Losowość - najlepszy przyjaciel producenta
Einstein poddawał w wątpliwość jakoby Bóg grał w kości. W przypadku produkcji muzycznej zdecydowanie warto wskoczyć w objęcia przypadku.
Losowość jest jedną z najciekawszych dróg prowadzących do kreatywności. Niektórzy mylnie twierdzą, że jest chaosem, czy też generuje jedynie bałagan. Okazuje się, że stosując ją w umiejętny sposób, gdzieniegdzie ją ograniczając, możemy uzyskać niezwykle interesujące, dalekie od chaosu rezultaty. Dla przykładu przyjrzyjmy się dwóm obszarom na jakich w produkcji muzycznej możemy wdrażać rzeczoną losowość.
Sekwencje
W obrębie sekwencji losowość może występować na kilku etapach. Najbardziej popularnym patentem jest możliwość określenia prawdopodobieństwa wystąpienia danego kroku w sekwencji. Dla przykładu w 16 krokowej sekwencji możemy wybrać kilka kroków, które nie będą odtwarzane zawsze, a tylko w niektórych przypadkach (np. szansa ich wystąpienia wynosić będzie 30%). Jak widać, mowa jest o kilku krokach, ale jak okaże się później podobny zabieg możemy określić dla każdego kroku. Opisana technika może być zastosowana zarówno w obrębie oprogramowania jak i sprzętu. Pierwszym przykładem może być sekwencer perkusyjny jaki znajdziemy w programie Reason. Możemy za jego pomocą określić prawdopodobieństwa dowolnego kroku w dowolnej warstwie perkusyjnej. W obrębie Ableton Live do dyspozycji mamy całą masą sekwencerów Max for Live (pozwalających na aplikacje losowości). Co ciekawe wskazana funkcja dostępna będzie również w zapowiadanej 11 wersji programu. Będziemy mogli określać prawdopodobieństwo wystąpienia danej nuty w dowolnym klipie MIDI.
Przechodząc do sprzętu, chyba najlepszym przykładem są sekwencery jakie znajdziemy w maszynach firmy Elektron. Wśród wielu warunków związanych z tzw. trig conditions znajduje się właśnie prawdopodobieństwo. Profit z korzystania z opisanej techniki jest dość prosty. Nudna sekwencja przestaje być monotonna. Np. jednolity hi-hats może grać w nieregularny sposób, co daje ciekawy feeling danej sekwencji. Widać również, że jest to remedium na stosunkowo krótkie sekwencje. Jeśli w 128 krokowej możemy pozwolić sobie na manualne zmiany, tak np. 8 krokowa sekwencja szybko może się znudzić. Rozwiązaniem może być aplikacja prawdopodobieństwa.
Melodie i generatywność
Przyszła pora na uporanie się z wspomnianą chaotycznością. Na początek pomyślmy o wartości aplikowanej w parametr odpowiadający za wysokość dźwięku. Niech będzie to dowolny oscylator w programie, czy też wersji hardwarowej np. w formacie Eurorack - sterowany za pomocą napięcia CV. W standardowych warunkach po prostu naciskamy klawisze i z określoną skutecznością gramy melodię. Co jednak gdy zamienimy źródło i zaaplikujemy np. nieregularną falę kwadratową generowaną przez LFO? Odpowiedź jest prosta otrzyma średnio zbiór średnio przyjemnych, niezbyt miłych dla ucha dźwięków. Jak zadeklarowaliśmy wcześniej - tego nie chcemy. Możemy więc skorzystać z narzędzia które będzie pilnować aby grane dźwięki utrzymane były w wybranej przez nas skali. W Ableton Live jest to po prostu narzędzie "scale", a we wspomnianym formacie Eurorack jakiś moduł kwantyzujący napięcie CV do dowolnej skali. Rezultat - otrzymujemy nieregularną melodię graną w skali. Jeśli podejdziemy do rzeczy kreatywnie możemy włączyć na innym śladzie nagrywanie MIDI i po zarejestrowaniu owej nieregularnej sekwencji wyciąć krótki fragment, który będziemy mogli wielokrotnie powtarzać w utworze.
W formacie Eurorack sprawa jest równie prosta musimy w pewnym momencie zablokować generowanie nowych wartości i zachować np. 16 ostatnich kroków. Inną ciekawą metodą jest delikatne dodawanie losowych wartości do gotowej melodii. Tutaj znowu odwołując się do Ableton Live z pomocą przychodzi wtyczka "random". Umieszczając ją na śladzie MIDI, w którym zarejestrowana jest powtarzająca się sekwencja, wtyczka będzie co jakiś czas dodawać losową nutę (oczywiście utrzymaną w skali). Tym sposobem doszliśmy do jednej z odmian generatywności. Urządzenie "samo generuje" melodie.
Oczywiście podane przykłady są tylko małym wyrywkiem ogromnej przestrzeni w której jako twórcy możemy korzystać z losowości. Z pewnością warto eksperymentować i samemu poszukiwać innych unikatowych rozwiązań.
