Zoom Q3HD

 Q3HD to zaawansowana wersja już wcześniej dostępnego Q3.  W porównaniu do wersji bez HD mamy tu nieco inny układ mikrofonów elektretowych (tym razem ustawiono je pod kątem 120 stopni), możliwość zapisu wideo z rozdzielczością 720p lub 1080p (Q3 miał tylko 640), dwukrotnie większy cyfrowy zoom (×4) oraz dodatkowe wyjście cyfrowe audio-wideo w formacie HDMI (bardzo się przydaje, gdyż nie wszystkie laptopy i netbooki potrafią „udźwignąć" odtwarzanie filmu MOV nagranego w pełnej rozdzielczości). Inną, istotną w praktyce funkcją jest obecność w Q3HD wejścia liniowego, pozwalającego na rejestrację sygnału z zewnętrznych źródeł, w tym np. z miksera reporterskiego lub wyjścia konsolety FOH przy rejestracji koncertów (włożenie wtyczki w wejście LINE IN automatycznie wyłącza wbudowane mikrofony). Nowy rejestrator ma też tę przewagę nad Q3, że pozwala na jednoczesny zapis dźwięku i obrazu z audio w formacie nieskompresowanym 24 bity/96 kHz (w Q3 zapis w tym formacie wymagał wyłączenia kamery).

Konstrukcja
Urządzenie ma obudowę wykonaną całkowicie z tworzywa sztucznego. Nie jest ona przesadnie solidna, więc już na początku pojawia się myśl o umieszczeniu rejestratora w jakimś pokrowcu, w którym mógłby pracować. Producent nie przewiduje takiego, a jedyny, do jakiego mamy dostęp, to opcjonalny sztywny futerał transportowy SATQC (15 dolarów w sklepie internetowym firmy Zoom). Futerał ten znajduje się też w zestawie akcesoriów APQ-3HD (cena ok. 45 dolarów), w którym oprócz niego znajdziemy również zasilacz sieciowy, kable RCA i HDMI do podłączenia telewizora/monitora, kompaktowy statyw na trzech nogach oraz gąbkę chroniącą mikrofony przed wiatrem podczas rejestracji w terenie. W komplecie z rejestratorem otrzymujemy jedynie dwie baterie R6 (bardzo szybko się wyczerpują – nawet producent zaznacza, że służą tylko do wstępnego rozruchu urządzenia) oraz kartę SD o pojemności 2 GB, która wystarcza na kilkanaście minut zapisu z najwyższymi parametrami audio/wideo.
Urządzenie pracuje w pozycji pionowej i skonstruowane jest tak, że na kolorowym ekranie LCD o przekątnej 2,4 cala (320×240) możemy obserwować rejestrowany obraz, jednocześnie kciukiem uruchamiając zapis i obsługując funkcję zoomu. Obraz na ekranie jest bardzo dobrze widoczny nawet przy jasnym oświetleniu zewnętrznym. Znajdziemy na nim też takie informacje jak tryb zapisu audio/wideo, stan baterii, czas pozostały do końca zapisu na karcie przy danych parametrach oraz precyzyjny poziom wysterowania dźwięku. Rejestrowany sygnał audio możemy monitorować za pomocą słuchawek podłączonych do wyjścia TRS 1/8". Z Q3HD możemy też korzystać jak ze zwykłego rejestratora dźwięku, wyłączając w nim funkcję kamery.

Przyłącza
Na bocznej ściance urządzenia znajdziemy wszystkie złącza umożliwiające jego kontakt ze światem zewnętrznym. Na samym rogu umieszczono wtyczkę USB (2.0), na krótkim kablu, która trzyma się w korpusie dzięki silnemu magnesowi. Po jej wyciągnięciu możemy podłączyć Q3HD do komputera. Pozostaje jedynie mieć nadzieję, że kabel wytrzyma wielokrotne jego wyginanie.
Do podłączenia telewizora służy analogowe wyjście TV (stereofoniczny sygnał audio oraz kompozytowe wyjście wideo, wyprowadzone na jednej wtyczce 1/8"). Aktywność tego wyjścia oraz tryb wideo (PAL lub SECAM) ustawiamy w menu rejestratora. Do podłączenia telewizora lub monitora możemy użyć też cyfrowego wyjścia HDMI (na małym złączu – format C). Kable do obu gniazd znajdują się w opcjonalnym pakiecie APQ-3HD.
Na bocznej ściance korpusu znajdziemy też gniazdo do podłączenia opcjonalnego zasilacza sieciowego (lub zewnętrznego akumulatora) 5 V/1 A. Obok umiejscowiono wyjście liniowo-słuchawkowe w formacie TRS 1/8", na którym poziom regulujemy przyciskami znajdującymi się nad i pod przyciskiem aktywującym nagrywanie. Wyjście to może posłużyć jako monitorowe, zatem zawsze usłyszymy to, co w danym momencie się nagrywa, czy to z wbudowanych mikrofonów, czy też stereofonicznego wejścia liniowego TRS 1/8".
Znajdujący się na bocznej ściance przełącznik MIC GAIN służy do ustawienia trybu czułości przedwzmacniaczy współpracujących z wbudowanymi mikrofonami. Mamy do dyspozycji dwa ustawienia stałe (High i Low, bez możliwości płynnej regulacji) oraz ustawienie automatyczne. W tym ostatnim przypadku użytkownik może wybrać jeden z dwóch trybów ustawianych w menu urządzenia: Up And Down (czułość dopasowuje się automatycznie do zwiększającego się lub zmniejszającego poziomu sygnału) i One Way Down (czułość ulega wyłącznie zmniejszeniu – dobra funkcja przy nagrywaniu koncertów, pozwalająca uniknąć skoku poziomu na początku każdego nowego utworu). Ustawienie tego przełącznika odnosi się wyłącznie do wbudowanych mikrofonów, użytkownik nie ma żadnej możliwości regulacji poziomu sygnału wchodzącego na wejście liniowe – trzeba go ustawiać regulując głośność źródła. Na szczęście sygnał na wejściu liniowym nie podlega działaniu automatyki, a jego poziom możemy obserwować dzięki wskaźnikom na ekranie LCD i kontrolować za pomocą podłączonych słuchawek.
Na przeciwległej krawędzi obudowy umieszczono slot karty pamięci SD oraz przycisk włączający i wyłączający zasilanie urządzenia. Na dostarczonej wraz z rejestratorem karcie znajdziemy program edycyjny HandyShare, służący do konwersji filmów pod kątem ich wysłania na YouTube, dodawania efektów oraz cięcia materiału na fragmenty. Ta ostatnia edycja jest także dostępna z poziomu samego rejestratora, który działa także jako odtwarzacz nagranych filmów i dźwięków (podczas odtwarzania wideo trzymamy go wówczas w poziomie). Aktualną wersję tego programu można też pobrać ze strony firmy Zoom (www.zoom.co.jp).

Obraz i dźwięk
Jak można podejrzewać, dysponując niezbyt wyszukanym układem optycznym kamera wbudowana w Q3HD nie oferuje profesjonalnej jakości nagrań, ale do nagrywania prezentacji, relacji, czy nawet amatorskich dokonań w zakresie kreatywnego wideo z dużym zapasem wystarcza. Wart podkreślania jest fakt zastosowania obiektywu pozwalającego na ładne ujęcia szerokokątne (nie znajdziemy takich obiektywów w tanich kamerach kieszonkowych). Kamera nie ma, niestety, funkcji automatycznego ostrzenia (autofokus), a jej punkt początku ostrości znajduje się w około 60 centymetrów od obiektywu.
Pliki w formacie 1080HD mają duży rozmiar, a ich odtwarzanie na słabszych procesorach (wliczając w to nawet odtwarzanie na ekranie rejestratora) nie przebiega idealnie płynnie. Znacznie lepiej, z praktycznego punktu widzenia, rejestrować wideo w formacie 720/50 (720/60 w przypadku pracy w trybie NTSC) – obraz zachowuje wówczas swoją dynamikę, wszelkie ruchy kamerą są płynne i w efekcie otrzymujemy bardzo dobrze wyglądający film, który przy użyciu odpowiedniego oświetlenia dobrze wypadnie w Internecie. Podczas kręcenia mamy do dyspozycji trzy rodzaje tzw. scen: Auto (jasność dopasowuje się automatycznie), Concert Lighting (dedykowany do rejestracji koncertów) oraz Night (zalecany, gdy oświetlenie nie jest najmocniejsze). Odpowiedniej korekcji jasności urządzenie dokonuje elektronicznie, więc czym mniej światła, tym więcej szumu. Należy też uważać ze stosowaniem cyfrowego zoomu, zwłaszcza w nienajlepszych warunkach oświetleniowych. Przejście z przybliżenia ×2 na większe wartości wiąże się z zauważalnym skokowym zwiększeniem poziomu szumu w obrazie.
Kamerka świetnie sprawdza się podczas pracy z dobrym oświetleniem, gdy nie ma potrzeby stosowania zoomu. Do nagrywania koncertów, prezentacji i różnego typu relacji reporterskich pod kątem Internetu nie potrzeba wówczas nic lepszego. Jednak to, czym Q3HD bije na głowę wszelkiego typu konkurencję w tym zakresie, jest możliwość jednoczesnego zapisu dźwięku w różnego typu formatach – od skompresowanego AAC (64–320 kbps, 48 kHz), do formatu PCM w trybie 16 lub 24-bitowym, z próbkowaniem 44,1, 48 lub 96 kHz. Pod tym względem mamy do dyspozycji w pełni funkcjonalne urządzenie, pozwalające z wysoką jakością zapisać dźwięk z zewnętrznego źródła sygnału liniowego lub z wbudowanych mikrofonów. Te ostatnie mają szerokie pasmo przenoszenia, dobrą dynamikę dźwięku oraz bardzo sugestywny obraz stereo i w wielu wypadkach zapewnią dobrej klasy dźwięk – nie tylko towarzyszący obrazowi, ale też podczas pracy jako rejestrator audio.

W praktyce
W swojej pracy dziennikarskiej wielokrotnie korzystałem z różnego typu kamer, przechodząc etap od analogowego sprzętu VHS, poprzez pierwsze cyfrowe taśmówki, kamery zapisujące na płytach miniDVD i wreszcie kamery z dyskiem twardym i kartami pamięci. Przećwiczyłem różne scenariusze podczas wideo-relacji z targów, koncertów i wszelkiego typu wydarzeń, dzięki czemu wiem, czego oczekuję od tego typu sprzętu, z założenia przeznaczonego do celów reportersko-archiwalnych. Potrzebny jest dość jasny obiektyw, niskoszumne przetworniki, zapis dźwięku z zewnętrznego źródła (oraz czasem też z wbudowanych mikrofonów) bez automatyki i z monitoringiem optycznym oraz słuchawkowym. Niezbędne są też kompaktowe wymiary, niska waga, łatwy dostęp do tanich nośników danych, możliwość szybkiego montażu na statywie, odpowiednio długi czas pracy na własnym zasilaniu, precyzyjna kontrola czasu pozostałego do nagrania i bardzo prosty system obsługi. Niemal wszystko to znalazłem właśnie w Q3HD, który mimo niepozornego wyglądu okazał się wyjątkowo funkcjonalnym, przyjaznym w użytkowaniu, a do tego niezbyt drogim urządzeniem.
Pewnym problemem może być czas pracy na bateriach – w moim przypadku jeden komplet starczył na godzinne nagranie. Mając dwie (na trzy) kreski na wskaźniku poziomu naładowania ogniw zasilających rejestrator jest w stanie odmówić rozpoczęcia nagrywania i wyłączyć się. Na szczęście urządzenie wyposażone jest w gniazdo zasilacza, do którego możemy podłączyć zewnętrzny akumulator i z niego zasilać nasz Q3HD w przypadku dłuższych rejestracji (częsta wymiana baterii jest kłopotliwa z uwagi na konieczność odkręcenia kamery od stopki do statywu, bez czego nie otworzymy pokrywy baterii).
Brak regulacji czułości wejścia liniowego nie jest problemem, dopóki korzystamy z zewnętrznego miksera reporterskiego, do którego podłączamy nagrywane źródła dźwięku, lub mają one własną regulację poziomu. Z mojej praktyki wynika, że na wejście to można bez kłopotu podać sygnał nawet wprost z wyjścia słuchawkowego dowolnego urządzenia i jeśli głośność na nim nie jest ustawiona na maksimum, uzyskamy optymalne wysterowanie dźwięku. Rejestrator daje sobie radę także z sygnałem z wyjść liniowych i instrumentalnych, nie współpracuje natomiast z mikrofonami wymagającymi napięcia zewnętrznego (jak na przykład nakamerowe mikrofony stereo).
Wraz z nową wersją firmware’u Q3HD (podczas testów wgrałem wersję 1.15) usunięto kilka błędów, takich jak występujące uszkodzenia nagrywanych plików podczas pojawienia się komunikatu o niskim poziomie baterii (teraz nagrywanie po prostu nie ruszy), sporadyczne zawieszenia przy wybieraniu nagranych plików audio, zmiana jasności podczas regulacji zoomem przy wyborze ramki 50/60 fps i trybu Auto bądź Concert Lighting, a także mało precyzyjne wskazania pozostałego czasu, gdy na karcie zostaje niewiele miejsca. Warto dodać, że aktualizacja firmware’u jest bardzo prosta – wystarczy zapisać plik DAT na karcie SD (np. przenieść go w momencie, gdy rejestrator podłączony jest do komputera przez USB) i uruchomić urządzenie odpowiednią kombinacją przycisków. Cały proces trwa dosłownie kilka sekund i po ponownym uruchomieniu nasz rejestrator pracuje już z nowym oprogramowaniem – szybko, prosto i elegancko.

Podsumowanie

Nośnik danych: karta SD/SDHC o pojemności do 32 GB.
Optyka: sensor 5 Mpx, 1/3,2", CMOS; stała ostrość; F2,8; 4-krotny zoom cyfrowy.
Format wideo: MPEG-4 AVC/H.264 (MOV); HD1080p (30 fps), HD720p (30/60 fps), WVGA (30/60 fps).
Forma audio: PCM 16/24 bity, próbkowanie 44,1/48/96 kHz; AAC 64–320 kps, próbkowanie 48 kHz.
Funkcje audio: załączany filtr dolnozaporowy, ręczna i automatyczna regulacja poziomu dla wbudowanych mikrofonów, wejście liniowe stereo.
Funkcje wideo: wybór scen, podział i przycinanie plików.
Wyświetlacz: kolorowy, 2,4" LCD (QVGA).
Mikrofony: elektretowe, wszechkierunkowe, tryb X/Y (kąt 120 stopni); maks. poziom SPL 130 dB.
Wyjścia: słuchawkowo-liniowe, analogowe TV (PAL/SECAM), cyfrowe Mini-HDMI (Type C); USB 2.0.
Zasilanie: baterie 2×R6, zewnętrzny zasilacz 5 V.
Wymiary: 51×133×23 mm.
Waga: 105 g (bez baterii).
Cena: 1.100 zł

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.