Novation Launchkey MkIII - seria kontrolerów MIDI

Kontrolery Novation w dalszym ciągu są promowane jako „sprzętowe przedłużenie” programu Ableton Live, co wobec popularności tej aplikacji nikogo nie powinno dziwić. Trzeba jednak pamiętać, że pomimo pełnej integracji z Live, urządzenia te współpracują z każdym innym oprogramowaniem reagującym na komunikaty MIDI/HUI, umożliwiając daleko idącą modyfikację zakresu tej współpracy.

Konstrukcja Novation Launchkey MkIII

Wszystkie cztery modele mają pełnowymiarowe klawisze, 16 padów z podświetlaniem RGB, arpeggiator, osiem potencjometrów oraz zestaw przycisków funkcyjnych. Wyposażono je w manuały 2-, 3-, 4- i 5-oktawowe, a dwa największe modele mają dodatkowo dziewięć suwaków z przyciskami zmieniającymi ich funkcjonalność. Klawiatury są typowo syntezatorowe, z reakcją na velocity (bez aftertouch), bardzo dobrze skonstruowane i wygodne. Klawisze zachowują lekkość, a jednocześnie dobrze odbijają po puszczeniu. Dotyczy to także czarnych klawiszy, które mają nieco zmatowioną powierzchnię, zachowując optymalną różnicę wysokości względem klawiszy białych. Użytkownik może aktywować jedną z trzech krzywych reakcji velocity lub całkowicie wyłączyć tę funkcję.

Z lewej strony (u góry w wersji 37) umieszczono solidne, pełnowymiarowe kółka odstrojenia i modulacji. Wszystkie przyciski działają pewnie, a gałki enkoderów stabilnie tkwią na swoim miejscu i dają optymalny opór przy kręceniu. Gumowana powierzchnia manipulatorów zapewnia doskonałą kontrolę. Pady mają bardzo mały skok i są dość twarde w kontekście materiału, z jakich je wykonano. Wprawdzie nie mają takiej akcji i faktury, do jakiej przyzwyczaiła nas firma Akai, ale gra się na nich szybko i bardzo wygodnie. Poza tym, w przeciwieństwie do klawiatury, reagują także na docisk (aftertouch).

Wyposażenie klawiatury w wyjście MIDI DIN-5 pozwala wykorzystać ją w trybie samodzielnym, bez komputera. Wciąż jednak wymaga ona zasilania, które podaje się jedynie przez USB.

Korpus wykonany jest z estetycznie wyglądającego tworzywa. Jego kształt pozostaje w zgodzie z aktualnie obowiązującą stylistyką, a wymiary, zwłaszcza jeśli chodzi o głębokość (26 cm), umożliwiają ustawienie kontrolera na relatywnie niewielkiej przestrzeni. Ponadto model 5-oktawowy ma na tyle dużo miejsca na panelu, by umieścić tam jeden z wielu obecnie dostępnych miniaturowych syntezatorów, samplerów lub maszyn perkusyjnych. W wersji MkIII wyświetlacz zmienił się z numerycznego na podświetlany na niebiesko ekran LCD, prezentujący 16 znaków alfanumerycznych w dwóch rzędach. Urządzenie wyposażono w gniazdo USB, wyjście MIDI DIN-5 oraz wejście do podłączenia przycisku nożnego Sustain. Całość stabilnie spoczywa na sześciu gumowych nóżkach, dobrze utrzymujących klawiaturę na gładkiej powierzchni.

Zasilanie dostarczane jest za pośrednictwem portu USB. Nie oznacza to jednak, że kontroler nie może działać bez komputera – wiele z nich oferuje bowiem tzw. „gorące” gniazda USB, na których występuje napięcie nawet wtedy, gdy komputer jest wyłączony. W takiej sytuacji, kontroler wysyła komunikaty MIDI (także w formacie sterowania napędem HUI) przez gniazdo DIN-5, zatem klawiatura i jej manipulatory zachowują pełną funkcjonalność.

Konfiguracja Novation Launchkey MkIII 

Po podłączeniu klawiatury do komputera pojawia się link, który przenosi nas na stronę rejestracji konta użytkownika i pobierania oprogramowania. Domyślnie jest ono przeznaczone dla użytkowników Live, ale firma Novation udostępnia też mapy dla FL Studio, Pro Tools, Cubase i Studio One (wkrótce też Logic Pro X i Reason). Do zarządzania konfiguracją kontrolera w trybach Custom zastosowano działającą w oparciu o przeglądarkę aplikację Components. Jest ona obsługiwana przez Google Chrome, Opera i Microsoft Edge, a to z tego względu, że aktualnie tylko one pozwalają na komunikację z wykorzystaniem protokołu MIDI.

Cała procedura konfiguracji kontrolera została zautomatyzowana do tego stopnia, że użytkownikowi pozostaje jedynie klikanie podpowiedzi na ekranie i naciskanie klawiszy. Jeśli wybierzemy tryb współpracy z jednym z obsługiwanych programów, wtedy zostajemy poprowadzeni za rękę aż do szczęśliwego końca. Jeśli natomiast zamierzamy stworzyć własną mapę kontrolerów, to cała konfiguracja sprowadza się do wyboru ich grupy i programowania manipulatorów z poziomu czytelnego interfejsu graficznego.

Wszystkie manipulatory, w tym kółka modulacji i odstrajania, potencjometry i suwaki działają bardzo sprawnie. Zostały one pokryte gumowaną warstwą, która zapewnia wysoki komfort regulacji.

Po stworzeniu własnego mapowania manipulatorów do funkcji programu, możemy je zapisać jako Custom Mode i przesłać do kontrolera. Co ciekawe, można obecnie zapisać po cztery niezależne konfiguracje osobno dla potencjometrów, suwaków i padów, mając możliwość ich zmiany bezpośrednio w Launchkey. W praktyce oznacza to szybki dostęp do np. czterech zestawów manipulatorów dla czterech różnych instrumentów, czterech różnych konfiguracji miksu czy czterech zestawów funkcji przełączanych/sterowanych padami, w tym ostatnim przypadku także z możliwością użycia ich jako kontrolerów ciągłych sterowanych wartością velocity (szybkość uderzenia) oraz docisku.

Arpeggiator, skale i akordy w Novation Launchkey MkIII 

Jest to szczególnie interesujące w kontekście wbudowanego arpeggiatora, możliwości stosowania ośmiu różnych skal i generatora akordów. Sam arpeggiator znany jest z kontrolera Launchkey Mini. Poza standardowymi typami przebiegów i podziałami rytmicznymi oferuje też interesujące funkcje Mutate i Deviate. Ta pierwsza wprowadza różne „mutacje” do aktualnie granych nut, takie jak zmiana oktawy, interwału czy wręcz wprowadzanie przypadkowych dźwięków. Głębokość jej oddziaływania regulowana jest przez użytkownika dedykowanym pokrętłem. W przypadku Deviate aplikowane jest podobne zachowanie, ale w odniesieniu do rytmu. Aktywując obie te funkcje jednocześnie i zmieniając głębokość ich oddziaływania możemy przenieść się w obszary harmoniczno-rytmiczne, do których trudno dotrzeć innymi metodami.

Zmian parametrów arpeggiatora dokonać można za pośrednictwem klawiatury (z wciśniętym przyciskiem Shift) oraz pierwszych pięciu potencjometrów, opisanych jako Tempo, Swing, Gate Length, Mutate i Deviate, także działających po wcześniejszym wciśnięciu Shift. Chcąc mieć ciągły dostęp do funkcji arpeggiatora, bez konieczności wciskania Shift za każdym razem, należy przytrzymać przycisk Arp. O zablokowaniu manipulatorów do sterowania arpeggiatorem informuje odpowiedni komunikat na wyświetlaczu. Ekran kontrolera jest responsywny, co oznacza, że każdy ruch gałką lub wciśnięcie przycisku powoduje wyświetlenie przypisanych do niego parametrów. Pracujemy zatem z pełną kontrolą tego, co się aktualnie dzieje. Jest to przydatne zwłaszcza wtedy, kiedy używamy padów w trybie arpeggiatora oraz zmieniamy/wybieramy skale i akordy.

W serii MkIII pojawił się model z 3 oktawową klawiaturą, w którym, dla zachowania optymalnych gabarytów, kółka modulacji i odstrojenia przeniesiono w górę.

Aktywowanie jednej z ośmiu dostępnych skal sprawia, że grane dźwięki zostają „przyciągane” do siatki nut w ramach wybranej skali, co pozwala nam swobodnie improwizować bez większego ryzyka popełnienia błędu. Może nie jest to funkcja o charakterze edukacyjnym, ale za to znacząco ułatwia życie tym osobom, które nie szlifują gry skal na klawiaturze po kilka godzin dziennie. Podobnie jest z akordami, choć w tym wypadku wyzwala się je za pośrednictwem padów (tryb Chord). Mamy klasyczne trójdźwięki z inwersją, akordy septymowe i nonowe oraz sekstowo-nonowe, mogąc też tworzyć własne wielodźwięki – wciskamy pad, a następnie gramy na klawiaturze akord, który zostanie do tego padu przypisany. Nie jesteśmy przy tym ograniczeni tylko do pięciu dźwięków, ponieważ głosy akordu mogą być wprowadzane jeden po drugim.

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

Pamiętając o tym, że wszystkie te funkcje (plus komunikaty wysyłane przez klawisze, pady i potencjometry) realizowane są przez sam kontroler, a zatem nie wymagają współpracy z komputerem, szybko dojdziemy do wniosku, że Launchkey MkIII jest wyjątkowo uniwersalnym narzędziem w naszym systemie wykonawczym lub producenckim.

Ableton a Novation Launchkey MkIII 

Po uruchomieniu programu Live na komputerze, do którego podłączony jest kontroler Novation, zostaje on automatycznie przypisany do jego sterowania i od razu jest gotowy do pracy. Pady zostają zmapowane do klipów na ścieżkach, a wciskając sekwencyjnie przycisk Stop/Solo/Mute ich dolny rząd zamienia się w przyciski aktywujące te funkcje. Po sesji poruszamy się strzałkami góra/dół, a ścieżki zmieniamy przyciskami lewo/prawo. W tym samym czasie potencjometry nad padami działają jako regulatory głośności ścieżek, które kombinacją Shift + pad można zmienić w regulatory panoramy lub wysyłek. W modelach z klawiaturą 4- i 5-oktawową suwaki pełnią rolę regulatorów głośności dla ośmiu ścieżek i także mogą funkcjonować jako regulatory wysyłek lub kontrolki parametrów dla urządzeń włączonych na kanałach.

W wersji 49- i 61-klawiszowej znajdziemy dodatkowe suwaki i umieszczone pod nimi przyciski. Największy kontroler ma na panelu czołowym dostatecznie dużo miejsca, by postawić tam miniaturowy syntezator, sampler lub maszynę perkusyjną.

Dostęp do samych urządzeń (wtyczek oraz instrumentów) uzyskuje się wciskając przycisk Device Select, a następnie pad, którego kolejność odpowiada kolejności urządzenia w szeregu. Wciskając Device Lock, manipulatory zostają zablokowane do obsługi aktualnie wybranego urządzenia, by nie było potrzeby wciskania tej kombinacji za każdym razem, gdy chcemy dokonać jakiejś zmiany. Równie sprawnie odbywa się nagrywanie w ramach klipów i manipulacja nimi. Ponadto funkcja „nagrywania wstecznego” (Capture MIDI) jest tutaj dostępna pod postacią dedykowanego przycisku. Tak samo wygląda to w przypadku kluczowych przy nagrywaniu z klawiatury lub padów funkcji kwantyzacji, obsługi metronomu czy cofania ostatnio dokonanej zmiany.

Aby jeszcze bardziej zwiększyć funkcjonalność kontrolerów Launchkey, wyposażono je w funkcje emulacji klawiatury komputerowej, a dokładnie dostępnych w niej kursorów i klawisza Enter. Staje się ona dostępna po wciśnięciu przycisku z trzema kropkami i działa w obrębie każdego oprogramowania mającego aktualnie priorytet (nawet w przypadku edytora tekstów, co właśnie sprawdziłem). Należy jednak zaznaczyć, że w ten sposób nie obsłużymy poleceń systemowych, takich jak dostęp do menu, tworzenie i usuwanie ścieżek czy ładowanie wtyczek i sampli – kursory i enter działają jedynie w obszarze już istniejącej sesji i pełnią funkcje typowo wykonawcze.

Podsumowanie