Unity Audio Ltd. AR-1

Kalifornijska firma Altec Lansing produkowała kompresory już od wczesnych lat 50. XX wieku, głównie z myślą o ich zastosowaniu w telefonii, systemach nadawczych i instalacjach nagłośnieniowych. Nie weszłyby może one do historii muzyki gdyby nie to, że EMI zakupiło kilka sztuk modelu 436c do studia Abbey Road, gdzie po odpowiedniej modyfikacji układowej, polegającej na dodaniu regulatora czasu powrotu i poziomu wyjściowego stały się słynnym modelem RS124. Używano tych kompresorów w torach instrumentalnych, a także na sumie, a ich charakterystyczne brzmienie można usłyszeć m.in. na pierwszych płytach The Beatles. Później w Abbey Road stosowano już dużo bardziej zaawansowane technologicznie Fairchild 660 i 670, co nie zmienia faktu, że bas Paula McCartneya niemal zawsze był kompresowany, i to często wielokrotnie, przez RS124 - jest to szczególnie dobrze słyszalne na płytach Revolver oraz Sgt. Pepper Lonely Hearts Club Band. I jeśli zastanawiacie się, skąd wziął się dość nietypowy symbol kompresora Lisson Grove, to przeczytawszy powyższe zapewne szybko się domyślicie. Kolejna podpowiedź to sama nazwa firmy. Lisson Grove jest dzielnicą, ale też nazwą ulicy w północnym Londynie, która za skrzyżowaniem Garden/Grove End zmienia swą nazwę. Rzut oka na Google Maps wszystko wyjaśnia.

Nawet jak na przełom lat 50. i 60. minionego wieku, kompresory 435c/RS124 były stosunkowo prostymi konstrukcjami. Był to czas, że większość tego typu urządzeń, nazywanych wtedy wzmacniaczami ograniczającymi, konstruowano w oparciu o rozwiązanie, które dziś, dla wprowadzenia pewnej aury tajemniczości i dodania powagi nazywa się wzmacniaczami o zmiennej transkonduktancji, lub - po angielsku - vari-mu albo variable-mu. To urządzenia całkowicie lampowe, oparte na trzech lampach (dwóch podwójnych triodach i jednej podwójnej diodzie) oraz dwóch transformatorach sygnałowych i jednym zasilającym. Nawet niektóre domowe odbiorniki radiowe z tamtych lat bywały dużo bardziej skomplikowane.

Nie chodzi tu jednak o stopień złożoności urządzenia, ale o jego wpływ na dźwięk, a ten był, i jest, wyjątkowo interesujący. AR-1 w dużym stopniu bazuje na RS124, ale dokonano w nim kilku ciekawych modyfikacji. Kompresor budowany jest w oparciu o najwyższej klasy podzespoły i od początku do końca montowany ręcznie.

Sama firma Lisson Grove powstała w USA w 2010 roku, a jej założycielem był Brytyjczyk z pochodzenia, producent i realizator Hugo Nicolson. Od samego początku budował on kompresory bazujące na koncepcji Alteca, których zadaniem było oddanie charakteru brzmieniowego brytyjskich studiów nagrań z lat 60. I choć jego konstrukcje cieszyły się sporym powodzeniem, to wolał się skupić na projektowaniu niż produkcji. Licencję na AR-1 kupiła od niego firma Unity Audio (której monitory The Rock II opisywałem w ubiegłym miesiącu) i obecnie wytwarza je w Wielkiej Brytanii.

Od strony technicznej, kompresor pozwala regulować czas ataku od 15 ms do 130 ms, zatem w porównaniu do współczesnych rozwiązań jest dość wolny, pozwalając swobodnie przechodzić transjentom. Czasy powrotu są przełączane w pięciu pozycjach, od 320 ms do 2,3 s, a opcja nieskończoności daje efekt tłumika/levelera, który można włączać i wyłączać przyciskiem nożnym i może być wykorzystany jako swoisty stan spoczynkowy urządzenia. Regulator O/P Load, interesująca nowość jeśli chodzi o kompresory typu Altec, pozwala na zmianę impedancji wyjściowej od 200 do 600 Ω. Ma to swoje odzwierciedlenie w finalnym dźwięku, który przy wyższej impedancji staje się jaśniejszy, bardziej nowoczesny. Bypass w AR-1, realizowany poprzez ustawienie potencjometru Attack na minimum, co wyłącza jedynie działanie ogranicznika poziomu, ale sygnał cały czas przechodzi przez układ transformatorów i lamp (włącznie z regulacją O/P Load), co w sposób oczywisty wpływa na dźwięk. Balance to wyprowadzony na zewnątrz trymer zmiany punktu pracy dla pracujących przeciwsobnie triod wyjściowych realizujących funkcję tłumienia. Wciśnięcie przycisku aktywuje generowanie cichego sygnału testowego, na podstawie którego można dokonać odpowiedniej symetryzacji (w pozycji nominalnej sygnał ten powinien być jak najmniej słyszalny), by wyeliminować efekt niesymetrycznych zniekształceń, lub, wręcz przeciwnie, celowo wprowadzić go do dźwięku.

W praktyce

Po włączeniu zasilania trzeba odczekać ok. pół godziny, aż wszystkie elementy kompresora osiągną odpowiednią temperaturę i ustabilizują się napięcia spoczynkowe lamp. Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ sprzęt studyjny w latach 50. i 60. konstruowany był zazwyczaj do pracy ciągłej i nie zawsze brano pod uwagę takie drobiazgi jak natychmiastowa gotowość do działania. W AR-1 jest jeszcze o tyle lepiej, że zastosowano tu nowoczesny układ zasilania ze stabilizacją napięcia, czego próżno szukać w oryginalnych urządzeniach. Cechą charakterystyczną kompresorów vari-mu jest zależność głębokości tłumienia, czyli Ratio, od poziomu sygnału wejściowego - czym jest on większy, tym sygnał wyjściowy jest bardziej tłumiony.

Działanie AR-1 nie do końca jest oczywiste, i nawet doświadczeni realizatorzy, którzy pracowali już z wieloma kompresorami, mogą mieć z nim pewien problem. Ktoś, kto oczekuje natychmiastowego "brzmienia Abbey Road" może się poczuć rozczarowany, bo tak naprawdę jest ono wynikiem działania wielu urządzeń, a nie tylko jednego kompresora. To dlatego właśnie Geoff Emerick nagrywając bas McCartneya włączał dwa lub więcej kompresorów RS124 szeregowo, ponieważ dawało to lepszy efekt niż zastosowanie Fairchilda 660. Pewną komplikacją może być też to, że w AR-1 nie ma ominięcia toru sygnałowego, a dźwięk cały czas przechodzi przez wszystkie układy kompresji, która w ustawieniu Attack na minimum ma wyłączony tor sterowania tłumieniem.

Gdy jednak popracujemy dłużej z Lisson Grove, przetwarzając ścieżki dwu-, albo trzykrotnie, to zaczynamy widzieć głębszy sens w zastosowaniu tego narzędzia. Kompresor praktycznie nie wpływa na transjenty w żadnym ustawieniu jego manipulatorów, ale to, co dzieje się "pod spodem", jest wyjątkowo interesujące. Pojawiają się harmoniczne, a dźwięk zaczyna być w ciekawy sposób deformowany. I nie ulegałbym pokusie ustawienia gałki O/P Load na maksimum, bo wtedy "lepiej słychać". Konstruktor dodał tę funkcję, żeby przyzwyczajeni do współczesnych, bardzo precyzyjnych brzmień użytkownicy nie poczuli się zniechęceni przy pierwszym kontakcie z kompresorem. Dla tych, którzy chcą rzeczywiście usłyszeć kompresję Lisson Grove, zamieściłem wśród materiałów na serwisie http://media.avt.pl, towarzyszących temu wydaniu naszego magazynu plik z materiałem prezentacyjnym, w którym zwykła pętla perkusyjna została trzykrotnie przetworzona przez AR-1, za każdym razem z nieco innymi ustawieniami. Jeśli kogoś to nie przekona do tego kompresora, to już chyba nic tego nie zrobi...

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

Podsumowanie