SCS Sound Forge Audio Studio 9.0 - edytor plików dźwiękowych

Zakup profesjonalnego edytora audio do domowego studia nagrań to bardzo poważny wydatek i nie każdego na niego stać. Na szczęście producenci oprogramowania audio mają w ofercie uproszczone wersje swoich sztandarowych narzędzi do obróbki plików dźwiękowych. Takim produktem jest Sound Forge Audio Studio (obecnie w wersji 9.0 d), który z powodzeniem może pracować jako główny edytor w naszym domowym studiu, pozwalając na obróbkę sampli, pętli oraz całościowego materiału dźwiękowego.

Audio Studio to uproszczona, ale tylko nieznacznie, wersja najnowszego edytora Sound Forge 9.0. Różnice w porównaniu do flagowego oprogramowania są z punktu widzenia użytkownika domowego studia praktycznie bez znaczenia. Z "dorosłego" Sound Forge program zapożyczył interfejs użytkownika i większość funkcji użytkowych. Audio Studio obsługuje maksymalnie dwa ślady (mono lub stereo) z rozdzielczością 16 lub 24 bity i z częstotliwością próbkowania do 96 kHz włącznie. Obsługa plików o takich parametrach nie powinna dziwić, gdyż nawet amatorskie interfejsy audio potrafią nagrywać i odtwarzać dźwięk w takim formacie. Dla porównania - "duży" Sound Forge 9.0 obsługuje pliki 32­bitowe (64-bitowe w trybie zmiennoprzecinkowym) z próbkowaniem do 192 kHz, ale nawet profesjonalne studia nagrań rzadko kiedy pracują z takimi parametrami. Czego jeszcze nie ma Audio Studio w porównaniu do pełnej wersji Sound Forge? Nie ma m.in. mierników fazy i kompatybilności stereo, analizatora widma, automatyki wtyczek DirectX, trybu wskazań VU/PPU w mierniku poziomu, automatycznego oznaczania markerami miejsc przesterowania pliku, generatora szumu, graficznie ustawianej obwiedni głośności i panoramy oraz historii undo/redo. W departamencie efektów też jest kilka różnic. Program Audio Studio nie ma procesora masteringowego Izotope (oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by dokupić go oddzielnie), nie ma też procesora do wielopasmowej obróbki dynamiki Hammer Mastering i środowiska Acoustic Mirror, pozwalającego na symulację przestrzeni akustycznej w oparciu o technologię splotu. Ostatnia znacząca różnica pomiędzy Sound Forge a Audio Studio polega na braku w tym ostatnim możliwości łączenia efektów w łańcuchy - każdy procesor trzeba aplikować oddzielnie.

Co potrafi Audio Studio 9.0

Sound Forge Audio Studio to program dla komputerów z systemem operacyjnym Windows, który pozwala na edycję plików off-line (czyli znajdujących się już fizycznie na dysku twardym) Fmultioraz umożliwia nagrywanie dźwięku w czasie rzeczywistym ze wskazanego wejścia audio. Audio Studio obsługuje sterowniki WDM i ASIO, zatem bez problemu współpracuje z każdą dostępną na rynku kartą/interfejsem audio.
Głównym obszarem roboczym programu jest okno edycji, w którym w sposób graficzny przedstawiony jest plik załadowany do edytora. Nad oknem znajduje się pasek poleceń oraz pasek narzędzi: standardowych i obsługujących napęd. Z prawej strony okna umieszczono wskaźnik poziomu, w którym możemy ustawić zakres wskazań. Położenie pasków narzędzi i wskaźnika jest umowne, gdyż są to okna ruchome, które możemy ustawić w odpowiadającym nam miejscu ekranu. W odniesieniu do pliku załadowanego do okna edycji możemy zastosować szereg narzędzi obróbczych. Oprócz podstawowych, takich jak kopiowanie, wycinanie i wklejanie, możemy też wstawiać odcinki ciszy o wybranej długości, wklejać fragment ze schowka, z opcją miksowania z istniejącym fragmentem, aplikować zgłaśnianie i ściszanie zaznaczonych początków i końców (liniowe lub edytowane graficznie), wyciszać i zmieniać głośność zaznaczonego obszaru, normalizować poziom szczytowy (nie ma niestety normalizacji poziomu RMS), usuwać stałą składową, odwracać plik (reverse), zamieniać kanały oraz stosować całą gamę efektów własnych programu i zewnętrznych wtyczek DirectX i VST.
Wśród narzędzi wewnętrznych, służących do obróbki plików dźwiękowych (Menu Process), znajdziemy 10- i 3-pasmowy korektor graficzny, konwerter rozdzielczości bitowej plików (z pięcioma opcjami ditheringu i dwiema opcjami kształtowania szumu), graficzny edytor panoramy, narzędzie do resamplingu (zmiany częstotliwości próbkowania z funkcją antyaliasingu) oraz narzędzie do wydłużania i skracania dźwięku bez zmiany jego wysokości (TimeStretch). Jest też ciekawy procesor Smooth/Enhance, który pozwala na ustawienie łagodniejszego albo ostrzejszego brzmienia nagrania.
W menu Effects znajdziemy szereg efektów, które dostępne są także z poziomu menu FX Favorites, czyli definiowanego przez użytkownika zestawu wtyczek. Są to: procesor do modulacji amplitudy, chorus, delay, distortion, kompresor, flanger/wah-wah, bramka szumów, pogłos i tremolo. Wszystkie efekty należą do pakietu Sony ExpressFX, czyli są to uproszczone wersje wtyczek Sony FX i XFX, mające zazwyczaj nieco mniej regulatorów i mniej presetów do wyboru. Dwa procesory w grupie Effects są jednak w wersjach pełnych. Pierwszy to Pitchbender, z graficznym programowaniem miejsc skrócenia/wydłużenia czasu trwania pliku, a drugi to Envelope - narzędzie do graficznego kształtowania obwiedni głośności sygnału.
Menu Tools daje nam dostęp do funkcji wypalania płyt CD Audio w trybie Track-at-Once lub Disc-at-Once, otwiera wtyczkę ExpressFX Audio Restoration (dynamiczna redukcja szumów) oraz otwiera moduł syntezy dźwięków podstawowych (sinus, prostokąt, piła, trójkąt, szum filtrowany, częstotliwość stała lub przestrajana) lub tonów DTMF/MF (dźwięki znane z wybierania numerów w telefonie). W tym samym menu znajdziemy też inne, bardzo ciekawe narzędzia. Pierwszym, na które chciałbym zwrócić uwagę, jest Vinyl Recording and Restoration. Procesor ten służy do automatycznej obróbki dźwięku z płyt winylowych (lub taśm magnetofonowych) nagrywanych w czasie rzeczywistym i jest idealnym partnerem dla dostępnych obecnie na rynku, niedrogich gramofonów i magnetofonów z wyjściem USB. To świetne narzędzie, przeznaczone głównie dla amatorów, służące do przenoszenia do postaci cyfrowej kolekcji czarnych płyt, kaset lub taśm zmagazynowanych na szpulach.
Innym ciekawym modułem jest Vocal Eraser firmy Izotope, który trzeba zainstalować niezależnie od instalacji samego Audio Studio. Jest to zaawansowany procesor, służący do usuwania wokalu z całościowych nagrań stereo lub wręcz przeciwnie - usuwania wszystkiego oprócz wokali. Vocal Eraser daje do dyspozycji szereg regulatorów, dzięki którym użytkownik ma możliwość pełnej kontroli nad przebiegiem procesu ekstrakcji, a które sprawiają, że narzędzie to jest znacząco lepsze od wszelkich innych "usuwaczy" dostępnych na rynku.
Nie zabrakło też modułu Statistics, w którym odczytamy poziom sampla w miejscu ustawienia kursora, minimalne i maksymalne wartości poziomu sygnału w zaznaczonym fragmencie, poziom RMS, poziom średni sygnału oraz liczbę przecięć osi zero.

Efekty
Wspomniano już wcześniej, że niektóre efekty w menu Process i Effects to wtyczki z pakietu Sony ExpressFX. Ale to nie jedyne narzędzia służące do obróbki dźwięku. Program Audio Studio dostarczany jest też z kilkunastoma w pełni funkcjonalnymi efektami z pakietów Sony Track FX 1 oraz XFX 1, XFX 2 i XFX 3, z kompletnym zestawem manipulatorów i presetów, mogących pracować także w innych programach pozwalających na otwieranie wtyczek DirectX. Są to: Amplitude Modulation, Chorus, Distortion, Dither, Flange/Wah-wah, Gapper/Snipper, Graphic Dynamics, Graphic EQ, Multi-Band Dynamics, Multi-Tap Delay, Noise Gate, Pan, Paragraphic EQ, Parametric EQ, Pitch Shift, Resonant Filter, Reverb, Simple Delay, Track Effects (Compressor, EQ, Noise Gate), Vibrato i Volume.
Jak wynika z powyższego, do dyspozycji mamy w zasadzie wszystkie narzędzia, z jakich na ogół korzystamy podczas obróbki dźwięku. Jeśli jakiegoś nam brakuje, zawsze możemy je dodać, instalując odpowiednią wtyczkę DirectX lub VST.

Inne opcje
Audio Studio 9.0, podobnie jak pełna wersja Sound Forge, pozwala na zaawansowaną obsługę znaczników i regionów, w tym także z funkcją poruszania się po pliku z wykorzystaniem Regions List - listy regionów i znaczników - co ogromnie przyspiesza pracę w przypadku długich plików. Z wyznaczonych regionów w łatwy sposób możemy stworzyć oddzielne pliki, co jest szczególnie przydatną funkcją przy tworzeniu sampli lub pętli z całościowego materiału audio. Użytkownik może także "zakwaszać" pliki, czyli definiować parametry potrzebne przy odczytywaniu plików WAV w formacie ACID, z uwzględnieniem trybów One Shot/Loop, ACID 2.0 Disk-Based oraz ACID Beatmapped. Nie zabrakło funkcji odsłuchu "po głowicy", czyli z wolnym przewijaniem w celu znalezienia wyszukiwanego fragmentu (Scrub). Funkcję tę można obsługiwać myszką lub - wygodniej - z poziomu klawiatury, używając do cofania klawisza J, do przesuwania w przód klawisza L, a do zatrzymania klawisza K. Widok pliku możemy też bardzo wygodnie skalować w pionie i w poziomie, z możliwością powiększenia widoku do pojedynczej próbki.
Sound Forge Audio Studio pozwala na import utworów z płyt CD Audio (także tych zabezpieczonych przed rippowaniem). Program umożliwia też otwieranie ścieżki wideo, choć nie pozwala na jej edycję. Bez problemu jednak będziemy mogli udźwiękowić nagrany film, domiksowując dowolny sygnał do ścieżki audio albo wyciszając niechciane dźwięki i zastępując je wstawionymi przez nas.
Dla osób jako medium wykorzystujących Internet przewidziano funkcję Publish, umożliwiającą bezpośrednie przesłanie swojej pracy na serwis ACIDplanet.com, gdzie swoją muzykę, wideo oraz podcasty prezentuje wielu ciekawych twórców [polecamy zapoznanie się z zawartością tego interesującego portalu społecznościowego, na którym znajdziemy też szereg bezpłatnych, dostarczanych co tydzień zestawów pętli - przyp. red.].

Podsumowanie
Audio Studio to program, który za ułamek ceny profesjonalnego Sound Forge 9.0 oferuje zdecydowaną większość jego funkcji. Tym samym może on stać się podstawowym edytorem w domowym i projektowym studiu nagrań. Jedynym, istotnym z użytkowego punktu widzenia ograniczeniem Audio Studio, jest brak obsługi plików próbkowanych z częstotliwością powyżej 96 kHz. Brak narzędzi pomiarowych, takich jak miernik korelacji czy analizatora widma, można zrekompensować, instalując jedną z wielu, często bezpłatnych wtyczek VST, pełniących te funkcje.
Niewiele jest programów, które za atrakcyjną cenę oferują tak wiele możliwości jak Sound Forge Audio Studio 9.0. W naszej opinii jest to obecnie najbardziej funkcjonalny i najtańszy edytor audio dostępny na rynku. Stąd też decyzja o przyznaniu temu programowi znaku Nasz Typ.

Wnioski z testów:
+ rewelacyjna funkcjonalność w kontekście ceny
+ cała gama narzędzi edycyjnych, zapożyczonych z pełnej wersji Sound Forge
+ 11 wtyczek z pakietów Sony FX oraz XFX
+ narzędzie do automatycznej obróbki nagrań z kaset i płyt winylowych
+ Vocal Eraser firmy Izotope
- brak normalizacji w trybie RMS
- graficzna edycja obwiedni głośności dostępna tylko w oknie wtyczki Envelope, a nie w oknie projektu
- przydałaby się choćby podstawowa edycja wideo

PRODUCENT
Sony Creative Software

DOSTARCZYŁ
KSK Dystrybucja, www.dystrybucja.ksk.com.pl

Wymagania systemowe:
Microsoft Windows XP lub Windows Vista, procesor 900 MHz, 256 MB RAM, 150 MB przestrzeni na dysku twardym, karta kompatybilna z Windows (sterowniki WDM lub ASIO), napęd DVD-ROM (do instalacji), napęd CD-R (do wypalania płyt CD-R), Microsoft DirectX 9.0c lub późniejszy.
Cena: 220 zł

EiS 06-2009

Artur Kraszewski