Steinberg UR-RT2 - interfejs audio/MIDI

Wprawdzie nie jest to „wielki krok dla ludzkości”, ale interfejsy UR-RT w pewien sposób przełamują pewną barierę. Nikt do tej pory nie brał poważnie pod uwagę możliwości instalacji transformatorów w kompaktowych interfejsach audio. Raz, że w porównaniu do innych elementów toru przedwzmacniacza są one wyjątkowo kosztowne; dwa, że ich gabaryty bardzo trudno zredukować do kompaktowych wymiarów nie pogarszając przy tym parametrów jakościowych.

Korporacja Yamaha, do której obecnie należy Steinberg, wykorzystała jednak swoją wieloletnią współpracę z Rupert Neve Designs, w efekcie której ta ostatnia zaprojektowała i wykonała specjalne transformatory, które mieszczą się w obudowie typowego interfejsu audio i spełniają wszystkie funkcje, dla których tak chętnie korzysta się z nich w przedwzmacniaczach mikrofonowych.

Steinberg UR-RT2, czyli trans-formacja

Główną zaletą transformatorów w torach wejściowych przedwzmacniaczy jest to, że dają one swoiste „wzmocnienie za darmo”. Dzięki odpowiednio dobranej przekładni napięcie przemienne na wyjściu transformatora może być większe niż na wejściu. To z kolei pozwala zwiększyć zakres dynamiki, a w konsekwencji obniżyć poziomów szumów i zapewnić wyższe wzmocnienie całego toru sygnałowego.

Ponadto wejścia transformatorowe charakteryzują się znacząco większym współczynnikiem tłumienia sygnału współbieżnego (CMRR – Common Mode Rejection Ratio), który we współpracy z symetrycznymi źródłami sygnału, jakimi są mikrofony, ma duże znaczenie w kontekście finalnej jakości.

Interfejs ma klasyczny włącznik sieciowy, aktywujący napięcie podawane z zewnętrznego zasilacza 12 V. Drugim przełącznikiem aktywujemy napięcie fantomowe na obu wejściach jednocześnie, co sygnalizowane jest świeceniem diody na przednim panelu oraz odpowiedniej kontrolki w oprogramowaniu sterującym.

Ubocznym, choć często pożądanym efektem stosowania transformatorów, jest specyficzne zwiększenie zniekształceń harmonicznych w zakresie niskich tonów oraz lekka deformacja charakterystyki w zakresie najwyższych częstotliwości, wynikająca z indukcyjno-pojemnościowego charakteru uzwojeń i określonych właściwości rdzenia w transformatorach.

Wszystko to sprawia, że transformatory są dość kapryśnym, ale jednocześnie wyjątkowo interesującym elementem elektronicznym, który zastosowany na samym wejściu przedwzmacniacza, tam, gdzie sygnał ma najmniejszy poziom, w dość istotny niekiedy sposób wpływają na charakter brzmieniowy całego urządzenia.

Błędem byłoby jednak przyjęcie założenia, że transformatory zawsze i wszędzie wnoszą jakieś składowe ubarwiające dźwięk. Funkcjonuje na rynku szereg konstrukcji transformatorowych o wyjątkowo neutralnym brzmieniu, ale na ogół jednak takimi cechami charakteryzują się najwyższej klasy rozwiązania beztransformatorowe, których ceny zdecydowanie wykraczają poza możliwości finansowe domowych studiów nagrań.

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

Konstrukcja Steinberg UR-RT2

Seria UR-RT składa się aktualnie z dwóch modeli: wyposażonego w dwa wejścia mikrofonowe UR-RT2 oraz oferującego dwukrotnie więcej wejść i wyjść audio UR-RT4. Pod względem konstrukcji są one podobne do UR242 i UR44 – z charakterystyczną, solidną, całkowicie metalową obudową (trącając ją palcem wyraźnie „słychać blachę”), wykorzystaniem torów sygnałowych Yamaha D-PRE oraz wewnętrznym DSP na bazie układu Yamaha YC706.

Jakość wykonania interfejsu jednoznacznie świadczy o tym, że mamy do czynienia z produktem, który można wykorzystać nawet w zastosowaniach profesjonalnych. We wnętrzu uwagę zwracają transformatory Neve, procesor DSP SSP2 oraz „złote” kondensatory w torach sygnałowych.

Tu jednak podobieństwa się kończą, ponieważ w interfejsach UR-RT zastosowano inne przetworniki, więcej pamięci dla DSP, a przede wszystkim transformatory Neve. Było oczywiste, że chcąc w pełni wykorzystać obecność tych ostatnich, trzeba było przeskoczyć z dynamiką o kilka decybeli w górę, dlatego UR-RT znajdują się najwyżej w hierarchii ceny interfejsów Steinberg, jeśli nie liczyć 8-wejściowego UR824. Mimo wszystko, cena w okolicach 1.650 zł za wysokiej klasy interfejs audio z dwoma transformatorowymi przedwzmacniaczami przedstawia się co najmniej interesująco.

UR-RT2 ma dwa wejścia mikrofonowo-liniowe, z których pierwsze może pracować jako instrumentalne. Napięcie fantomowe załączamy na obu jednocześnie, korzystając z przełącznika na tylnym panelu. Tam też znajdziemy gniazdo dla zewnętrznego zasilacza 12 V wraz z włącznikiem napięcia, port USB 2.0, wejście i wyjście MIDI DIN-5, kolejne dwa wejścia liniowe (3-4) oraz dwa liniowe wyjścia monitorowe. Wyjście słuchawkowe znajduje się z przodu, wraz z regulatorem poziomu. Niezależnym potencjometrem ustalamy poziom na wyjściu monitorowym.
Wejścia mikrofonowe to konstrukcja hybrydowa – z transformatorem wejściowym, który można włączyć lub ominąć, oraz wzmacniaczem napięciowym bazującym na dwóch parach tranzystorów i układzie operacyjnym NE5534. Zastosowane kondensatory elektrolityczne to wysokiej klasy „złote” Nichicony, a gniazda wejściowe combo są marki Neutrik.

Rodzina interfejsów UR-RT składa się obecnie z dwóch modeli: opisywanego UR-RT2 oraz wyposażonego w cztery wejścia mikrofonowe (z transformatorami) UR-RT4, dysponującego dwoma wyjściami monitorowymi i dwoma słuchawkowymi.

Za konwersję analogowo-cyfrową odpowiadają dwa AKM AK5359, które z zakresem dynamiki 102 dB nie należą do najbardziej wyrafinowanych przetworników na rynku. Za to konwersja cyfrowo-analogowa bazuje już na Burr-Brown PCM5102A, charakteryzującym się zakresem dynamiki rzędu 112 dB i możliwością pracy 32-bitowej. Konwerter C/A współpracuje ze wzmacniaczami liniowymi NE5532, a kondensatory wyjściowe to znów produkty Nichicon.

Szczególnie zadbano o filtrację napięcia zasilającego, przeznaczając na układ stabilizacji sporych wymiarów płytkę z dedykowanym konwerterem napięcia do wartości +48 V, potrzebnej do zasilania mikrofonów pojemnościowych.

Z powyższego widać zatem, że konstrukcyjnie UR-RT2 spełnia wszystkie wymagania w zakresie pracy profesjonalnej, a konstruktorzy zadbali o to, aby w rozsądnej cenie dostarczyć jak najlepsze urządzenie. Nie powinno to nikogo dziwić, bo Steinberg, mając oparcie w największej na świecie firmie z rynku MI, jaką jest Yamaha, może sobie pozwolić na bardzo dużo.

Steinberg UR-RT2 a software

Gdy wewnątrz pudełka z urządzeniem znalazłem płytę CD wraz z oprogramowaniem do interfejsu, to nieco zapachniało minioną dekadą. Podobne odczucia towarzyszą użytkownikowi także wtedy, gdy przyjrzy się interfejsom graficznym dostępnych narzędzi programowych. Jest to mikser dspMixFX UR-RT2 oraz trzy wtyczki: tor kanałowy z kompresją i korekcją (i bardzo ciekawą funkcją przenikania ustawień tych elementów), oraz pogłos REV-X i emulator wzmacniacza gitarowego – dwa ostatnie w kilku odmianach każda. Powód takiego stanu rzeczy dość łatwo zrozumieć, ponieważ wszystkie te elementy działają w oparciu o DSP interfejsu i można je uruchomić bez włączania jakiegokolwiek programu DAW. Tor kanałowy oraz emulator wzmacniaczy działają bezlatencyjnie, włączane po jednym procesorze na kanałach wejściowych urządzenia, w trybie tylko do odsłuchu lub dodając się do nagrywanego sygnału. Pogłos aktywujemy na sumie, ustawiając poziomy wysyłki na torach kanałowych. Mikroskopijne i mało czytelne opisy nie ułatwiają zadania, ale w końcu nie ma tu aż tak dużo elementów do regulacji.

Mikser interfejsu oraz dwa procesory obsługiwane przez jego DSP: intrygujący tor kanałowy Channel Strip z funkcją morfingu między korekcją i kompresją (tu włączony na trzech torach wejściowych) oraz procesor pogłosowy REV-X pracujący wysyłkowo i działający na sumie wyłącznie dla odsłuchu.

W przypadku UR-RT2 mamy tylko jedną warstwę miksu, z uwagi na jedną parę wyjść z interfejsu, ale w modelu UR-RT4 są już dwie, co daje większe możliwości konfigurowania np. odsłuchów czy torów słuchawkowych. Wspomniane procesory funkcjonują też w wersji VST3, zatem można je aktywować w dowolnym programie DAW akceptującym ten format.

Użytkownicy programu Cubase mogą, a w zasadzie muszą, całkowicie zrezygnować z uruchamiania miksera interfejsu, gdyż urządzenie to w pełni integruje się z aplikacją Steinberga, co pozwala na sterowanie wszystkimi jej funkcjami z poziomu ustawień wejść i wyjść sprzętowych. Co więcej, w takim trybie wszystkie ustawienia interfejsu (za wyjątkiem tych, które dokonujemy w nim manipulatorami fizycznymi) zapisują się wraz z sesją.

Odnalezienie nowych wtyczek na liście dostępnych procesorów Cubase nie od razu jest takie oczywiste, bo funkcjonują tam pod nieco innymi nazwami. Dlatego wcześniej warto zerknąć do instrukcji obsługi dostępnej wraz z pakietem instalacyjnym Tools for UR-RT2, który na szczęście znajduje się nie tylko na dołączonej płycie, ale także na stronie steinberg.net.

Omawiając część programową interfejsu warto wspomnieć o kilku interesujących elementach. Jednym z nich jest możliwość wyboru częstotliwości załączanego filtru HPF – od 40 do 120 Hz, skokowo co 20 Hz. Dokonuje się tego jednak już po stronie cyfrowej, kiedy to efektywność tej funkcji jest dyskusyjna. Możemy też zmieniać nominalny poziom sygnału dla wejść 3-4, wybierając między -10 dBV, a +4 dBu. Dostępna w ustawieniach funkcja Loopback wbrew pozorom nie jest włączeniem sprzętowego monitoringu, ale miksem sygnału z DAW i źródeł analogowych kierowanych do komputera, np. w celu rejestracji czy emisji. Jeśli w tym samym czasie mamy włączoną opcję Direct Monitoring w Cubase (która to jest właściwą funkcją jednoczesnego odsłuchu sygnału nagrywanego i odtwarzanego), to pojawi się głośne i nieprzyjemne sprzężenie zwrotne. W innych niż Cubase programach, proporcje monitoringu ustawiamy suwakami w dspMixFX.

Muszę w tym miejscu przyznać, że był to jeden z nielicznych przypadków, kiedy z funkcji sprzętowych procesorów interfejsu korzystałem z nieukrywaną przyjemnością. Dzięki nim można ustawić w słuchawkach wykonawcy głośny i mocno brzmiący sygnał z mikrofonu, bez żadnych skomplikowanych ustawień i konfiguracji.

Nabywcy UR-RT2 lub UR-RT4 mają możliwość pobrania bezpłatnego programu Cubase AI oraz Cubasis LE dla iPada. Warto bowiem zaznaczyć, że nowe interfejsy bez problemu współpracują z urządzeniami przenośnymi Apple. Po ich połączeniu program Cubasis LE automatycznie przełącza się z trybu demonstracyjnego na w pełni funkcjonalny.

Steinberg UR-RT2 w praktyce

Darujmy sobie wnikanie w szczegóły i od razu przejdźmy do rzeczy. Transformatory w torach sygnałowych naprawdę działają i wnoszą do brzmienia ten element, który spodoba się wielu osobom. Dźwięk jest wyraźnie lepiej nasycony, jak po subtelnej kompresji, bardziej otwarty i znacznie cieplejszy w dole pasma. Jest to słyszalne zwłaszcza wtedy, gdy skorzystamy z procesora Channel Strip i jego funkcji morfingu. Gra to wszystko na tyle dobrze, że nie miałem żadnych oporów, aby dokonywać nagrań mikrofonowych z przetwarzaniem włączonym na sygnale rejestrowanym. Pozostaje jedynie żałować, że nie można uruchomić Channel Strip jednocześnie w torze rejestracji i odsłuchu. Na otarcie łez pozostaje pogłos, który działa tylko dla odsłuchu. Ma on naprawdę zacne algorytmy, więc korzystanie z niego pod postacią wtyczki w naszej sesji z pewnością nie będzie powodem do wstydu.

Charakterystyki przedwzmacniaczy bez transformatora (kolor fioletowy) i z transformatorem (czarny), uwzględniające poziom harmonicznych: drugiej (linia ciągła) i trzeciej (linia kreskowana). Aktywowanie transformatora wyraźnie zwiększa zniekształcenia dla częstotliwości poniżej 1 kHz, i o ile te poniżej 100 Hz nie mają znaczącego wpływu na brzmienie, to harmoniczne w paśmie 100 Hz-1 kHz wpływają na to, że dźwięk wydaje się wyraźnie cieplejszy.

Zakres regulacji czułości przedwzmacniacza jest duży, a zmiany dokonują się w sposób liniowy i całkowicie przewidywalny. Nominalne wysterowanie toru sygnałowego przy nagrywaniu wokalu uzyskamy w środkowym ustawieniu Gain, a przy bardziej narowistych wykonawcach nawet w okolicach jednej czwartej. Aby sygnał z mikrofonu był dobrze słyszalny w słuchawkach na tle materiału odtwarzanego z DAW może okazać się konieczne ustawienie suwaka mikrofonu w dspMixFX na maksimum, czyli +6 dB. Nie jest to jednak jakimś większym problemem, a odpowiednie proporcje głos/podkład uzyskamy bez większego trudu – tym bardziej, że sygnał z DAW ma własny suwak poziomu, co zwalnia nas od zmiany ustawień na sumie miksu.

Znakomicie prezentują się przetworniki cyfrowo-analogowe. Dźwięk z interfejsu jest wyrazisty, mocny, szczegółowy i charakteryzuje się na tyle wysoką separacją międzykanałową, że stereofonia prezentuje się olśniewająco. Wydajność portu USB 2.0 z dużym zapasem wystarcza do bezproblemowej transmisji danych w obie strony, a dedykowane sterowniki Steinberga gwarantują optymalną stabilność i możliwość swobodnej pracy z dużymi sesjami z uwzględnieniem latencji nie przekraczającej 512 próbek. Zmiana częstotliwości próbkowania, czy to dokonywana z poziomu systemu czy też aplikacji DAW, odbywa się bez najmniejszych problemów i niemal natychmiastowo.

Poziom szumów własnych przedwzmacniacza przy czułości ustawionej na minimum i nominalnym obciążeniu wejścia wynosi -99,36 dBFS, bez względu na status obecności transformatora w torze sygnałowym. Zakres regulacji czułości Gain to 58 dB – jak na tego typu urządzenie to wartość wręcz doskonała i porównywalna z dobrej klasy samodzielnymi przedwzmacniaczami mikrofonowymi. Z wyłączony transformatorem zakres regulacji jest nieco mniejszy i opiewa na 56 dB. Struktury poziomów w całym urządzeniu prezentują się optymalnie i można uznać, że UR-RT2 spełnia wszystkie wymagania stawiane aparaturze profesjonalnej.

Podsumowanie