Pajczur PajSoil - wirtualny kompresor

Kompresorów wtyczkowych jest mnóstwo. Są mniej lub bardziej oryginalne; naśladujące rozwiązania sprzętowe albo będące nowatorskimi koncepcjami; bywają darmowe lub bardzo kosztowne – co kto woli. PajSoil należy do kategorii oryginalnych, ale z analogowym zabarwieniem; eksperymentalnych, a jednocześnie klasycznych. Jednym słowem jest bardzo wszechstronny i funkcjonalny. Do tego charakteryzuje się ciekawym wzornictwem, znikomym apetytem na moc obliczeniową i w pełni skalowalnym interfejsem. Wtyczka dostępna jest dla komputerów Mac i PC, w formatach VST3, AU oraz AAX dla Pro Tools.

Twórca tej wtyczki udostępnił też jej nieco okrojoną, ale wciąż bardzo funkcjonalną wersję freeware. Nosi ona nazwę PajSoil EiS, powstała we współpracy z naszą redakcją i jest dostępna wśród naszych materiałów online (oraz w wielu serwisach internetowych prezentujących darmowe wtyczki). Jej opis oraz przykłady praktycznego zastosowania znajdziecie w tym numerze EiS na stronie XX, a także pod postacią wideo.

Funkcjonalność Pajczur PajSoil

Komercyjny PajSoil może działać w trybach mono, stereo, Mid-Side, ze sterowaniem sygnałem wejściowym (także z wykorzystaniem filtracji) oraz zewnętrznym kluczowaniem sidechain. Pod kilkoma względami PajSoil różni się od innych kompresorów, zatem warto o tych elementach wspomnieć. Suwak Input może oddziaływać zarówno na poziom wejściowy sygnału jak też na poziom sygnału kierowanego do toru sterowania sidechain. Mamy zatem swego rodzaju dodatkową regulację progu Threshold, ale w odniesieniu do głębokości kompresji. Suwak Output natomiast oddziałuje tylko na sygnał po kompresorze, kompensując jego tłumienie, podczas gdy trymer Master jest faktycznym regulatorem poziomu wyjściowego. Kompresor może pracować w najczęściej obecnie stosowanym trybie feed forward (sygnał kluczujący pobierany jest z wejścia wtyczki) jak też w wykorzystywanym w klasycznych kompresorach trybie feed backward (kluczowanie z wyjścia). Uzyskujemy w ten sposób nieco płytszą, bardziej organiczną kompresję. Co ciekawe – i praktycznie nigdzie niespotykane – na głębokość tej kompresji oddziałuje regulator Output, a wtedy Master może być wykorzystywany jako kompensacja poziomu wyjściowego.

Zakres wskazań mierników oraz panelu obwiedni

Równie interesująco przedstawia się regulacja Ratio. W okolicach 3/4 zakresu osiągamy nieskończoną wartość współczynnika kompresji, mogąc pracować w trybie limitera. Gdy jednak wciśniemy Alt, kontrolkę można ustawić jeszcze wyżej, przechodząc tym samym w tzw. tryb nadkompresji (po przekroczeniu progu sygnał nie jest tłumiony, tylko wzmacniany). To pozwala uzyskać wyjątkowo interesujące efekty soniczne, choć trzeba wówczas mocno pilnować poziomu wyjściowego. Na uwagę zasługuje funkcja Style, emulująca zachowanie się analogowych detektorów obwiedni sygnału kluczującego. W jednym skrajnym położeniu detektor zachowuje się w sposób przejrzysty, typowy dla rozwiązań cyfrowych, a w drugim działa jak rozwiązanie analogowe. Z kolei przyciskami pod kontrolką Style wybieramy kształt nachylenia krzywych czasu ataku i powrotu – liniowy lub logarytmiczny. Możemy też wydłużyć czas najgłębszego tłumienia, niezależnie od rzeczywistej obwiedni sygnału, korzystając z suwaka Hold (z kłódką).

Jeszcze komuś mało? A co powiecie na trzy typy filtracji sidechain z przestrajaniem w pełnym paśmie audio: dolno-, górno-, i pasmowoprzepustowej? Dzięki nim – a także regulacji Input w trybie sidechain – można bardzo precyzyjnie wybrać ten zakres częstotliwości lub pasmo, na które kompresor ma oddziaływać najmocniej (filtr pasmowy) lub wyłączać je ze sterowania tłumieniem (HP i LP). Podawany na detektor sygnał po filtracji można odsłuchać wciskając ikonę głośnika. Włączenie przycisku Mid/Side aktywuje pracę kompresora w odniesieniu do składowej wspólnej i różnicowej w sygnale stereo. Wtyczka nie działa jednak w trybie dwuinstancyjnym (jeden zestaw ustawień dla Mid, a drugi dla Side), ale wspólnym, przy czym suwakiem w okienku Channels ustawiamy proporcję sygnału kierowanego do bloków tłumienia obu składowych. Gdy jest on ustawiony w kierunku Mid, wówczas kompresja oddziałuje mocniej na składową wspólną. Podobnie w przypadku ustawienia w kierunku Side. Po aktywowaniu przycisku Link, sygnał kierowany do detektorów obu kanałów/składowych jest monofonizowany, a suwakiem regulujemy jego proporcje oddziaływania na oba tory tłumienia. Wszystko to może wydawać się mało intuicyjne, ale pozwala wyłączyć się z oddzielnego myślenia o kanałach/składowych i skupić się na oddziaływaniu kontrolek na ogólne brzmienie dla znalezienia najciekawszego efektu.

Zarówno przy pracy w trybie Mid/Side jak i Left/Right możemy zmieniać proporcje sterowania głębokością tłumienia dla kanałów.

Nieco inna niż w większości kompresorów oraz limiterów jest tu funkcja działania z wyprzedzeniem (Lookahead), którą aktywujemy klikając na jej nazwie. Czas „działania wstecznego” regulujemy w zakresie od 0 do 100 ms, uzyskując tym samym efekt pojawienia się tłumienia zanim jeszcze wymusi je obwiednia sygnału. Przy głębokiej kompresji i krótkich czasach ataku można wówczas uzyskać charakterystyczne „klikające” brzmienie, ale bez denerwującego „strzału” przy każdym uderzeniu werbla. PajSoil oferuje bardzo ciekawą funkcjonalność graficzną, którą zresztą można wyłączyć klikając żółtą pionową kreskę między kontrolkami a ekranem aktywności. Ten ostatni pokazuje rzeczywistą krzywą tłumienia na tle obwiedni sygnału poddawanego kompresji. Możemy zatem obserwować, jak wtyczka oddziałuje na sygnał, a jednocześnie bezpośrednio na ekranie aplikować próg zadziałania i kształt kolana w odniesieniu do charakterystyki kompresji. Gdy potrzebna jest większa precyzja wskazań, wówczas suwakiem z ikoną lupy zmniejszamy płynnie zakres do maksymalnie 6 dB, co odnosi się także do wskaźników poziomu wejściowego, wyjściowego i głębokości tłumienia.

Pajczur PajSoil w praktyce

PajSoil nie naśladuje ani nie emuluje żadnego rozwiązania sprzętowego czy programowego. Jest wyjątkowo oryginalnym kompresorem, w którym trudno doszukiwać się jakichkolwiek podobieństw do już istniejących narzędzi. Wtyczka ma bardzo duży potencjał w zakresie uzyskiwania barw o nietypowej dynamice, a jednocześnie dobrze sprawdza się jako standardowy kompresor, nienarzucający przetwarzanemu sygnałowi indywidualnego charakteru. Jeśli już miałbym go przyrównać do narzędzi tego typu dostępnych na rynku, to chyba najbliżej byłoby mu do procesora Solera francuskiej firmy Flux – głównie z uwagi na nieszablonowość i oryginalność rozwiązań.

Regulator Lookahead działa nie tylko jako bufor dla sygnału wejściowego, ale pozwala też na uzyskanie efektu wstępnego tłumienia przed pojawieniem się sygnału o poziomie, który może je wywołać.

Warto zwrócić uwagę na interesującą opcję pobierania sygnału kluczującego z wyjścia kompresora. Rozwiązanie to może wydawać się nielogiczne (detektor pracuje na sygnale już poddanym tłumieniu), ale było ono powszechnie stosowane we wszystkich klasycznych kompresorach sprzed czasów VCA. Koncepcja ta bazuje na idei ujemnego sprzężenia zwrotnego stabilizującego pracę układów wzmacniających, tyle tylko, że na tyle głębokiego, by aplikować redukcję poziomu sygnału. Dlatego też kompresory z lat 50. i 60. były określane mianem limiting amplifier (wzmacniaczy ograniczających). Nazwa „kompresor” pojawiła się dopiero w latach 70., wraz z rozpowszechnieniem się wzmacniaczy sterowanych napięciem (VCA). Wtyczka została zaprogramowana bardzo starannie, dzięki czemu jej apetyt na moc obliczeniową nie przekracza 1% CPU. Latencja zależy od tego, czy włączamy tryb Lookahead czy nie i waha się od 64 do ponad 8.000 sampli.

Filtr sidechain może działać w całym zakresie audio z uwzględnieniem trzech trybów pracy i regulacją poziomu wejściowego.

Procesor jest bardzo uniwersalny i można go wykorzystać na ścieżkach, grupach i sumie miksu. Jak już wspomniałem, pod względem brzmieniowym nie narzuca przesadnie swojego charakteru, ale ustawiając krótkie czasy reakcji można wymusić pojawienie się ciekawych zniekształceń o charakterze dynamicznym, kompensując ich dominację regulacją Mix. Ciekawe efekty można uzyskać poprzez różne zabiegi w torze kluczowania sygnału, angażując wbudowane filtry. Mamy pełną kontrolę nad efektem przejścia w stan tłumienia i jego zaniku – a to dzięki regulatorom Knee, Style, Envelope Follower i Hold. Praca w trybie Mid/Side odbywa się nieco inaczej niż w większości innych kompresorów, ale dzięki temu możemy uwolnić się od schematów i spróbować nieco innego podejścia. Intrygujące efekty przestrzenne uzyskamy zmieniając proporcję wielkości sygnału sterującego dla kanałów lewego i prawego. Dźwięk wówczas bardzo sugestywnie przesuwa się w obrazie stereo, wprowadzając wrażenie animacji źródła sygnału. To kolejna funkcja przemawiająca za użyciem PajSoil do realizacji prac sound designerskich.

Podsumowanie

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.