Kondensatory

Kondensatory to chyba najbardziej różnorodne pod względem wyglądu, rozmiaru i kolorów elementy elektroniczne. Elektronicy żartobliwie mówią między sobą, że jeżeli w układzie elektronicznym znajduje się jakiś element, którego nie można rozpoznać, to bez wątpienia jest to kondensator. Najmniejsze z nich są obecnie wielkości główki od szpilki, natomiast największe kondensatory mogą mieć nawet szerokość kilkunastu centymetrów.

Jak działa kondensator? Jego głównym zadaniem jest magazynowanie energii elektrycznej. Użyjmy porównania i wyobraźmy sobie zbiornik na wodę. Do takiego zbiornika można szybko wlać dużą ilość wody z jednej strony, a drugiej strony ją powoli wypuszczać. Na pierwszych zajęciach z elektroniki niektórzy nauczyciele mówią, że kondensator to pewien rodzaj akumulatora energii.

Mając na myśli wymianę kondensatorów, najczęściej chodzi o kondensatory elektrolityczne, które w przypadku instrumentów elektronicznych stosuje się w układzie do wielu różnych zadań. Jednym z kluczowych jest wygładzanie napięcia zasilania w różnych blokach funkcjonalnych instrumentu. Cechą charakterystyczną tańszego sprzętu jest to, że wykorzystywane w nim kondensatory elektrolityczne są na ogół przeciętnej jakości, gdyż te lepsze bywają nawet kilkadziesiąt razy droższe. Nominalny czas pracy takich podzespołów na ogół nie przekracza 5 lat, a jeśli kondensatory bez przerwy znajdują się pod napięciem i do tego w pobliżu elementów, które się nagrzewają, to może on być znacznie krótszy. Efekt jest taki, że kondensatory elektrolityczne zwyczajnie "wysychają", tracą swoje właściwości kumulacji energii i drastycznie zmieniają parametry. W wielu przypadkach zaczynają też przewodzić prąd stały, stając się nadmiernym obciążeniem dla układu zasilania, uniemożliwiając poprawną pracę urządzenia. W skrajnych sytuacjach znajdujący się w nich elektrolit po prostu zaczyna się gotować, czemu towarzyszy wzrost ciśnienia i wybrzuszenie lub wręcz rozerwanie obudowy kondensatora, które może być bardzo niebezpieczne.

Wymiana kondensatorów elektrolitycznych w urządzeniach starszego typu to rzecz wręcz obowiązkowa, od której na ogół zaczynamy całą konserwację. Wcześniej jednak trzeba sprawdzić blok zasilania (demontując znajdujące się tam kondensatory wygładzające), gdyż to jego uszkodzenie bywa najczęstszą przyczyną braku sygnału na wyjściu. Zwykle problemem jest też uszkodzone gniazdo wyjściowe lub potencjometr regulacji głośności. Niekiedy, zwłaszcza przy przepięciach w sieci energetycznej, uszkodzeniu może ulec wiele innych elementów, głównie półprzewodników i układów scalonych, co może się już wiązać z bardzo poważnymi kosztami.

Tak czy owak nie jest to rzecz, którą może się zająć amator, a nawet elektronik, który nie ma doświadczenia z instrumentami elektronicznymi. Mityczna "wymiana kondensatorów" nie zawsze od razu pomaga. Często ich uszkodzenie bywa pochodną innego problemu-np. zwarcia w układzie, przepalenia się ścieżek w obwodzie drukowanym itp. Zdecydowanie radzimy oddać sprzęt do naprawy do wyspecjalizowanego serwisu.