelnym podbiciem 100 Hz, 500 Hz, 1,5 kHz oraz 10 kHz, a następnie zaaplikujemy dość głęboką kompresję. Po takich zabiegach nasza pętla zdecydowanie zyskała na prezencji i czytelności.
4.
Na ścieżce z partią instrumentów perkusyjnych włączymy wtyczkę API Channel Strip. W dźwięku dominują częstotliwości w paśmie 200 Hz, które stłumimy z wykorzystaniem korekcji pasmowej i filtracji górnoprzepustowej. Moduł Compressor pomoże nam w wydobyciu naturalnej akustyki w nagraniu pętli i zdefiniuje poziom wyjściowy.
5.
Dla uzyskania bardziej jaskrawego brzmienia ścieżki Brass, należy włączyć na niej głęboko działający kompresor, a jednocześnie półkowo ograniczyć najwyższe pasmo powyżej 10 kHz. Wzmocnienie o 4 dB pasma 1,5 kHz przy jednoczesnym stłumieniu zakresu poniżej 100 Hz pozwoli dodać mocy i energii do kompleksowego miksu.
6.
Przejdźmy do drugiej pętli perkusyjnej. Nie potrzebujemy w niej niskich częstotliwości, bo te są już w podstawowym rytmie, zatem odfiltrujemy wszystko poniżej 200 Hz. Warto zredukować o 2 dB pasma 500 Hz i powyżej 2,5 kHz. W tym przypadku nie jest wymagana głęboka kompresja. Na koniec porównaj brzmienie miksu z materiałem wyjściowym.
2. Nagrywanie z UAD Unison
1.
Do wejścia interfejsu Apollo podłączamy mikrofon. W oprogramowaniu Console wybieramy kanał, do którego podłączyliśmy mikrofon i klikamy przycisk Unison, dający dostęp do wtyczek w tym formacie. Każda z nich zmienia topologię wejścia interfejsu, by lepiej emulować pracę klasycznych przedwzmacniaczy lub torów sygnałowych.
2.
W menu Channel Strip wybieramy Century Tube Channel Strip. Od tego momentu sygnał wejściowy jest przetwarzany przez hybrydowy system interfejsu i wtyczki, dzięki któremu uzyskujemy wierną emulację oryginalnego urządzenia, mogąc odsłuchiwać i nagrywać tak obrobiony sygnał bezpośrednio w naszej sesji DAW.
3.
Poniżej przycisku Unison znajdują się sloty na cztery kolejne efekty pracujące szeregowo z sygnałem, choć już nie w trybie hybrydowej emulacji. W naszym przypadku włączyliśmy kompresor 1176 pozwalający na głębszą kontrolę dynamiki, a także pogłos płytowy EMT 140 Plate, pozwalający dodać do dźwięku nieco przestrzeni.
4.
Przyciski w sekcji Insert Effects dają nam możliwość wyboru trybu pracy procesorów insertowych. Ich działanie może być słyszalne tylko w torze odsłuchowym interfejsu (UAD Mon) jak i uwzględniane w nagrywanym sygnale (UAD Rec). Dzięki temu interfejs Apollo i wtyczki UAD pozwalają nam pracować jak z analogowym sprzętem.
Korekcja – przed czy po kompresji?
Większość wirtualnych procesorów typu channel strip pozwala wskazać punkt umiejscowienie korekcji – przed lub po kompresorze. Możemy w ten sposób zrealizować jeden z dwóch scenariuszy: w pierwszym najpierw kształtujemy brzmienie a potem kompresujemy dźwięk, a w drugim formujemy barwę już po obróbce kompresją. Zgodnie ze starą szkołą najpierw powinno się zadbać o barwę dźwięku, a potem o jego dynamikę, ale dostępność w niektórych konsoletach przycisku Pre-Dynamics wskazuje, że brano pod uwagę także działanie odwrotne. W wielu sytuacjach różnica w brzmieniu tych konfiguracji będzie niemal niezauważalna, ale jeśli stosujemy bardziej ekstremalne ustawienia, to warto tę kwestię przemyśleć, wypróbowując obie opcje. Duże wzmocnienie poszczególnych pasm w korektorze włączonym przed kompresorem sprawi, że to właśnie na te zakresy kompresor będzie reagował najmocniej, co wprowadzi dalsze zmiany do brzmienia, tym razem także w kontekście dynamicznym. Z kolei korektor za procesorem dynamiki pozwoli skompensować zmiany w charakterystyce brzmieniowej występujące przy mocniejszych ustawieniach kompresji.
Zobacz także test wideo:
3. Przetwarzanie wokalu na wzór SSL
1.
Zaczynamy od sesji, w której mamy bit, pad oraz wokal. Do tego ostatniego dodaliśmy odrobinę pogłosu i delaya, a także wtyczkę zwiększającą poziom sygnału. Wciąż jednak słychać, że wokal jest surowy i brzmi płasko. Naszym celem będzie jego rozjaśnienie oraz sprawienie, by dominował nad brzmieniem padu.
2.
Wtyczkę Gain zamieniamy na UAD SSL E Channel Strip. Po włączeniu modułu korekcji dokonujemy 4-decybelowego podkreślenia 9 kHz, uwypuklamy wyższy środek dodając 3 dB w zakresie 4,5 kHz, zmniejszamy o 3 dB niższy środek w okolicach pasma 900 Hz i tłumimy o 3 dB pasmo 425 Hz, by uzyskać lżejszy dźwięk.
3.
Pora na najważniejszy element: SSL E Compressor. Ustawiamy Threshold tak, by uzyskać maksymalne tłumienie 5 dB, a Ratio na 5:1. Regulatora Line użyjemy jako substytutu kontrolki pozwalającej skompensować tłumienie kompresji. Oba te moduły współpracują ze sobą w zakresie przetwarzania dynamiki sygnału.
Dlaczego używać torów kanałowych?
Czy jest jakiś konkretny powód, dla którego warto używać wtyczek torów kanałowych, kiedy można korzystać z oddzielnych procesorów korekcji i kompresji? Przecież rozwiązania „na miarę” zapewniają większą elastyczność niż jedna wtyczka, która dokonuje całej obróbki? No cóż, nie bez przyczyny takie konsolety analogowe jak SSL E Series czy Neve 88RS pozostają na topie i wciąż są wykorzystywane w wielu produkcjach. Dzieje się tak właśnie z uwagi na ich brzmienie. Produkty Neve i SSL znajdują się w grupie tych, które przetrwały próbę czasu i aby przekonać się, dlaczego tak jest, warto przyjrzeć im się bliżej. Generalnie mówiąc, komponenty, które zastosowano w torach kanałowych tych konsolet, były starannie selekcjonowane, testowane i, co najważniejsze, dobrane pod kątem optymalnej pracy z innymi. W efekcie jakość tych układów jest najwyższa, jaką można było wówczas uzyskać.
Używanie różnych wtyczek do realizacji zadań toru kanałowego nie jest niczym nagannym, ale końcowy efekt może być nieco inny niż w przypadku pluginów typu channel strip.
Umieszczając (na przykład) wtyczkę korekcji jednego producenta przed wtyczką kompresora innego, bez wątpienia będziesz w stanie otrzymać doskonałe brzmienie, które świetnie sprawdzi się w miksie. Jednak zaletą wtyczek realizujących funkcję torów kanałowych jest to, że stworzono je z myślą o emulacji subtelnych interakcji pomiędzy układami. Zastosowane na każdym kanale w miksie, wtyczki torów kanałowych pozwalają uzyskać w środowisku komputera swoistą przestrzeń, kolor i głębię typową dla konsolet analogowych.
4. Kompresja sterowana
1.
W naszym przykładzie mamy rytm 808 z NI Battery 4. Ukształtujemy brzmienie tej pętli z użyciem emulacji UAD Neve 88RS sprawdzając jednocześnie, co się stanie, gdy wykorzystamy korekcję w nieco innym celu niż zazwyczaj. Będzie ona funkcjonowała jako swego rodzaju sterowanie dla bloku dynamiki w 88RS.
2.
We wtyczce UAD Neve 88RS posłużyliśmy się modułem kompresora do ukształtowania charakterystyki dynamicznej. Można jednocześnie zaobserwować interesujący efekt „nadkompresji”, który uzyskamy ustawiając bardzo niski próg zadziałania, Ratio w trybie zbliżonym do limitera i relatywnie krótki czas powrotu.
3.
Aby skompensować zmiany brzmienia wynikające z użycia tak ekstremalnej kompresji, włączymy korektor 88RS. Przywrócenie przejrzystości można uzyskać podbijając o 3 dB pasma 70 Hz oraz 150 Hz, a także uwypuklając o 5 dB pasmo 900 Hz, dzięki czemu werbel na powrót stanie się odpowiednio słyszalny.
4.
Można poeksperymentować z przełączeniem układu korekcji przed kompresorem, czego dokonamy wciskając przycisk P-Dyn. W takiej konfiguracji korekcja, którą zaaplikowaliśmy w celu skompensowania skutków działania głębokiej kompresji, będzie kształtowała sygnał jeszcze przed nią. W efekcie uzyskujemy inne brzmienie.
5.
W tym momencie jednak zignorujemy problem opisany w kroku 2. Należy zauważyć, że na niskie tony stopy, środek w werblu i górę w hi-hacie oddziałuje kompresja z takimi samymi ustawieniami, co nie zawsze jest korzystne z uwagi na różną energię tych pasm. Z tego względu warto mieć niezależną kontrolę nad nimi.
6.
Najwięcej dynamiki mają niskie tony pod postacią stopy. Dlatego też zmniejszymy w korektorze poziom częstotliwości najniższych i z zakresu najniższego środka, dzięki czemu kompresor będzie na nie reagował mniejszym tłumieniem. To natomiast doprowadzi do sytuacji, że będzie można zaaplikować głębszą kompresję.
5. Obróbka wokalu w dedykowanych torach kanałowych
1.
Mamy tu podkład i wokal do ballady. Głos został nagrany za pośrednictwem sprzętowego toru kanałowego Universal Audio LA-610 Channel Strip z nieznaczną kompresją i bez żadnej dodatkowej obróbki. I choć głos jest nasycony emocjami, to właśnie przez to brzmi, jakby znajdował się zupełnie „obok” miksu.
2.
Przetworzymy wokal z wykorzystaniem emulacji Manley Voxbox pod postacią wtyczki Universal Audio, która oferuje modularną strukturę toru kanałowego. Włączenie filtru HPF 80 Hz pozwoli usunąć najniższe częstotliwości o charakterze niemuzycznym. Ustawiamy czułość na 40 dB i funkcją bypass omijamy pozostałe moduły.
3.
Ustawiamy poziom wyjściowy z wtyczki, a następnie włączamy kompresor Voxbox z jego stałym, wynoszącym 3:1 współczynnikiem kompresji. Istotna jest tu zależność pomiędzy poziomem Gain a progiem Threshold, zatem należy słuchać i obserwować wskaźnik tłumienia G-R. Czasy ataku i powrotu ustawiamy na Medium.
4.
Aktywujemy moduł korekcji, który w Voxbox ma strukturę typu Pultec, z 3-pasmową filtracją podbijająco-tłumiącą. Dodajemy wypełnienie w zakresie 200 Hz (Low Peak), tłumimy wyrazisty środek 700 Hz (Mid Dip) i podkreślamy najwyższe pasmo 12 kHz (Hi Peak), w każdym przypadku ustawiając tę samą wartość tłumienia/podbicia.
5.
Kolejnym modułem jest de-esser, który pozwala na dynamiczne tłumienie częstotliwości o charakterze sybilantów. Choć w tym nagraniu nie są one większym problemem, ustawiamy pasmo 9 kHz i obniżamy ustawienie regulatora Threshold do momentu, aż usłyszymy subtelną pracę de-essera tłumiącego głoski syczące.
6.
W porównaniu do materiału wyjściowego, mamy obecnie znacznie bardziej przejrzysty dźwięk. Idźmy jednak dalej. Za pośrednictwem obwiedni głośności skorygujemy poziomy zbyt głośnych i zbyt cichych elementów. Zwiększamy też ogólną głośność sekcji zwrotki, a jednocześnie zmniejszamy ją w dalszej części wykonania.
7.
Kolejnym krokiem będzie umieszczenie wokalu w przestrzeni korespondującej z przestrzenią podkładu instrumentalnego. Użyjemy pogłosu wtyczkowego FabFilter Pro-R z czasem wybrzmiewania 3,74 s i proporcją wet/dry ustawioną na 12,5%. Dodatkowo wysyłamy wokal na pracujące równolegle Lexicon 224 i EMT140 Plate.
8.
Na tym etapie mamy już poprawnie z miksowany wokal, ale można pójść jeszcze dalej, na przykład odpowiednio kształtując pasmo środkowe i dodając kolejną instancję kompresji – w obu przypadkach za pomocą wtyczek FabFilter. Przetwarzanie sygnału obrobionego w torach kanałowych jest codzienną praktyką i sposobem na personalizację brzmienia.
?
Wskazówka
Śpiewanie z „surowym” brzmieniem do zmiksowanego podkładu nie jest zbyt komfortowe dla wokalistów. Z tego względu warto rozważyć wykorzystanie przedstawiony tu ustawień (zapisanych jako preset) do zaaplikowania ich w torze odsłuchowym wykonawcy. Dzięki temu niektóre wokalistki i niektórzy wokaliści mogą śpiewać z większą swobodą, lepiej wykorzystując możliwości swojego głosu. Poza tym masz już gotowe ustawienie pozwalające rozpocząć proces miksowania.
Trzy najlepsze
1.
UAD SSL 4000 E Channel Strip Collection
Jeśli zależy Ci na bogato wyposażonej emulacji toru kanałowego najwyższej klasy konsolety, to trafiłeś pod dobry adres. Wskazaliśmy na emulację toru klasycznej konsolety E Series, aprobowaną przez SSL, ale emulacjom Neve, API i innych firm także niczego nie brakuje. (299 €) www.uaudio.com
2.
Slate Digital VMR 2.0
Chcąc budować swój tor kanałowy na bazie różnych klasycznych modułów, warto zacząć od koncepcji Slate Digital pod nazwą Virtual Mix Rack, aktualnie dostępnej w wersji 2 i oferującej całą gamę emulacji wirtualnych modułów w formacie lunchbox 500. (199 $)
www.slatedigital.com
3.
Waves EMI TG12345 Channel Strip
Podobnie jak Universal Audio, także i Waves rozpieszcza nas bogatym wyborem różnego typu wirtualnych torów kanałowych. Pod postacią pięknie wyglądającej wtyczki możesz teraz skorzystać z wirtualnego toru konsolety EMI, opracowanej przez inżynierów z Abbey Road. (249 $) www.waves.com
Praca ze sprzętem
Marzenia o posiadaniu klasycznej, sprzętowej konsolety z najlepszych studiów nagrań świata kończą się po zderzeniu z dwoma czynnikami. Pierwszym jest cena, a drugim przestrzeń. Z drugiej jednak strony, nie zawsze potrzebujemy np. 80 kanałów jednocześnie. We współczesnych produkcjach często korzysta się z metody kolejnych podejść w cyklu jedno za drugim. Nie powinno zatem dziwić to, że wielu producentów woli zainwestować w jeden wysokiej klasy mikrofon i jeden tor kanałowy do jego nagrywania. W tym wypadku najwyższy pułap wyznaczają takie urządzenia jak Avalon Design VT-737 SP, Neve 8801 oraz Universal Audio 6176, choć jest też szereg innych, nie mniej interesujących.
Jeśli chcesz skorzystać z najwyższej jakości torów sygnałowych, wcale nie musisz kupować całej konsolety – często wystarczy jej pojedynczy kanał.
6. Porównanie charakterystyk brzmieniowych różnych torów sumowania
1.
Oprócz torów wejściowych, charakter soniczny finalnego materiału wynika z obecności torów sumy, które także mają wpływ na brzmienie. W naszym przypadku skorzystamy z trzech różnych emulacji we wtyczce Slate Digital Virtual MixBuss włączonej na torze sumy. Sesja składa się z partii stopy, werbla, hi-hatu oraz grającego arpeggio syntezatora.
2.
Wtyczka Virtual Mixbuss emuluje sekcję sumy stereo klasycznych konsolet. Na początku posłuchamy modelu Brit 4k E model. Zwiększanie ustawienia Drive nie zmienia znacząco poziomu sygnału, ponieważ regulatory wejścia i wyjścia działają odwrotnie proporcjonalnie. Mocniejszemu wysterowaniu towarzyszy zmniejszanie poziomu na wyjściu.
3.
Brzmienie stało się nieco pełniejsze i bardziej nasycone, choć efekt ten jest dość subtelny. Zwiększymy ustawienie Boost z jednoczesnym zwiększeniem poziomu Input. W przypadku emulacji SSL Consoles szybko zaobserwujemy, że przy takich ustawieniach najwyższe tony w sygnale stają się jaśniejsze i bardziej przejrzyste.
4.
Zautomatyzowaliśmy pracę wtyczki tak, aby poszczególne „konsolety” przełączały się w trakcie odtwarzania jedna za drugą, w kolejności Brit N (Neve), emulacja konsolety Trident i model brzmieniowy konsolety lampowej. Podcastu z całym artykułem i prezentacjami audio możecie posłuchać na https://soundcloud.com/estradaistudio.
