Kluczowanie sidechain
Odpowiednie wykorzystanie kompresji kluczowanej pozwoli Ci uzyskać nieszablonowe efekty o charakterze rytmicznym.
Technologia
2019-09-23
Aby lepiej zrozumieć proces obróbki dynamicznej i odkryć nowe sposoby wzajemnego dopasowania elementów w harmonii z rytmem, warto poszerzyć swoją wiedzę na temat kluczowania (sidechain). Zabieg ten, swego czasu zdecydowanie nadużywany przez producentów muzyki dance, jest techniką o znacznie szerszym spektrum możliwości niż klasyczne „pompowanie” – zwykle kojarzone z hasłem sidechain. Przyjrzyjmy się pracy typowego procesora dynamiki. Sygnał wejściowy rozdzielany jest na dwa tory: jeden kierowany do bloku tłumienia, a jego kopia, zwana wtedy sygnałem kluczującym (sidechain) do układu detektora. Detektor „słucha” sygnału kluczującego i zgodnie z jego poziomem oraz ustawionymi parametrami steruje tłumieniem. Jeśli sygnał kluczujący przekroczy poziom Threshold, to sygnał tłumiony zostanie odpowiednio zmniejszony. Tak się rzeczy mają w sytuacji, gdy mówimy o wewnętrznym kluczowaniu, w ramach samego kompresora. Jednak wiele procesorów i wtyczek pozwala na użycie do sterowania tłumieniem zupełnie innego sygnału kierowanego na wejście, które też nosi nazwę sidechain. To oznacza, że możesz sterować tłumieniem materiału podawanego na kompresor używając innego sygnału. Klasycznym przykładem tego rozwiązania jest tzw. ducker. Kompresor pracuje na torze sygnału z muzyką, a sygnał kluczujący pochodzi np. z mikrofonu lektora. Gdy zacznie on mówić, muzyka cichnie, wracając do normalnego poziomu wtedy, gdy lektor przestaje mówić. W podobny sposób używa się tej sztuczki w muzyce dance, wykorzystując sygnał stopy do tłumienia innych elementów aranżacji (najczęściej konkurującej pasmowo linii basu) za każdym razem, gdy uderza stopa. Zabieg ten można zaaplikować zarówno bardzo subtelnie, jak też z głębokim i długim wyciszaniem, jako specyficzny efekt.
W innych scenariuszach możesz użyć do sterowania odpowiednio zmodyfikowanej kopii ścieżki istniejącej w miksie i skierować ją na kompresor na innym kanale, wcześniej wyłączając ją z sumy miksu, aby pozostała niesłyszalna. Powodem, dla którego tak właśnie się robi, może być np. chęć przesunięcia sygnału sterującego w czasie; kompresor będzie wówczas reagował na sterowanie z odpowiednim przyspieszeniem lub opóźnieniem, w zależności od ustawień. Innym sposobem wykorzystania kluczowania jest zastosowanie bramki w miejsce kompresora. Możesz włączyć ją np. na ścieżce padu, a następnie podać na jej wejście sidechain jakiś sygnał rytmiczny (np. pętlę hi-hatu). Przy odpowiednich ustawieniach, bramka będzie się otwierać tylko wtedy, gdy pojawia się hi-hat, kreując w efekcie ciekawe, pulsujące brzmienie partii syntezatora. Choć kluczowanie na ogół kojarzone jest z procesorami dynamiki, wiele innych wtyczek także daje możliwość skierowania na ich wejście sidechain zewnętrznego sygnału sterującego. W przypadku syntezatorów takiej kontroli mogą podlegać wewnętrzne generatory LFO, obwiednie czy efekty, co pozwala uzyskać modulację i animację zgodną rytmicznie z tym, co dzieje się w utworze.
?
Sygnał wyzwalający sidechain może funkcjonować „w cieniu”, pochodząc ze ścieżki wyłączonej z głównego miksu. Dzięki temu można sterować kluczowaniem w bardziej zaawansowany sposób. Warto przygotować w DAW swój szablon, uwzględniający taką właśnie konfigurację.
?
Podczas pracy z kompresją kluczowaną jednym z najważniejszych elementów jest regulacja czasu powrotu Release. Czym jest on krótszy, rzędu pojedynczych milisekund, tym kluczowanie ma bardziej perkusyjny charakter. Dłuższe czasy dają efekt wolnego „pompowania”. porady
?
Jeśli zastosowane kluczowanie wycisza dźwięk w sposób przesadnie wyrazisty, możesz skorzystać z dostępnej w niektórych kompresorach funkcji Wet/Dry. Odpowiednie zmieszanie sygnału tłumionego z sygnałem czystym pozwoli uzyskać optymalny efekt tłumienia.
Wtyczki do profesjonalnego kluczowania sidechain
1.
Wtyczki dynamiki w DAW
Zanim zaczniesz poszukiwania czegoś nowego, sprawdź, co już masz. Każdy program DAW ma zestaw efektów do miksu, w tym kilka narzędzi ze sterowaniem sidechain.
2.
Ten znakomity korektor ma teraz funkcję obsługi dynamiki, a zewnętrzny sygnał może sterować na przykład głębokością tłumienia/wzmacniania wybranych pasm.
3.
Aplikuje do sygnału tłumienie o odwrotnej charakterystyce częstotliwościowej niż sygnał kluczujący sidechain, bazując na 32 wewnętrznych filtrach. Rzecz z grupy must have.
4.
iZotope Neutron 3
Rozwinięcie koncepcji kluczowania przez „słuchanie” sygnałów z wielu instancji tej wtyczki w miksie i sugerowanie optymalnych ustawień poziomu, barwy i balansu.
5.
Nicky Romero Kickstart
Podstawowe narzędzie do uzyskania „pompowania”, wyposażone w krzywe tłumienia typowe dla muzyki dance, ale pozwalające też na sterowanie zewnętrznym sygnałem MIDI.
6.
DMG Audio Compassion
Wtyczki DMG słyną z zaawansowanych możliwości ich dopasowania do własnych potrzeb. Oprócz samej kompresji jest też korekcja sygnału kluczującego pochodzącego z zewnątrz.
Filtracja sygnału kluczującego
Wiele sprzętowych procesorów dynamiki pozwala na podłączenie w tor kluczowania zewnętrznego urządzenia, zwykle korektora lub filtru. Podając przez nie sygnał, można kształtować charakterystykę częstotliwościową odpowiedzi dynamicznej kompresora. Dla przykładu, jeśli kompresor włączony jest na całym miksie, duża energia niskich częstotliwości będzie powodowała szybsze wyzwalanie kompresora niż w przypadku innych pasm, dając w efekcie wyraźnie słyszalne modulowanie w takt dźwięków stopy lub basu. Jeśli jednak w sygnale kluczującym odfiltrujemy niskie pasmo, układ tłumienia kompresora nie będzie na nie reagował, a my uzyskamy bardziej wyrównany dźwięk, pozbawiony dynamicznych artefaktów.
Innym przykładem jest usuwanie sybilantów w partii wokalnej. Jeśli w torze kluczowania podbijemy te częstotliwości, w których sybilanty pojawiają się najczęściej, to blok tłumienia kompresora będzie na nie reagował znacznie szybciej niż na inne, aplikując tłumienie w momencie ich występowania. Współczesne programowe procesory dynamiki zazwyczaj już mają korektor w torze kluczowania sidechain, pozwalając też odsłuchać zwykle niesłyszalny sygnał kluczujący po jego filtracji.
Zobacz także test wideo:
1.
Przyjrzyjmy się korekcji kluczowania na przykładzie pokładowego Compressora dostępnego w Ableton Live, włączonego na bogatej częstotliwościowo pętli bębnów. Otwórz sekcję Sidechain, klikając strzałkę w górnym lewym rogu, a następnie włącz korekcję kluczowania wciskając przycisk EQ.
2.
Z natury rzeczy mocne niskie tony w pętli rytmicznej będą tym sygnałem, który najmocniej steruje tłumieniem w kompresorze, ale nam zależy przede wszystkim na werblu. Po włączeniu Sidechain EQ wciśnij przycisk Sidechain Listen. Będziesz teraz słyszeć sygnał kluczujący po korekcji.
3.
Poprzez mocne podbicie pasma 1,7 kHz za pomocą rezonującego filtru górnoprzepustowego możemy sprawić, że interesujące nas częstotliwości dźwięku wysokiego werbla w naszej pętli będą silniej sterować tłumieniem niż inne pasma i kompresor będzie reagował najmocniej wtedy, kiedy się pojawią.
Kluczowana korekcja dynamiczna w Pro-Q 3
Dynamiczne wycinanie wybranych pasm za pomocą popularnego korektora firmy FabFilter.
1.
Trzecia wersja najbardziej popularnego korektora firmy FabFilter oferuje funkcję dynamicznej korekcji. Zapoznajmy się z nią bliżej, uruchamiając wtyczkę w programie Ableton Live 10.1. Technikę tę można jednak wykorzystać w każdym innym DAW i z każdym dynamicznym korektorem z zewnętrznym kluczowaniem.
2.
Aby zlokalizować częstotliwość dźwięku stopy w naszym materiale, włącz na ścieżce kick wtyczkę Pro-Q 3 i przyjrzyj się charakterystyce prezentowanej przez analizator. Wyraźnie widać, że podstawowa częstotliwość tego instrumentu znajduje się w okolicach 50 Hz.
3.
Usuń Pro-Q 3 ze ścieżki stopy i umieść ją na ścieżce basu. Ponieważ naszym celem jest kluczowanie korekcji na partii basu sygnałem stopy, w oknie wyboru External Source na torze basu wskaż ścieżkę kick (nowa funkcja programu Live 10.1).
4.
W korektorze Pro-Q 3 na torze basu kliknij dwukrotnie na linii w okolicach 50 Hz, tworząc nowy filtr. Przeciągnij czerwony pierścień Dynamic Range w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara. Dzięki temu filtr będzie w sposób dynamiczny wycinał pasmo, choć na razie nie pojawił się zewnętrzny sygnał sterujący.
5.
Wyłącz funkcję Auto Threshold, co otworzy panel, w którym znajdziesz przycisk External Side-Chain. Po jego kliknięciu wtyczka będzie reagowała na sygnał zewnętrzny, który wcześniej skierowaliśmy na jej wejście sidechain.
6.
Teraz można ustawić parametry dynamicznego tłumienia dokonywanego za pomocą filtru. Korzystając z regulatorów Q oraz Threshold (czerwony pierścień), dopasuj filtr tak, aby najskuteczniej działał w obszarze obecności podstawowego dźwięku stopy. Zwróć uwagę, że Pro-Q 3 nie ma ręcznej regulacji czasów ataku i powrotu. To w dalszym ciągu korektor, a nie procesor dynamiki...
