Creative Audigy 2 ZS Notebook - interfejs audio PCMCIA
Wszyscy wiedzą, że karty dźwiękowe na pokładzie komputerów przenośnych najlepiej nadają się do generowania dźwięków systemowych. Cóż więc mają zrobić posiadacze laptopów, którzy chcą je wykorzystać do zadań muzycznych?
Możliwości jest kilka. Najbardziej oczywistą jest podłączenie zewnętrznego interfejsu audio przez port USB. Rozwiązanie proste i skuteczne, ale zazwyczaj mało wydajne z uwagi na małą przepustowość magistrali USB w zastosowaniach audio. Zdecydowanie lepszą opcją jest interfejs podłączony przez FireWire. Tu już można pokusić się o profesjonalne wykorzystanie tak zbudowanego systemu audio. Zresztą liczba aktualnie dostępnych mniej lub bardziej zawodowych interfejsów FireWire świadczy o tym, że wśród producentów opcja ta cieszy się obecnie największą popularnością. Jest wreszcie trzecia droga, przez wielu specjalistów z branży uznawana za najlepszą - interfejs PCMCIA (CardBus), czyli miniaturowa karta PCI montowana w laptopie. Jest może mniej wygodna w instalacji niż interfejsy FW lub USB (z laptopa wystaje kawałek jakiegoś sprzętu i dopiero do niego podłączamy wszystkie kable), ale jest to rozwiązanie bardziej wydajne niż USB i FireWire.
PCMCIA dla zawodowca
Czego komputerowy muzyk/producent korzystający z laptopa oczekuje od profesjonalnego interfejsu audio PCMCIA? Niewątpliwie wysokiej jakości dźwięku, przynajmniej jednego wejścia stereo, przynajmniej dwóch wyjść stereo (głównego i odsłuchowego), wydajnych sterowników zdolnych do pracy z parametrami 24 bity/96kHz, najlepiej w trybie multiclient (kilka aplikacji może jednocześnie korzystać z tych samych sterowników), a także wejścia i wyjścia MIDI.
Nazwa opisywanej karty sugeruje, że mamy do czynienia z laptopową wersją popularnej Creative Audigy 2 ZS. I tak też jest w istocie, choć pod względem funkcjonalnym wersja Notebook została nieco okrojona. Mamy zatem wejście, które może pracować jako wejście mikrofonowe, wejście liniowe lub wejście cyfrowe (optyczne); mamy też 8 wyjść audio do podłączenia systemów głośnikowych w różnych konfiguracjach do 7.1 włącznie i wyjście słuchawkowe zamienne z optycznym wyjściem cyfrowym. Jak na tak skromnie wyglądający interfejs to naprawdę nieźle. W komplecie, poza samą kartą i pokrowcem na kartę, otrzymujemy wygodny kabel połączeniowy z trzema wyjściami 1/8”, miniaturowe słuchawki oraz płyty ze sterownikami, oprogramowaniem i demonstracyjnymi ścieżkami w formacie DVD Audio.
Wejść i wyjść MIDI niestety nie uświadczymy, ale obecnie to żaden problem - każdy laptop ma przecież przynajmniej jeden port USB, pod który można podłączyć całą gamę dostępnych interfejsów MIDI. Przedwzmacniacz mikrofonowy zainstalowany na karcie nie jest szczytem osiągnięć techniki audio i akceptuje sygnał wyłącznie z mikrofonów dynamicznych lub elektretowych zasilanych niskim napięciem fantomowym. Do zapisu wysokiej klasy sygnału z mikrofonów oraz instrumentów będziemy więc potrzebowali zewnętrznego przedwzmacniacza lub miksera. Ideałem byłby preamp z cyfrowym wyjściem optycznym, ale wówczas musimy zaopatrzyć się w specjalny kabel optyczny z jednej strony zakończony terminalem TosLink, a z drugiej wtykiem 1/8” z wyprowadzeniem optycznym (tzw. miniplug).
Instalacja Creative Audigy 2 ZS Notebook
Instalacja nie była procesem bezbolesnym. Pod jej koniec wskaźnik postępu zatrzymał się i po kilku próbach wstrzymania zadania i restartu komputera coś wreszcie się „przepchało” i cała akcja zakończyła się sukcesem. Każdy kto kiedykolwiek instalował sprzęt Creative w trybie Custom zapewne wie, że nie zawsze wszystko idzie tak, jak tego oczekuje użytkownik. Audigy 2 ZS Notebook nie jest tutaj wyjątkiem...
Zapewne większość Was zrezygnuje z instalowania edytora Creative i jeszcze kilku totalnie multimedialnych aplikacji, z których nigdy nie będziecie korzystać, a które oferuje instalator na płycie dostarczonej wraz z interfejsem. Warto jednak zainstalować takie programy jak Audio Console, Diagnostics, EAX Console, Graphic EQ, DVD-Audio Player, Speaker Calibrator, Speaker Settings, Surround Mixer (podstawowy mikser interfejsu), THX Setup Console czy wreszcie Performance Utilities. Nie wszystkie co prawda będą wykorzystywane w profesjonalnej pracy, ale kiedy najdzie nas ochota obejrzenia filmu z zestawem głośników surround, to kilka tych narzędzi z całą pewnością się przyda.•
Sterowniki Creative Audigy 2 ZS Notebook
Karta instaluje się wraz ze sterownikami MME/DirectX oraz ASIO 2.0. Te drugie działają tylko z próbkowaniem 48kHz, ale producent pomyślał o użytkownikach chcących pracować w trybie ASIO z wyższą jakością i dołączył oddzielne drivery oznaczone jako SB Audigy 2 ASIO 24/96. Pracują one z próbkowaniem 96kHz, ale także bez możliwości jego zmiany. Przy odtwarzaniu ze sterownikami MME/DirectX interfejs obsługuje próbkowanie do 192kHz (potrzebne do odgrywania płyt w formacie DVD-Audio). Przy nagrywaniu maksymalna częstotliwość próbkowania to 96kHz.
Niesłychanie ważną cechą sterowników Audigy 2 ZS Notebook jest możliwość ich pracy w trybie multiclient. Można więc jednocześnie korzystać z kilku aplikacji bazujących na tych samych driverach. W praktyce nie miałem żadnych problemów z jednoczesnym odtwarzaniem dźwięku z Windows Media Player, Cubase SL i Tracktion, przy czym te dwie ostatnie aplikacje miały w opcjach wskazany ten sam driver - SB Audigy 2 ASIO, grały na tych samych portach wyjściowych i przy tej samej częstotliwości próbkowania. Co ciekawe - plik odtwarzany w tym samym czasie przez Media Player, a zatem korzystający ze sterowników DirectSound, miał inną częstotliwość próbkowania niż sesje odtwarzane przez drivery ASIO.
Creative Audigy 2 ZS Notebook w praktyce
Audigy 2 ZS Notebook jest interfejsem oferującym dwa wejścia i osiem wyjść audio. Przed rozpoczęciem pracy z interfejsem musimy udać się do konsoli definiującej ustawienia THX i wybrać tam konfigurację wyjść, które zgłaszają się w programach wielośladowych jako Front L/R, Rear L/R, Side L/R, Front Center i Sub. Wszystkie te wyjścia wyprowadzone są fizycznie na trzech gniazdach na kablu łączonym z interfejsem. Gniazdo oznaczone kolorem zielonym to typowe gniazdo stereo, na którym występuje sygnał Front L/R. Pozostałe gniazda mają po cztery wyprowadzenia każde, więc do pełnego wykorzystania ich możliwości potrzebujemy specjalnych wtyczek, zazwyczaj dołączonych do bardziej zaawansowanych zestawów surround firmy Creative (można też je zdobyć w sklepach z częściami elektronicznymi). Wspomniane gniazda czterowyjściowe akceptują wprawdzie typowe wtyki stereo, ale wówczas nie będziemy mogli skorzystać z wyjść Side L/R i liczba dostępnych wyjść fizycznych zmniejszy się do sześciu. Dla wyjścia Sub możemy aplikować filtr dolnoprzepustowy o regulowanej częstotliwości odcięcia od 10Hz do 200Hz. Dla wszystkich innych wyjść filtr ten działa jako filtr dolnozaporowy.
W programach obsługujących ASIO zobaczymy też wyjścia oznaczone jako FX1, FX2, FX3 i FX4, które są bezpośrednimi wejściami na wewnętrzny procesor efektów karty, o parametrach ustawianych w podprogramie EAX Console. Ponieważ procesor ten oferuje kilka dość ciekawie brzmiących efektów (ze szczególnym wskazaniem na efekty typu Environment, symulujące różnego typu pomieszczenia), można się nim wspomóc w procesie miksowania. Cztery tory wysyłkowe nie oznaczają jednak, że możemy skorzystać z czterech efektów; efekt jest jeden i odnosi się do wszystkich sygnałów skierowanych na szyny FX. W tej samej EAX Console możemy uruchomić takie efekty jak usuwanie wokalu z utworu (przy niektórych utworach działa dość skutecznie), czyszczenie nagrania z szumów i trzasków czy skracanie i wydłużanie pliku audio bez zmiany wysokości dźwięku. Wyjścia FX są aktywne tylko przy włączeniu sterowników Audigy 2 ASIO (próbkowanie 48kHz); w każdym innym trybie wyjścia te nie są dostępne.
Odtwarzając standardową sesję Steinberga pt. Heaven And Hell, mogłem z powodzeniem ustawić latencję 5ms. Przy latencji 4ms w materiale audio zaczęły się pojawiać sporadyczne trzaski. Dla zachowania właściwego zapasu bezpieczeństwa ustawiłem więc 7ms, przy której obciążenie komputera we wspomnianej sesji w wersji surround nie przekraczało 30%. Nawet korzystając z driverów MME/DirectX mogłem w programie Ableton Live zejść z buforem wyjściowym do 576 sampli (12ms dla 48kHz) i 448 sampli (10ms przy 44,1kHz).
Nagrywanie z wejścia liniowego karty, do którego podłączyłem zewnętrzny mikser, odbywało się bez żadnych kłopotów. Dźwięk okazał się czysty i dynamiczny, zwłaszcza przy zapisie 24-bitowym. Pomiary przeprowadzone programem RightMark (kompletne wyniki znajdziecie na płycie w katalogu DodatkiAudigy2_notebook) pokazują, że choć dynamika interfejsu audio odbiega od deklarowanej przez producenta, to mieści się w kategorii zarezerwowanej dla sprzętu dobrej klasy. Przyglądając się charakterystykom szybko zauważymy, że najlepsze wyniki karta uzyskuje przy pracy w trybie 24 bity/48kHz. Pod względem szerokości pasma, poziomu szumów oraz zniekształceń tryb ten wykazuje znaczącą przewagę nawet nad trybem 24/96 (w przypadku przesłuchów różnice mogą sięgać 6dB, nie wspominając już o górnym zakresie przenoszonych częstotliwości, który dla trybu 24/48 dochodzi do 40kHz).
Podsumowanie
Audigy 2 ZS Notebook jest funkcjonalnym i niedrogim rozwiązaniem dla tych użytkowników, którzy chcą wykorzystać laptopa głównie do wielokanałowego odtwarzania sygnałów audio. Mając do dyspozycji osiem wyjść liniowych, komputer przenośny wraz z interfejsem Audigy 2 ZS Notebook staje się znakomitym narzędziem do odtwarzania muzyki na żywo i miksowania jej za pomocą mikserów sprzętowych. Dostępne wejście analogowo/cyfrowe umożliwia też dogrywanie fragmentów audio w trakcie występu lub rejestrowanie nowych pomysłów w domowym zaciszu. W obu tych wypadkach sugerowałbym jednak wykorzystanie zewnętrznego przedwzmacniacza. Dostarczone wraz z interfejsem sterowniki ASIO pozwalają na pracę z takimi programami jak Reason, Ableton Live czy Traktor, chętnie używanymi przez muzyków tzw. sceny laptopowej i didżejów. Alternatywy? Na dobrą sprawę to tylko Echo Indigo w wersjach I/O i DJ. Wprawdzie obie nie oferują tak dużej liczby wyjść fizycznych, ale posiadają osiem wyjść wirtualnych widzianych przez programy. Przewaga interfejsów Indigo nad produktem Creative przejawia się w obsłudze sterowników GSIF, sprzętowym potencjometrze głośności dla wyjścia słuchawkowego oraz możliwości współpracy z komputerami Macintosh.
Creative SB Audigy 2 ZS Notebook jest pierwszym przystępnym cenowo interfejsem audio dla komputerów przenośnych, który obsługuje tak dużą liczbę wyjść fizycznych. Fakt ten sprawia, że powinni zwrócić na niego uwagę muzycy, którzy chcą odtwarzać ścieżki z laptopa, a następnie miksować je w zewnętrznych urządzeniach. W takich zastosowaniach opisywana karta jest bezkonkurencyjna i z dużym zapasem spełnia oczekiwania wielu użytkowników. Do tego dochodzi bardzo przyzwoita dynamika (choć nie tak duża, jak można to wyczytać w specyfikacji interfejsu), możliwość pracy w trybie 24/96 i nieźle napisane, niskolatencyjne sterowniki ASIO 2.0 działające w trybie multiclient. Szkoda tylko, że pracują one wyłącznie z próbkowaniem 48 i 96kHz - szykując do nagrania na płytę audio materiał np. z Cubase SX nie obejdzie się niestety bez konwersji do 44,1kHz. Audigy 2 ZS Notebook - podobnie jak kiedyś SB Live! - może okazać się kartą, która wytyczy nowe kierunki w rozwoju muzyki bazującej na komputerach, tym razem komputerach przenośnych. Dzięki niej podłączenie laptopa do wielokanałowego scenicznego systemu audio stało się łatwiejsze i tańsze niż kiedykolwiek przedtem. Przymykając więc oko na mało interesującą muzyków „multimedialną otoczkę” karty, wciąż sztywne pod względem próbkowania sterowniki ASIO i niewybijający się ponad przeciętność mikser, dekorujemy Audigy 2 ZS Notebook odznaką Nasz Typ, zatrzymując jednocześnie testowany egzemplarz do użytku redakcyjnego.
EiS 03-2005
Inne testy marki
