Image Line FL Studio 20 - system DAW

FL Studio, wcześniej znany jako Fruity Loops, ma obecnie status programu kultowego. Jego odmienność od pozostałych DAW, wynikająca głównie z faktu „mało technicznego” interfejsu graficznego nie odnosi się do funkcjonalności. Wręcz przeciwnie – wiele elementów, które po raz pierwszy pojawiły się w FL Studio jest implementowanych w tzw. profesjonalnych programach DAW, takich jak Live, Bitwig czy ostatnio PreSonus Studio One.

Od samego początku FL Studio był programem dla komputerów Windows, ponieważ taka sytuacja odpowiadała wszystkim – użytkownikom i producentom. Gdy jednak status programu znacząco się podniósł i zaczął być wykorzystywany przez największe gwiazdy muzyki EDM, pojawiło się „ciśnienie” także na wersję Mac. Z tym jednak był problem, bo trzeba było napisać aplikację praktycznie od nowa.

Kompatybilność FL Studio z systemem OS X była zapowiadana już w 2015 roku i miała się pojawić wraz z wersją 12. Ruszyła nawet kampania medialna, której elementem było opublikowanie przez Beatport listy siedmiu hitów, które powstały w FL Studio. Znalazły się na niej utwory takich wykonawców jak Basshunter (Boten Anna), Afrojack (Take Over Control), Feed Me (Silicone Lube), Avicii (Levels), Martin Garrix (Animals), Deadmau5 (The Hive) oraz Daft Punk (Derezzed). Wprawdzie dla każdego innego programu DAW można skonstruować być może bardziej „wypasioną” listę (w zależności od tego, jaką muzykę się preferuje), ale fakt pozostaje faktem – wbrew powszechnej opinii FL Studio aka Fruity Loops jest programem powszechnie wykorzystywanym przez profesjonalistów na etapie komponowania i preprodukcji.

Zagubiona trzynastka

FL Studio 20 tak naprawdę jest wersją trzynastą w kolejności, ale dla uniknięcia zaklętego w tej liczbie pecha i z uwagi na 20-lecie Fruity Loops, zdecydowano się nadać jej numer 20. Wersja dla Mac jest natywnie 64-bitowa, a licencja dla PC i Mac jest ta sama. Zważywszy na fakt, że Imagine Line sprzedaje program z dożywotnią, darmową aktualizacją, oficjalny właściciel dowolnej wcześniejszej wersji FL Studio dla PC może ją pobrać także dla Mac i z obu korzystać jednocześnie na wszystkich swoich komputerach.

Wróciła funkcja graficznej edycji poszczególnych kroków w sekwencerze patternowym, co pozwala na łatwe programowanie bardziej zaawansowanych rytmów, partii basu i jednogłosowych melodii.

Jeśli ktoś po raz pierwszy uruchomi FL Studio, mając już za sobą doświadczenia z innych programów DAW, może się poczuć poważnie zagubiony. Pamiętajmy bowiem, że korzenie tej aplikacji tkwią w prostym sekwencerze paternowym, a tworzenie muzyki odbywało się poprzez układanie wcześniej zaprogramowanych paternów. Zmieniło się wiele rzeczy, ale sama idea tego typu tworzenia muzyki pozostała, a użytkownik ma do swojej dyspozycji okna do kreacji elementów, ich aranżacji (tu określanej jako Playlist) oraz miksu. Poszczególne elementy tworzymy w strukturach o nazwie Channel Rack, i mogą być to klipy MIDI, audio lub klipy automatyki. W modułach Channel Rack wybieramy instrumenty i efekty wtyczkowe, a ich wyjścia kierujemy do miksera. Programowanie w nich partii MIDI odbywa się z wykorzystaniem sekwencera paternowego, za który większość użytkowników uwielbia FL Studio. Do bardziej zaawansowanych prac można alternatywnie użyć klasycznego edytora pianolowego.

Mikser FL Studio nie pełni takiej samej roli, jak w innych programach DAW. To raczej element, do którego trafiają wyjścia poszczególnych Channel Racków. Ponadto klipy (czy też Patterny wg FL Studio) również nie są przywiązane do jednego Racka, mogąc w tym samym czasie wysyłać komunikaty do każdego innego. Widać zatem wyraźnie podstawową różnicę między FL Studio a liniowymi sekwencerami DAW. Tutaj klipy, ścieżki, linia czasu w aranżacji i kanały miksera nie stanowią jednolitego systemu, będącego odzwierciedleniem typowego studia z magnetofonem wielośladowym i mikserem. Wszystko ma swój początek w bardzo łatwych do programowania Patternach, które dopiero potem komutujemy zgodnie z naszą koncepcją i wykorzystujemy jako elementy na liście odtwarzania, określającej miejsce i czas uruchomienia każdego z nich.

Zobacz także test wideo:

Technics EAH-A800 - bezprzewodowe słuchawki z redukcją szumów

Wszystkim osobom dorastającym w latach 70. i 80. minionego wieku należąca do Panasonica marka Technics nieodmiennie kojarzy się z gramofonami oraz doskonałym sprzętem hi-fi.

Podobne różnice

Najbardziej tradycyjny, w odniesieniu do innych programów DAW, jest tu mikser, w którym po zaznaczeniu kanału mamy dostęp do zawierającej 10 slotów sekcji efektów insertowych, tradycyjnych manipulatorów, takich jak tłumik, panorama, solo i wyciszenie, a także bardzo ciekawej opcji komutacji międzykanałowej, rozwiązanej w wyjątkowo przejrzysty sposób za pomocą wirtualnych kabelków (dyndających podobnie jak w Reasonie).

Grafikę nowej wersji FL Studio można oceniać różnie. W mojej opinii wygląda bardzo atrakcyjnie i przejrzyście, nawet pomimo tego, że aplikacja oparta jest na oddzielnych oknach do realizacji poszczególnych zadań. Zastosowanie technologii wektorowej sprawia, że skalowanie okien dokonuje się bardzo płynnie, a one same zachowują doskonałą wyrazistość. Odnosi się to także do natywnych wtyczek FL Studio (spróbujcie to zrobić z niektórymi wtyczkami Logic Pro X...). Nie da się jednak ukryć, że podczas pracy nasza myszka ma szansę nagrzać się do czerwoności od ciągłego przesuwania i skalowania okien.

Na linii czasu w widoku aranżacji możemy osadzać znaczniki metrum. To samo odnosi się też do patternów. Dzięki temu możemy się pokusić o kreowanie struktur polirytmicznych.

Praca w samym centrum FL Studio, jakim są paterny, jest natomiast czystą przyjemnością, zwłaszcza jeśli chodzi o tworzenie rytmów. Można tu znacznie szybciej uzyskać ciekawe efekty i nieszablonowe rozwiązania niż w jakimkolwiek innym typie sekwencera. Raz, że struktura paternu jest bardzo przejrzysta, dwa, że wszystkiego można dokonywać w locie – w trybie solo lub w kontekście innych elementów aranżacji. To ogromnie ułatwia pracę, zwłaszcza w muzyce o powtarzalnym charakterze, zbudowanej z bloków rytmicznych i opartej na jednolitej strukturze. Gdy jednak mamy do czynienia z bardziej rozbudowanymi aranżacjami, gdzie dzieje się dużo i następują częste zmiany, to konieczność otwierania oddzielnych okien dla każdego elementu – sekwencji, ustawień instrumentu/efektu, automatyki itd. – bywa frustrująca. Trzeba jednak zaznaczyć, że tylko dla tych, którzy przywykli do liniowej struktury aranżacji i komasacji wszystkich elementów w obszarze ścieżek. I dlatego na FL Studio przechodzi bardzo mało osób, które wcześniej pracowały w innych aplikacjach – diametralna zmiana sposobu myślenia na temat aranżacji może dla niektórych być nieakceptowalna.

Z drugiej jednak strony FL Studio udostępnia wszystkie narzędzia przyspieszające pracę, takie jak współpraca z kontrolerami MIDI (także poprzez własne wtyczki mapujące), skróty klawiaturowe, a nawet wielodotykowa obsługa w systemach, które na to pozwalają. I jeśli komuś ten program odpowiada pod względem funkcjonalności, dobrze się w nim czuje i nic nie ogranicza jego kreatywności, to rozwój umiejętności obsługowych jest bardzo dobrą inwestycją.

Syntezatory, głupcze

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech programu i tym, za co wiele osób nie zamieniłoby go na żaden inny, jest zestaw pokładowych instrumentów i wtyczek. Pod tym względem FL Studio może być porównywalny tylko do takich narzędzi jak Logic Pro X, często bijąc je na głowę. Procesory i syntezatory Image Line charakteryzują się najwyższą jakością dźwięku i doskonałą funkcjonalnością. Ich umieszczanie w wybranych miejscach sesji odbywa się poprzez przeciągnięcie, podobnie jak przypisanie np. kluczowania sidechain. Żadnych kombinacji, definiowania wysyłek i powrotów – po prostu jeden ruch myszą. Mamy bogatą kolekcję pogłosów, ze znakomitym Convolverem na czele, efektów delay, efektów przesterowania, korektorów i filtrów, procesorów dynamiki, a także szeregu efektów narzędziowych, jak wirtualne kontrolery, narzędzia do komutacji, skalowania poziomów, pełnoekranowy spektrograf, korektor intonacji, a nawet wtyczkę, która... usuwa inne wtyczki.

Inspirująco prezentują się tzw. generatory, a wśród nich BassDrum, Fruit Kick, Fruity Slicer i szereg innych. Na podorędziu mamy samplery – DirectWave, Granulizer, Sampler – a przede wszystkim fantastyczne instrumenty, w tym Harmor, Morphine, Toxic Biohazard, Transistor Bass, Sawer, Poizone czy Sakura. Problem w tym, że ich zdecydowana większość dostępna jest jedynie w najdroższej wersji FL Studio; w innych możemy co najwyżej korzystać z wersji demo, które co jakiś czas przerywają pracę.

Dla osób, które znajdują inspirację w półautomatycznych generatorach zdarzeń przeznaczone są takie narzędzia jak Riff Machine oraz wracający w glorii i chwale paskowy edytor zdarzeń w edytorze paternowym, który pozwala programować takie parametry jak wysokość nuty, Velocity i szereg innych. Dzięki temu programowanie sekwencji, pochodów, riffów czy rytmów przebiega znacznie szybciej i bywa znacząco łatwiejsze niż w klasycznym edytorze pianolowym.

Nowe frukty

FL Studio 20, oprócz możliwości pracy na komputerach Mac i obsługi makowych wtyczek VST i AU, oferuje też szereg dodatków, z których będą zadowoleni dotychczasowi, wyłącznie windowsowi użytkownicy tej aplikacji. W ramach każdego projektu możemy obecnie stworzyć dowolną liczbę alternatywnych wersji Playlist i swobodnie się między nimi przełączać. W ten sposób jeden projekt może zawierać szereg aranżacji będących elementami większej całości, np. oddzielną dla rozbudowanych partii basu, inną dla rytmu, a jeszcze inną dla akordów czy wokalu. Aranżacje można łatwo klonować, nadając im inne nazwy i poddawać edycji, a także konsolidować na trzy sposoby: osadzać jedną w drugiej w trybie szeregowym, równoległym lub ją zastępować, ze wskazaniem miejsca – początek, kursor lub koniec.

Zwiększono liczbę dostępnych ścieżek Playlisty ze 199 do 500, dodając funkcję ukrywania grup ścieżek. Podczas nagrywania dźwięku bezpośrednio do Playlisty mamy możliwość oglądania przebiegu, a przy nagrywaniu w pętli każde kolejne podejście jest kopiowane na nową ścieżkę, by po zakończeniu zapisu wszystkie zgrupować.

Nowa funkcja eksportu audio obejmuje poszczególne ścieżki aranżacji, jej fragmenty, a także wyjścia z modułów Channel Rack.

Oddzielnie dla paternów i całej listy odtwarzania możemy aplikować zmiany metrum, wyznaczane za pośrednictwem specjalnych markerów (Alt+Shift+T). To daje nam zdecydowanie większe możliwości w zakresie tworzenia partii o bardziej złożonym rytmicznie charakterze niż dotychczas, i do tego znacznie mniejszym nakładem sił.

Dużym ułatwieniem jest funkcja zgrania do pliku audio niemal każdego elementu sesji – od paternu, poprzez ścieżki, do fragmentu całej aranżacji. Dostępnych jest przy tym szereg formatów plików i parametrów dodatkowych, jak np. uwzględnienie ogonów pogłosu. Poprawiono działanie wielu wtyczek i zwiększono funkcjonalność innych (np. dodając Speed we Fruity Reeverb 2 czy wyposażając Convolver w funkcję pozwalającą na wykorzystanie go w charakterze korektora z liniową fazą).

A skoro mowa o wtyczkach, to warto wspomnieć o poprawionej funkcji automatycznej kompensacji ich latencji w ramach projektu. Wciąż jednak pozostał problem opóźnień w przypadku stosowania automatyki, zatem na tych ścieżkach trzeba latencję korygować ręcznie. Z tego właśnie względu producent udostępnia obie opcje – ręcznej i automatycznej kompensacji (PDC).

Podsumowanie