Jeśli do tej pory nie miałeś do czynienia z przetwarzaniem dźwięku w trybie Mid-Side, to ominęła Cię możliwość bardzo zaawansowanego wpływania na brzmienie materiału muzycznego w trybie stereo. Co ciekawe, cała procedura jest znacznie prostsza, niż może się to z początku wydawać.
Przetwarzanie Mid-Side jest przydatne nie tylko w przypadku analizy obrazu stereo, ale też doskonale sprawdza się w roli narzędzia do jego zmian dzięki temu, że możemy aplikować oddzielne procesy dla składowych Mid i Side. Obie mają bardzo duży wpływ na siebie, zatem aby umiejętnie panować nad tym procesem, musisz nauczyć się słuchania materiału w tym właśnie trybie. Tak jak opisaliśmy na poprzedniej stronie, doskonałym narzędziem do pracy w domenie Mid-Side jest bezpłatna wtyczka Voxengo MSED. Pozwala ona przełączyć w tryb odsłuchu solo sygnał Mid lub Side, zatem warto mieć ją włączoną na sumie miksu, by mieć nad nimi stałą kontrolę.
Oprócz tego należy zwracać uwagę na to, co słyszymy, choć niekiedy nasz słuch nie jest w stanie przekazać nam całej prawdy o brzmieniu, zwłaszcza gdy nasze środowisko odsłuchowe nie należy do idealnych. Kolejną wtyczką, którą warto włączyć na sumie naszego miksu jest analizator widma - i tu też z pomocą przychodzi nam Voxengo, oferując doskonały plug-in SPAN. Mając możliwość wzrokowej kontroli pasma częstotliwości jesteśmy w stanie (zwłaszcza w przypadku domowych studiów nagrań) lepiej zapanować nad niskim pasmem, które w domowych warunkach ma tendencję do nierównomiernego rozkładu przy odsłuchu.
Po włączeniu obu tych narzędzi na sumie miksu załaduj do programu DAW kilka wzorcowych Twoim zdaniem utworów, i zacznij od ich intensywnego słuchania. Umiejętność krytycznego odsłuchu jest podstawową sprawą dla każdego realizatora dźwięku, a jej doskonalenie jest kwestią wielu godzin i dni poświęconych na słuchanie materiału referencyjnego, ze zwracaniem uwagi na każdy szczegół dźwięku. Niektóre sekcje materiału muzycznego warto zapętlić i podczas każdego kolejnego odsłuchu zwracać uwagę na inny aspekt brzmienia w kładowej Side. Dokonaj tego samego w odniesieniu do składowej Mid, skupiając się na tym, w którym miejscu przestrzeni stereo znajdują się poszczególne elementy miksu. Zapewne bardzo szybko zauważysz, że główne składowe werbla w niektórych utworach są wyłącznie monofoniczne, podczas gdy jasne składowe, które nadają mu przestrzenność i głębię znajdują się wyłącznie w składowej Side. Generalnie rzecz ujmując dojdziesz do wniosku, że w składowej bocznej jest znacznie mniej niskich tonów niż w składowej środkowej; cała energia przekazywana jest głównie w torze Mid, a lżejsze, bardziej zwiewne brzmienia rezydują głównie w torze Side. Kolejną przydatną sztuczką jest wciśnięcie w MSED przycisku Channel Swap, co pozwala zamienić kanał lewy i prawy. Taka szybka zmiana umożliwia nam ocenę, czy w naszym miksie zachowaliśmy właściwe proporcje między tymi kanałami.
1.
Do kodowania i dekodowania M-S we własnym zakresie zastosujemy teraz zwykłą wtyczkę przeznaczoną do pracy z sygnałem stereo. Będzie to bezpłatna Flux StereoTool, którą można pobrać ze strony www.fluxhome.com. Po jej instalacji uruchamiamy program DAW i na nową ścieżkę stereo importujemy plik TestChord.wav (zamieszczony na DVD w katalogu Magazyb\Mid-Side). Zawarty w nim materiał audio został stworzony tak, by otrzymać przesadzoną informację Mid-Side, z dźwiękiem podstawowym znajdującym się na środku panoramy, zmniejszoną tercją ustawioną skrajnie w lewym kanale i kwintą skrajnie w prawym.
2.
Stwórz dwie grupy stereo i nadaj im nazwy Mid oraz Side (my stworzyliśmy grupy w Cubase, ale równie dobrze sprawdzają się tu tory wysyłkowe Aux). Suwak na ścieżce z akordem ustaw na minimum (aby sygnał nie był kierowany na wyjście) i korzystając z torów wysyłkowych skieruj akord na dwie grupy (z poziomem wysyłki 0 dB i - koniecznie - włączoną opcją pre-fader). W ten sposób skierowaliśmy ścieżki do różnych miejsc za pomocą torów wysyłkowych.
3.
Zajmijmy się teraz konfiguracją grupy Mid. Włącz na niej wtyczkę Flux StereoTool i ustaw kontrolki Left Pan oraz Right Pan w położeniu Center (kliknij napis poniżej gałki i wpisz 0). W ten sposób kanały lewy i prawy zostaną zsumowane, dając w efekcie sygnał monofoniczny. Na grupie Side dokonaj tego samego, ale w StereoTool włącz funkcję PhaseOn w kanale Right. Spowoduje to odwrócenie biegunowości kanału prawego, a zatem informacja wspólna (monofoniczna) zostanie automatycznie wyciszona.
4.
Tory Mid i Side ustawimy teraz w panoramie skrajnie w lewo i skrajnie w prawo, aby umieścić je na oddzielnych kanałach. Włącz wtyczkę StereoTool na ostatnim slocie wysyłki przed tłumikiem (w Cubase mamy do dyspozycji 6 slotów wysyłkowych pre-fader) i ustaw suwak Pan skrajnie w lewo. Zrób to samo dla kanału Side, ale w jego przypadku ustaw panoramę skrajnie w prawo. Teraz powinieneś usłyszeć sygnał Mid w lewym głośniku, a sygnał Side w prawym. Korzystając z trybu odsłuchu solo przysłuchaj się im uważnie.
5.
W tekście głównym wspomnieliśmy o tym, że dekoder M-S jest tym samym, co koder - teraz to udowodnimy. Dokonaj powielenia grup Mid i Side, zmieniając ich nazwy na Left i Right upewniając się, że oryginalna ścieżka z akordem nie jest wysyłana do nowostworzonych kopii. Ustaw suwaki w kanałach Mid i Side na minimum i korzystając z wysyłki przed suwakiem skieruj znajdujące się tam sygnały z maksymalnym poziomem do ścieżek Left i Right.
6.
Teraz po wciśnięciu przycisku odtwarzania powinieneś usłyszeć akord dokładnie w takiej samej postaci jak w oryginale, tyle tylko, że dwukrotnie głośniej. Skoryguj to zmniejszając poziom na kanałach Left i Right o 6 dB. Teraz możesz rozpocząć przetwarzanie w trybie M-S umieszczając pomiędzy wtyczkami Flux StereoTools w kanałach Mid i Side różnego typu efekty. W naszym przypadku zastosowaliśmy phaser, który wprowadził specyficzny ruch do przestrzeni stereo.
1.
Zastosujemy wtyczkę MSED do kodowania i dekodowania sygnału Mid-Side zwracając jednocześnie uwagę na to, jak łatwo dokonać tego w domowych warunkach. W naszym przypadku użyliśmy pliku TestChord.wav, ale może to być każdy inny instrument lub kompleksowy materiał audio (pod warunkiem, że jest stereofoniczny). Tak jak poprzednio, ustawiamy wysyłki przed suwakami i całkowicie ściszamy główny tłumik w kanale.
2.
Dodaj dwie szyny wysyłkowe i skieruj na nie sygnał testowy. Na każdej szynie włącz pojedynczą instancję wtyczki Voxengo MSED. Podział na składowe Mid i Side sprowadza się tu do kliknięcia przycisku Side Mute w jednej instancji wtyczki i Mid Mute w drugiej. To naprawdę jest wyjątkowo prosta czynność!
3.
Teraz możemy niezależnie przetwarzać składowe Mid i Side z wykorzystaniem dowolnych narzędzi. W naszym przypadku wyczyścimy obraz stereo przez nieznacznie podcięcie najniższych częstotliwości w składowej bocznej, co pozwoli lepiej wyeksponować je w całym miksie. Włącz dowolną wtyczkę z filtracją (my użyliśmy Philta CM) i aktywuj tryb górnoprzepustowy z częstotliwością 500 Hz. Na grupie ze składową środkową nie dokonujemy żadnych zmian.
4.
Z uwagi na sposób, w jaki MSED izoluje elementy środkowe i boczne, jedyną rzeczą, jakiej musisz dokonać chcąc powrócić do standardowego trybu stereo jest jednoczesne odtworzenie obu kanałów, co już zrobiliśmy. Oczywiście, można też skierować grupy Mid i Side na pojedynczą grupę, by dalej pracować nad tak uzyskanym materiałem stereo w standardowy sposób.
Przetwarzanie w trybie Mid-Side daje nam do dyspozycji całą gamę różnego typu narzędzi obróbki miksu. Dostępnych jest wiele doskonałych wtyczek obsługujących pracę w trybie M-S, oferowanych przez takie firmy jak FabFilter czy Brainworx. Wbudowany moduł obróbki M-S jest bardzo wygodny i niekiedy oferuje funkcje, które trudno zrealizować metodą „na piechotę”.
Jaka jest zatem najpopularniejsza sztuczka stosowana w trybie Mid-Side? Pierwsze co przychodzi do głowy to regulacja poziomu sygnału Side, pozwalająca zwiększyć lub zmniejszyć efekt przestrzenności materiału stereo. Jeśli korzystasz z wtyczki, która oferuje możliwość regulacji szerokości stereo to są spore szanse, że wykorzystuje ona właśnie tę technikę w odniesieniu do sygnału Side (rzecz przydatna, choć nie ma tu żadnych tajemniczych zabiegów).
Inną techniką jest zaaplikowanie oddzielnych kompresorów i limiterów do kanałów Mid i Side. Często stosowane jest też dodanie pogłosu wyłącznie do sygnału Side, dzięki czemu środkowa składowa, w której znajduje się najwięcej energii muzycznej, zachowuje swą dynamikę i klarowność. Zwróć uwagę na fakt, że podczas odsłuchu Twojego materiału w trybie monofonicznym sygnał Side nie będzie w ogóle słyszalny, a zatem staraj się, by nie umieszczać w nim ważnych elementów miksu lub utworu, takich jak np. duży, głęboki pogłos czy efekt rytmicznego delaya.
Jeśli korzystasz z efektów oddziałujących w domenie czasowej lub fazowej musisz się liczyć z powstawaniem „fazowania” lub filtrowania grzebieniowego na etapie dekodowania materiału do postaci L/R, co wynika z faktu utraty koherencji czasowej między składowymi Mid i Side. Dla przykładu - typowa korekcja wpływa na fazę sygnału i przy głębokich ustawieniach mogą być słyszalne negatywne skutki jej działania. Jednym z rozwiązań jest wówczas stosowanie korektorów z liniową fazą (linear-phase EQ).
1.
Teraz wejdziemy znacznie głębiej w proces obróbki w trybie Mid-Side pokazując Ci, jak możesz wykorzystać nowo zdobytą wiedzę na ten temat. Wróćmy do naszego ustawienia z kodowaniem do trybu M-S i jeszcze raz umieśćmy w naszym projekcie plik TestChord.wav. Upewnij się, że z grupy Side został usunięty filtr!
2.
Dodamy nieco pogłosu wyłącznie do składowej bocznej, aby stworzyć czystą przestrzeń, bez negatywnego wpływu pogłosu na energię zawartą w składowej Mid. Włącz wtyczkę ValhallaRoom i ustaw kontrolkę Mix na około 20%. Zwróć uwagę na to, jak pogłos poszerza składową boczną (czyli stereofonię) bez ingerencji w element środkowy naszego sygnału.
3.
Na grupie Mid, zaraz za wtyczką MSED włącz chorus. Jego zadaniem będzie tylko nieznaczne pogrubienie tego elementu materiału audio, ale chorus dodaje także informację stereo, która może zrujnować efekt końcowy kierując część sygnału Mid do składowej Side. Rozwiązanie jest proste: zmień ustawienie chorusa włączając go przed wtyczką MSED. Dzięki temu pogrubi on dźwięk przed sumowaniem do postaci mono zachowując składową Mid dokładnie w środku. Innym rozwiązaniem jest zastosowanie zaraz za wtyczką chorusa dowolnego procesora monofonizującego sygnał.
