Moog MoogerFooger MF-101 i MMF-105 - analogowe modulatory dźwięku

Po blisko trzech dekadach od premiery swojego pierwszego syntezatora, firma Moog Music podjęła decyzję o wprowadzeniu na rynek najbardziej znanej swojej konstrukcji, w postaci zewnętrznego urządzenia, rozpoczynając tym samym linię efektów MoogerFooger.

Budowa i funkcjonalność Moog MF-101

Filtr opakowany został w bardzo charakterystyczną dla produktów firmy Moog jesionową obudowę, z podzielonym na dwie sekcje czarnym panelem przednim. Pierwsza z sekcji, Filter, wyposażona została w działający w zakresie od 20 Hz do 12 kHz potencjometr CUT OFF, odpowiedzialny za wybór częstotliwości odcięcia filtru, potencjometr RESONANCE zmieniający jego kształt oraz regulujący kąt nachylenia przełącznik 2-POLE/4-POLE. Warto zaznaczyć, że przy wysokim wysterowaniu rezonansu urządzenie samoczynnie oscyluje, wytwarzając dźwięk o częstotliwości zgodnej z wybraną potencjometrem CUT OFF. Druga sekcja, Envelope, odpowiedzialna jest za regulację działania filtru, w zależności od poziomu sygnału obecnego na jego wejściu. Przewidziano w niej potencjometr AMOUNT, określający ilość sygnału niezbędną do otworzenia i zamknięcia filtru (skrajnie lewa pozycja wyłącza opcję Envelope) oraz przełącznik SMOOTH-FAST, pozwalający na dostrojenie działania sekcji Envelope do obrabianego źródła. W przypadku większości instrumentów perkusyjnych idealnym wyborem będzie opcja Fast, natomiast w przypadku instrumentów z długim wybrzmieniem – opcja Smooth.

Poniżej sekcji Envelope umieszczono potencjometr MIX, odpowiedzialny za regulację proporcji między sygnałem podstawowym a obrobionym. Z uwagi na fakt, iż urządzenie zaprojektowane zostało z myślą o pracy z sygnałami o różnym poziomie, wyposażono je w prostą sekcję przedwzmacniacza z umieszczonym pomiędzy sekcjami potencjometrem DRIVE, regulującym czułość wejściową. Warto również zaznaczyć, że wszystkie potencjometry mają charakterystyczne gałki, znane chociażby z Minimooga. Poniżej potencjometru DRIVE umieszczono trzy wielokolorowe diody funkcyjne. Pierwsza z nich, LEVEL, prezentuje poziom wejściowy urządzenia, druga, ENV, poziom wysterowania sekcji Envelope, a dioda BYPASS informuje użytkownika o tym, że filtr jest aktywny lub ominięty. Na przednim panelu znajdziemy też masywny i godny zaufania przycisk nożny, włączający urządzenie.

Złącza Moog MF-101

Na górnej ścianie urządzenia umiejscowiono gniazdo zasilacza DC (o polaryzacji odwrotnej niż standardowa!). Są też gniazda wejścia i wyjścia (TS 1/4") oraz pięć gniazd ćwierćcalowych, służących do sterowania napięciowego poprzez opcjonalny kontroler CP-251 firmy Moog [patrz ramka CP-251 – przyp. red.], pedał ekspresji, kolejny efekt MoogerFooger itp. Pierwsze cztery gniazda dublują potencjometry z panelu przedniego (CUT OFF, RESONANCE, AMOUNT oraz MIX), a ostatnie z nich, ENVELOPE OUT, umożliwia wysłanie informacji dynamicznej do kolejnego urządzenia sterowanego napięciowo.

Moog MF-101 w praktyce

Działanie MF-101 nie okazało się żadnym zaskoczeniem. Dzięki fantastycznej jakości brzmienia i niezwykle muzycznemu działaniu urządzenie doskonale sprawdza się we wszystkich możliwych zastosowaniach. Począwszy od bardzo delikatnego filtrowania padów, bębnów i basów syntetycznych, skończywszy na interesujących i szalenie inspirujących zabawach z instrumentami akustycznymi. Filtr doskonale sprawdził się przy bi-ampowej rejestracji gitary basowej przez wzmacniacze Ampeg Classic oraz Fender Tone Master, zaokrągleniu agresywnych wysokich pasm Telecastera, z którego sygnał wzmacniano klasycznym Twin Reverbem, aż do efektów kojarzących się z automatyczną kaczką firmy Mu-Tron (doskonała sekcja Envelope) podczas sesji nagraniowej Clavinetu Hohnera i Fendera Jazz Bass.

Równie zadawalające efekty przyniosło filtrowanie nagranych uprzednio śladów podczas procesu miksowania. W krótkim czasie udało się wkleić w nagranie nieco zbyt jaskrawy powrót z pogłosu sprężynowego, dodać agresji i "pazura" solówce gitary nagranej przez PODa, czy też uplastycznić w charakterystyczny dla dubowych nagrań powrót z Rolanda Chorus Echo. Fantastyczne rezultaty przyniosła nawet obróbka całych miksów, w sposób znany z płyt Daft Punk i całej sceny housowej. Nie należy również zapominać o możliwościach, jakie oferuje nam sterowanie napięciowe, zwłaszcza w tandemie z CP-251. Podłączenie oscylatora LFO do gniazda CUT OFF zamienia MF-101 w automatyczną kaczkę, działającą ze stałą prędkością, a podłączenie w tym samym czasie pedału ekspresji do gniazda RESONANCE pozwala na płynną regulację ostrości filtru. Jedynym ograniczeniem wydaje się wyobraźnia muzyka/realizatora, ewentualnie ilość dostępnych przewodów...

Historii ciąg dalszy

W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych jeden z najbardziej kreatywnych konstruktorów efektów gitarowych, Zachary Vex, przedstawił swój projekt o nazwie Seek Wah. Urządzenia składało się z 16 niezależnie regulowanych filtrów oraz prostej sekcji, umożliwiającej płynną animację w dowolnym tempie. Procesor odniósł duży sukces rynkowy i znalazł swoje miejsce w zestawach wielu znanych i szanowanych muzyków na całym świecie. Na odpowiedź firmy Moog musieliśmy poczekać kilka lat. Tak oto pojawił się młodszy brat MF-101, składający się z ośmiu filtrów typu bandpass (pasmowo-przepustowych), z niezależnie regulowanym poziomem każdego z nich i złożoną sekcją 24 typów animacji. Owo urządzenie to MF-105 MuRF (Multiple Resonance Filter Array).

Budowa i funkcjonalność Moog MF-105

MuRF opakowano w identycznych, jak w przypadku MF-101, rozmiarów obudowę, której płytę czołową podzielono na sekcje Filters oraz Animation. W pierwszej z nich znajdziemy osiem tłumików, przypominających wyglądem korektor graficzny. Jest ona odpowiedzialna regulację głośności każdego z filtrów. Producent przewidział następujące częstotliwości podlegające filtracji: 200 Hz, 300 Hz, 450 Hz, 675 Hz, 1 kHz, 1,5 kHz, 2,2 kHz oraz 3,4 kHz.

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

Sekcja Animation składa się z dwunastopozycyjnego przełącznika PATTERN, zmieniającego typ animacji, dwupozycyjnego przełącznika A-B/LFO, wybierającego między dwoma ich bankami oraz trzech potencjometrów. Potencjometr RATE odpowiedzialny jest za tempo animacji, MIX za regulację proporcji między sygnałem oryginalnym i obrobionym, a ENVELOPE za kształt obwiedni dynamicznej filtrów. Nie zagłębiając się specjalnie w detale techniczne, w przypadku ustawienia potencjometru w skrajnie lewym położeniu generujemy dźwięk z ostrym atakiem i delikatnym, lecz krótkim wybrzmieniem. W pozycji środkowej atak i wybrzmienie są wyrównane, a w pozycji skrajnie prawej generujemy dźwięk z delikatnym krótkim atakiem oraz krótkim i ostrym wybrzmieniem. Ostatnimi elementami panelu przedniego są potencjometry DRIVE i OUTPUT, regulujące czułość wejściową i wyjściową urządzenia (tym razem po wyłączeniu urządzenia stają się one nieaktywne). Na płycie czołowej znajdziemy też diody DRIVE, BYPASS oraz RATE (czułość wejściowa, ominięcie urządzenia, prędkość animacji). Nie zabrakło też przycisku pozwalającego na włączanie i wyłączanie urządzenia nogą.

Złącza Moog MF-105

Na górnej ściance MF-105 znajdziemy trzy gniazda TS 1/4", które są monofonicznym wejściem i stereofonicznym wyjściem z urządzenia. Co ciekawe, po podłączeniu stereofonicznego wyjścia filtry nieparzyste w kolejności (200 Hz, 450 Hz, 1 kHz oraz 2,2 kHz) obecne są na wyjściu lewym, a filtry w kolejności parzyste (300 Hz, 675 Hz, 1,5 kHz, 3,4 kHz) na wyjściu prawym.

Tuż obok gniazd wyjściowych umieszczono cztery gniazda sterowania napięciowego (RATE, ENV, LFO/SWEEP, MIX) oraz gniazdo TAP/STEP IN, umożliwiające podłączenie kontrolera nożnego, służącego do nabijania tempa animacji dźwięku. Minimalna liczba nabić wynosi trzy, a na dodatek urządzenia mnoży je razy dwa, co oznacza, że jeśli nabijemy wartości ćwiartkowe, to MuRF odczyta je jako wartości ósemkowe itd. O ile w przypadku szybkich temp mnożenie wydaje się przydatne, o tyle w przypadku sytuacji koncertowej sytuacja nieco się komplikuje... Całość wieńczy gniazdo do podłączenia nieszczęsnego (polaryzacja!) zewnętrznego zasilacza DC.

Moog MuRF w praktyce

O ile początek pracy z MF-105 nieco rozczarowuje, o tyle każde kolejne zetknięcie z nim zachęca do dalszych eksperymentów. Duże wrażenie robi kontrola Envelope, umożliwiająca zrytmizowanie obrabianych ścieżek, przy skrajnych pozycjach potencjometru i uzyskanie efektu bardzo szeroko i przestrzennie brzmiącego phasera (zwłaszcza w trybie stereo), przy położeniu środkowym. Doskonałym dodatkiem jest również możliwość kontroli poziomu poszczególnych filtrów, a co za tym idzie, rytmiczne "dziurawienie" dźwięku i/lub uzyskiwanie efektu rytmicznego pannera z ciekawą strukturą częstotliwościową.

Co ciekawe, w przeciwieństwie do wielu współczesnych urządzeń elektronicznych, presety animacji przynoszą bardzo muzyczne efekty i umożliwiają użycie urządzenia również w przypadku nagrań akustycznych. Nawet bardzo agresywne barwy nie są pozbawione ciepła i szlachetności, a obecność potencjometru MIX umożliwia uzyskanie idealnych proporcji w stosunku do sygnału podstawowego. Również w tym przypadku fantastyczne efekty przynosi sterowanie pedałem ekspresji lub poprzez CP-251. Odpowiednia kontrola miksu czy prędkości animacji potrafi przynieść rewelacyjne efekty, zarówno w przypadku obróbki instrumentów klawiszowych, jak i gitary czy bitmaszyny. Oby tylko nie brakło wyobraźni i przewodów...

Refleksje końcowe

Jakie są wady MoogerFoogerów? Na pewno jako jedną z nich wymieniłbym niestandardowy zasilacz, utrudniający pracę w większych systemach, w których zasilanie rozwiązane jest za pomocą jednego urządzenia. Dla niektórych z nas problemem może okazać się nieco zbyt wysoki poziom szumu w przypadku MF-101, zwłaszcza podczas pracy ze wzmacniaczami Hi Gain. Co gorsza, poprzez użycie układu przedwzmacniacza jesteśmy skazani na dodatkowy looper w stageboardzie lub przyzwyczajenie się do życia z owym, w pewnym sensie bardzo urokliwym szumem.

Odstraszać może również cena, chociaż z drugiej strony, wszystkie znane mi podobne jakościowo i koncepcyjnie urządzenia oscylują (sic!) w podobnym przedziale cenowym. Jestem natomiast głęboko przekonany, że każda osoba, która na dłuższą chwilę zmierzy się z tematem, nie będzie miała najmniejszych wątpliwości, że oba te urządzenia warte są swojej ceny. Głównie ze względu na szalenie inspirujące i zmuszające do wielogodzinnej gimnastyki wyobraźni działanie. I właśnie za to obu MoogerFoogerom należy się znak Nasz Typ.