Od wyrazistego odstrojenia głosu w stylu T-Pain do niezauważalnej dla słuchaczy korekty dźwięków - w każdej z tych sytuacji Auto-Tune sprawdza się doskonale. W naszym artykule zaprezentujemy sposoby zastosowania tej wtyczki.
Producenci muzyczni coraz dalej przesuwają granice technologii w swoim poszukiwaniu nowych brzmień. W chwili obecnej korekcja intonacji głosu to tak standardowy zabieg jak kompresja czy edycja barwy dźwięku. Tu już nie chodzi tylko o poprawienie ewentualnych błędów i sprawienie, by wokal brzmiał idealnie (i by nikt nie zauważył, że cokolwiek korygowano). Nie chodzi też o efekty charakterystyczne dla takich wykonawców jak T-Pain. Zastosowanie Auto-Tune (i podobnych tego typu narzędzi), to obecnie cała estetyka i sposób pracy z żywym dźwiękiem. Nie nam oceniać, czy jest to uczciwe wobec słuchaczy - naszym zadaniem jest pokazanie, jak z takich narzędzi można sprawnie korzystać.
W naszym artykule posłużymy się wtyczką Auto-Tune (która spopularyzowała ten efekt i stała się swego rodzaju symbolem powszechnie rozpoznawalnym przez ludzi na całym świecie), ale korekcję intonacji oferuje szereg różnego typu rozwiązań programowych (np. Celemony Melodyne czy Waves Tune) oraz sprzętowych (m.in. rozwiązania firmy TC Helicon).
Korekcja wysokości dźwięku nie ogranicza się wyłącznie do wokalu, a większość wtyczek tego typu oferuje oddzielne tryby pracy dla takich instrumentów jak gitara, skrzypce, flet czy trąbka. Jeśli gitarzysta wydobył ze swojego instrumentu wspaniałe wibrato, ale kilka podciągnięć nie do końca trafiło w finalne dźwięki, dzięki tego typu narzędziom można nadać im właściwą formę. Podobna sytuacja może mieć miejsce gdy cała partia jazzowego fletu zostanie zagrana odrobinę za nisko - narzędziami do intonacji można niezauważalnie wyrównać strój z pozostałymi elementami aranżacji.
Warto jednocześnie zauważyć, że wszystkie narzędzia do korekcji intonacji działają jednogłosowo, a jedynym wyjątkiem jest tu Celemony Melodyne Editor, który pozwala na przetwarzanie materiałów polifonicznych (np. poprawianie dźwięków w akordach lub pojedynczych instrumentów w całych sekcjach).
Na koniec, ekstremalne odstrojenie aplikowane do wokalu może też znaleźć zastosowanie w odniesieniu do instrumentów, otwierając przed nami cała gamę możliwości w zakresie kreowania nowych i unikalnych brzmień. Jako znakomity przykład takiego zastosowania może tu posłużyć przetworzony saksofon w albumowej wersji piosenki Katy Perry Last Friday Night.
1.
Aby uzyskać mocno przestrajane brzmienie, które wszyscy znają i kochają (albo nienawidzą...), włącz tryb Auto i wybierz odpowiednie ustawienie Input Type. Soprano najlepiej się sprawdza w przypadku większości głosów żeńskich, podczas gdy Alto/Tenor dobrze zdaje egzamin przy obróbce głosów męskich. Z trybu Low Male warto skorzystać wtedy, gdy masz sesję nagraniową z Frankiem Bruno... [brytyjski bokser wagi ciężkiej o bardzo niskim głosie - przyp. red.].
2.
Wskazując wartości Key i Scale sprawiamy, że wysokość poszczególnych dźwięków będzie korygowana zgodnie z daną tonacją/skalą, a skoki wysokości pomiędzy nutami będą wyraźnie słyszalne. Wpisz taką wartość, aby odpowiadała tonacji Twojego utworu. Możesz też wybrać tryb chromatyczny (Chromatic), co da Ci pole do manewru podczas edycji w oknie głównym.
3.
Regulacja Retune Speed odpowiada za szybkość, z jaką algorytm korekcji będzie reagował na przychodzący sygnał. Ustawienie na 0 (Fast) daje w efekcie najszybszą reakcję. Dla uzyskania efektu bardziej przypominającego „głos robota” ustaw regulator Tracking, który znajdziesz powyżej omawianej sekcji, na 100 (Relaxed), a Humanize na 0, tak jak zaprezentowano to na ilustracji (przykład na DVD: Auto1.wav).
1.
Tryb szybkiej korekcji intonacji znajduje zastosowanie wtedy, gdy nagrywasz szereg podejść wokalnych z zamiarem ich późniejszej obróbki, ale na razie potrzebujesz jedynie pojedynczej partii wokalu z właściwą intonacją, np. potrzebnej do nagrania chórków czy innych instrumentów. Zacznij od ustawienia parametrów Input Type, Key i Scale tak, jak na ilustracji powyżej.
2.
Zazwyczaj w takich sytuacjach będzie nam zależeć na zachowaniu naturalnego brzmienia. Aby to zrobić ustaw Retune Speed na ok. 37 (w poprzednim ustawieniu było to 0, co dawało w efekcie charakterystyczny „głos robota”). Przy wyższych ustawieniach tego parametru korekcja dla poszczególnych nut działa łagodniej, dzięki czemu trudniej usłyszeć jej pracę, przy czym efektywność działania w odniesieniu do większości dźwięków pozwoli je odpowiednio skorygować.
3.
Jeśli głos wciąż brzmi odrobinę zbyt cyfrowo, zmień nieznacznie ustawienia kontrolki Humanize. To wprowadzi do procesu obróbki element przypadkowości, typowy dla śpiewu, w efekcie czego głos stanie się bardziej naturalny i nie będzie przypominał „śpiewającego komputera” (przykład na DVD: Auto2.wav).
4.
Jeśli w melodii pojawiają się nuty, które nie należą do wybranej skali (np. dźwięki przejściowe), wówczas mogą one być wyrównane do niewłaściwej wysokości. W przypadku skali ustawionej na tryb Chromatic kliknij na przyciskach i głównym wyświetlaczu, by tymczasowo usunąć ze skali referencyjnej niepożądane zmiany. Zauważ też, że masz możliwość zapisania tych zmian pod postacią automatyki.
Choć Auto-Tune nie jest wokoderem w tradycyjnym znaczeniu, to jednak może pracować w sposób przypominający jego brzmienie po wybraniu w trybie Auto opcji Target Notes via MIDI. Wysokość nut będzie wówczas wymuszana przez algorytm korekcji zgodnie z informacjami przychodzącymi z klawiatury MIDI, będącymi punktem odniesienia. Pozwalają one zmieniać wysokość dźwięków tak, by dopasować je do nut granych na klawiaturze. Choć technologia ta jest zupełnie inna niż zastosowana w wokoderach, efekt końcowy jest bardzo podobny, z tą tylko różnicą, że działa jedynie w odniesieniu do sygnałów jednogłosowych.
Aby skorzystać z tego trybu Auto-Tune musi być uruchomiony na ścieżce MIDI jako instrument, a nie jako klasyczna wtyczka efektowa. Tylko w ten sposób może ona otrzymywać komunikaty MIDI z klawiatury lub osadzonego na śladzie pliku MIDI. Sygnał ze ścieżki audio lub z zewnętrznego mikrofonu należy następnie wskazać w otwieranym menu dostępnym w prawym górnym rogu interfejsu jako wejście Side-Chain. Aby uzyskać najlepsze efekty warto ustawić sterowanie w tryb Relaxed, a Retune Speed na zero. Następnie klikamy przycisk Target Notes via MIDI. W tym trybie algorytm korekcji będzie dopasowywał nuty do zadanej wysokości. Pracując z już nagranym materiałem można potem edytować długość nut MIDI, co znacząco wpływa na końcowy efekt.
Choć opisany wyżej tryb automatyczny świetnie sprawdza się w przypadku konieczności szybkiej korekcji intonacji, to jednak całkowita automatyzacja tej edycji nie zawsze daje odpowiednie efekty. W partii wokalu jest zazwyczaj tak wiele zmiennych, celowo zaśpiewanych dźwięków, że stawia to pod znakiem zapytania możliwość używania algorytmów automatycznej korekcji czy gotowych presetów w Auto-Tune. Czasami bywa też tak, że owe dźwięki są kluczowe dla danej partii, a pewne „odstrojone” nuty wręcz określają cały charakter wokalu.
Edycja w trybie graficznym może wyglądać na nieco skomplikowaną, a w rzeczywistości taka nie jest.
W związku z tym niektóre systemy korekcji intonacji oferują także możliwość edycji w trybie ręcznym, którą zajmiemy się teraz na przykładzie Auto-Tune przełączonego do trybu Graphical. Tam gdzie wymagana jest pełna kontrola nad dźwiękiem, wówczas praca włożona w edycję w trybie Graphical może dać zaskakująco transparentne i naturalnie brzmiące rezultaty. Jeśli zajdzie potrzeba możesz nawet przeprowadzić edycję na poziomie pojedynczych sylab - Auto-Tune daje możliwość kontroli takich parametrów jak szybkość odstrojenia, charakter dźwięku czy głębokość wibrato, i to w odniesieniu do dowolnie wybranych obiektów.
Zanim przełączysz tryb z automatycznego na ręczny, ustaw wpierw tonację oraz skalę w okienku Auto. Po przełączeniu do trybu Graphical poziome linie odpowiadające wysokości dźwięku na ekranie oraz przycisk Import Tuning mogą posłużyć jako punkty odniesienia przy odstrajaniu dźwięku. W trakcie analizy sygnału dokonywanej przez Auto-Tune na wykresie trybu automatycznego pojawia się czerwony wykres wysokości dźwięku w funkcji czasu. Domyślnie można nagrać w ten sposób dźwięk o długości do 4 minut, choć wielkość bufora dla wtyczki można zmienić w ustawieniach. Linie lub krzywe ustawień, których używasz do zmiany wysokości dźwięku, są prezentowane w kolorze ciemnoniebieskim, a końcowy efekt w kolorze zielonym. Dla przykładu, jeśli zielona linia znajduje się poniżej zamierzonej wysokości dźwięku (dźwięk jest obniżony), możesz ustawić czas odpowiedzi tak, by moduł odstrojenia zaczął szybciej działać, co sprawi, że zielona linia szybciej osiągnie zadany poziom - w ten sposób możesz określić wartości, jakie musisz ustawić, by uzyskać zamierzony rezultat.
Auto-tune jest dla mnie przykładem lenistwa, choć oczywiście to też może mieć różne odcienie. Jeżeli ktoś stara się zrobić za jego pomocą coś nie do końca poważnego, to jestem w stanie mu to wybaczyć i kilku polskim raperom wybaczam, bo robi się z tego mieszanka poczucia humoru i wyobraźni (Ten Typ Mes)
Każda zaśpiewana nuta może być podzielona na trzy elementy: fazę ataku, która prowadzi do uzyskania docelowego dźwięku; zasadniczą część wybrzmiewania nuty; oraz fazę zaniku, która zaczyna się od momentu, w którym nuta wchodzi w wibrato, a kończy w momencie, kiedy całkowicie zanika. Jeśli masz do czynienia z dobrym wokalistą, wówczas edycji będziesz dokonywał niemal wyłącznie w odniesieniu do dźwięku zasadniczego; dopóki ta część pozostaje dopasowana do siatki stroju, dopóty nie będziesz miał potrzeby edycji części początkowej i końcowej, ponieważ to one nadają charakter całemu wokalowi.
Szczególnie zdradliwe może być wibrato. Jest to forma modulacji wysokości dźwięku, który w tej fazie dość opornie reaguje na prostowanie, dając w efekcie bardzo nieciekawe „ćwierkanie”, jeśli zrobisz coś nie tak. Poza tym wielu wokalistów ma tendencję do podnoszenia wysokości dźwięku w trakcie wykonywania wibrato, a korekta może w tym wypadku zabrzmieć nienaturalnie.
1.
Włącz wtyczkę Auto-Tune na śladzie, który chcesz poddać obróbce, a następnie ustaw odpowiednie wartości Key (tonacji) oraz Scale (skali), odpowiadające Twojemu projektowi. Przełącz się do trybu graficznego używając kontrolki Mode znajdującej się w prawym górnym rogu interfejsu wtyczki.
2.
Aktywuj funkcję importu audio poprzez kliknięcie przycisku Track Pitch w lewym dolnym rogu. Powinien zacząć świecić się na czerwono i niebiesko. Jeśli używasz Auto-Tune 7, możesz wskazać przeskanowanie zarówno wysokości dźwięku jak i czasu, i wówczas zamiast Track Pitch kliknij przycisk Track Pitch+Time.
3.
Wciśnij przycisk odtwarzania w programie DAW i obserwuj jak wtyczka nagrywa sygnał do swojego bufora znajdującego się w pamięci RAM, kreśląc rozkład wysokości dźwięku w postaci czerwonej krzywej. Kiedy zakończy się import sygnału wciśnij przycisk zatrzymania w programie DAW i jeszcze raz kliknij Track Pitch po zakończeniu całego procesu. Jesteś już gotowy do rozpoczęcia edycji!
1.
Aby zacząć regulację wysokości dźwięku należy ją wpierw aktywować przez nałożenie wykresu stroju na istniejący czerwony wykres. Kliknij przycisk Make Curve, aby skopiować źródłowy strój. Zamiennie możesz zastosować opcję Import Auto, by stworzyć wykres ustawień, który będzie stosował ustawienia zaaplikowane w oknie Auto.
2.
Zlokalizuj kłopotliwy fragment i użyj przycisku + (lub narzędzia lupy) do przybliżenia widoku. Widzimy teraz szereg nut, które zostały zaśpiewane zbyt wysoko - linia leży dość wyraźnie powyżej docelowego dźwięku. Aby to zmienić należy z menu wybrać narzędzie Curve (przykład na DVD: Curve1.wav).
3.
Przytrzymaj klawisz myszy i narysuj nową linię znajdującą się na wysokości właściwego dźwięku, która zastąpi istniejący fragment edytowanego dźwięku. Zielona linia prezentuje końcową wysokość dźwięku już po tym, jak dokonano korekcji. Aby odsłuchać jej efekt wciśnij przycisk Play (przykład na DVD: Curve2.wav).
1.
Nie musisz używać grafu obrazującego rozkład wysokości dźwięku - możesz też skorzystać z trybu Notes. Całe ujęcie lub wybrany fragment możesz poddać konwersji do postaci nut. W tym celu wystarczy kliknąć przycisk Make Notes. Czułość algorytmu, czyli rozdzielczość przy konwersji na postać nut, regulowana jest kontrolką Number of Note Objects.
2.
Zamiennie możesz wykreować pojedyncze nuty wybierając narzędzie Note z zasobnika i przeciągając je poziomo przez wykres na oczekiwanej wysokości. Przewaga edycji w tym trybie polega na tym, że można zmieniać rozmiar nut (przeciągając krawędzie za pomocą narzędzia strzałki - Arrow), i łatwiej zmieniać wysokość dźwięku.
3.
Przy takim kształcie nut, jak na ilustracji powyżej, jedyną sekcją, którą chcemy skorygować jest wybrzmiewający środkowy fragment nuty. Przy tego typu edycji warto pamiętać o tym, że optymalna długość nut to taka, by narożniki dotykały do opadających krawędzi wykresu. To pozwoli nam zminimalizować nieprzyjemne efekty brzmieniowe.
1.
Jeśli wysokość dźwięku w sekcji wibrato zbyt mocno wychodzi poza zakres nuty (np. jest za wysoko), możesz obniżyć poziom wibracji tak, by uniknąć niekorzystnego efektu nienaturalnie falującego dźwięku. Zacznij od wyboru narzędzia nożyczek (przykład na DVD: Vib1.wav).
2.
Ustaw narzędzie nożyczek na początku sekcji wibrato i kliknij, aby wyciąć ją z wykresu, blisko punktu, w którym przecina się on z poziomą linią danej nuty. W ten sposób wyizolujesz sekcję wibrato. Przełącz się na narzędzie strzałki i kliknij na wyciętej sekcji. W miejscach ucięcia sekcji, na obu jej końcach pojawią się uchwyty (małe czarne kwadraty).
3.
Delikatnie przeciągnij początek oraz koniec sekcji wibrato w górę i w dół, aż wychylenie wykresu od osi nuty stanie się mniej głębokie. Uzyskany w ten sposób dźwięk lepiej będzie się trzymał w tonacji, a dzięki temu, że nie zmieniłeś pozycji wykresu w poziomie, szczyty i zagłębienia zachowają swoją oryginalną pozycję, a wibrato nie utraci swojej naturalności (przykład na DVD: Vib2.wav).
Powszechnie znana jako piosenka, która rozpoczęła nadużywanie Auto-Tune w trybie Auto. Zaśpiewana z jego użyciem fraza „Can’t break through” sprawiła, że zwrócili na nią uwagę wszyscy. Zanim ten utwór pojawił się na rynku (1999 rok), Auto-Tune stosowany był do korekcji intonacji w sposób niesłyszalny dla słuchacza, a nie w charakterze efektu brzmieniowego.
Ta świetnie brzmiąca, mocno przetworzona partia wiodąca żeńskiego wokalu z najnowszego hitu została obrobiona za pomocą takich narzędzi jak korekcja, flanger, pogłos i delay, a jej monotoniczny charakter został nadany przez zastosowanie wtyczki korekcji intonacji ustawionej na wyrównywanie wszystkich dźwięków do jednej wysokości.
Kolejny przykład użycia korekcji intonacji w formie przerysowanego efektu. Ten przebojowy singiel z płyty 808s & Heartbreak pokazuje w sposób oczywisty, że Kanye jest przede wszystkim raperem, a dopiero potem wokalistą. Swoją drogą utwór brzmi bardzo interesująco.
1.
Wersja EFX2 to prosty procesor wokalowy, który za niewielkie pieniądze pozwala uzyskać klasyczne brzmienie Auto-Tune w Twoich produkcjach. Na początku włącz wtyczkę EFX2 na ścieżce wokalu. Jako program DAW posłużył nam GarageBand z wtyczką w formacie AU. Jest ona domyślnie ustawiona na tryb Hard EFX, więc dla uzyskania typowego, mocno odstrajanego dźwięku wystarczy jedynie wcisnąć przycisk Play.
2.
Zmień ustawienia wybierając Input Type zgodnie z charakterem przetwarzanego wokalu. o czym pisaliśmy już na początku naszego artykułu. Jeśli w finalnym dźwięku pojawia się zbyt wiele zakłóceń przełącz kontrolkę Tracking do trybu Choosy.
3.
Jeśli chcesz uzyskać więcej charakterystycznych tryli w stylu Auto-Tune ustaw Key i Scale zgodnie z tonacją i skalą melodii. Z takiego samego powodu dokonaliśmy tych ustawień w pełnej wersji Auto-Tune, o czym pisano już wcześniej (przykład na DVD: ATEFX2.wav).
4.
Dalsza personalizacja ustawień polega na dodaniu lub usunięciu wybranych nut przetwarzanych przez algorytm zmiany ich wysokości Dostępne wysokości dźwięku oznaczone są na niebiesko i zostaną poddane kwantyzacji; nuty oznaczone kolorem szarym będą ignorowane.
5.
Nowa funkcja Auto-Motion dostępna w EFX w wersji 2 pozwala uzyskać szereg interesujących efektów. Wybierz któryś z presetów z rozwijanego menu Select Pattern i w momencie, kiedy ma się pojawić wybrany efekt, kliknij przycisk Trigger. Wybierając funkcję Sync to Host uzyskasz pełną synchronizację z tempem projektu.
