Tajemnice kluczowania (Sidechain)

Bądź gotów

W zależności od stylu, w jakim tworzysz swoją muzykę, zmienia się liczba kanałów z kluczowaną kompresją i wyciszaniem, potrzebnych Ci do uzyskania określonych efektów. Dobrze jest więc poświęcić trochę czasu na stworzenie własnego szablonu w DAW, dopasowanego do Twoich potrzeb. Przygotuj co najmniej jedną ścieżkę dla partii kluczującej w tle, najlepiej umieszczając na niej sampler, byś mógł łatwo kształtować obwiednię sygnału sterującego i efektywniej programować w MIDI poszczególne dźwięki wyzwalające. Zdefiniuj też kilka grup i Auksów, na których będziesz mógł sprawnie umieszczać kluczowane procesory, kierując na nie sygnały ze ścieżek w Twojej produkcji.

Darmowe wyciszanie

Popularność kluczowania w większości stylistyk dance 4/4 spowodowała pojawienie się wielu wtyczek działających automatycznie, jak Xfer LFOTool czy Cableguys VolumeShaper 4. Nie kompresują one sygnału w tradycyjny sposób, ale aplikują do niego prostą, rytmiczną obwiednię głośności i wyciszania. Jeśli jednak nie masz żadnej tego typu wtyczki, to modulację głośności oferuje każdy procesor tremolo (z synchronizacją do tempa i odpowiednimi ustawieniami). W ostateczności możesz też kreślić krzywe automatyki, która zrealizuje dowolną funkcję.

Wszystko płynie

Połączenie głębokiego pogłosu oraz intensywnego, kluczowanego wyciszania pozwala stworzyć nieziemsko brzmiące efekty, które świetnie wplatają się w aranżację. Włącz w torze powrotnym gęsty pogłos o długim czasie zanikania, wyślij na niego kluczowe elementy utworu i wstaw za pogłosem kompresor kluczowany sygnałem stopy. Dobierz odpowiadające Ci czasy ataku i powrotu kompresji, a następnie zgraj wyjście z tej ścieżki do postaci nowych regionów audio. Wytnij w nich te elementy, które kolidują z oryginalnymi dźwiękami, a wobec tych, które zostaną, zaaplikuj odpowiednie zgłośnienia i ściszenia, by uzyskać efekty płynnego przechodzenia pogłosu pomiędzy poszczególnymi elementami.

Po francusku

Przyjmuje się, że Francuzi z Daft Punk są pionierami w zakresie klasycznego pompowania house. Obecnie aplikujemy kompresję sidechain do poszczególnych elementów lub na grupach, ale „galijskie roboty house” uzyskiwały ten efekt za pomocą sprzętowego kompresora na sumie swoich miksów, kierując na jego wejście sidechain sygnał stopy i odpowiednio ustawiając czasy kompresji, pozwalając przebić się transjentom stopy przez gęsty, skompresowany miks. Efekt ten można uzyskać np. w programie Reason, budując w nim własny blok Master Pumper, z wykorzystaniem dostępnych na jego pokładzie narzędzi.

Automatyczna pompka

Stworzenia kontrastujących animacji dynamicznych na przestrzeni całego utworu można dokonać poprzez automatyzację parametrów kluczowania kompresora. Możesz na przykład zautomatyzować Threshold tak, aby był ustawiony niżej w pierwszej części utworu, dając efekt głębszego pompowania podkreślającego rytm. Warto też poddać automatyzacji ustawienia czasu powrotu kompresji, by tworzyć sekcje o bardziej „leniwym” brzmieniu, albo automatyzować parametr Dry/Wet, wpływając na intensywność efektu.

Do kolejki, proszę!

Podobnie jak w przypadku wielu efektów insertowych, miejsce w łańcuchu, w którym umieścisz kluczowaną wtyczkę odgrywa istotną rolę w finalnym brzmieniu. Wielu producentów ustawia wtyczkę wyciszającą sygnał na końcu całego toru procesorów, co pozwala definiować rytmikę wcześniej włączonych efektów delay lub reverb. Z kolei ustawienie tych ostatnich po kompresorze sprawi, że trafi do nich już skompresowany i kluczowany sygnał, co może dać ciekawe efekty rytmiczne. Tak jak w większości przypadków, tak i tu eksperymenty z różnym ustawieniem kolejności są bardzo pożądane.

Władca przestrzeni

Brałeś kiedyś pod uwagę tworzenie własnych efektów stereo z wykorzystaniem kluczowania? Włączenie oddzielnych, kluczowanych kompresorów na lewym i prawym kanale, które w różny sposób będą wyciszać sygnał może istotnie wpłynąć na uzyskanie ciekawych efektów przestrzennych.

Kluczowanie MIDI

Wiele wtyczek pozwala na kluczowanie za pośrednictwem sygnału MIDI, oferując zorientowaną na stronę wykonawczą alternatywę dla kluczowania w trybie audio. Użycie procesorów dynamiki dla komunikatów MIDI pozwala np. na kluczowanie za pośrednictwem klawiatury sterującej i programowanie precyzyjnie działających paternów bramkujących sygnał. Możesz pójść jeszcze dalej i skorzystać z wtyczek działających na ścieżkach MIDI, jeśli Twój DAW obsługuje tę funkcję (a większość to robi). Wtyczka bramkująca Unfiltered Audio G8 CM, którą znajdziesz na DVD w folderze CM Plugins, ma funkcje MIDI In oraz Out, co oznacza, że bramka może być otwierana sygnałem MIDI, a na jej wyjściu pojawiają się zdefiniowane przez użytkownika komunikaty MIDI, które można przypisać do dowolnych elementów w sesji.

Subtelne podejście

Płytkie kluczowanie może być przydatne przy dodawaniu delikatnych wariacji rytmicznych do statycznych elementów miksu. Zaprogramuj szesnastkową pętlę hi-hatu w stylistyce „karabinu maszynowego”, nałożoną na połamaną rytmicznie partię stopy i werbla, a następnie wpleć ów hi-hat w istniejący rytm z użyciem kluczowanej stopą/werblem delikatnej kompresji, by skutecznie usunąć z niego schematyczność dynamiczną.

Usuwanie trzasków

Kompresja kluczowana sprawia niekiedy, że przetwarzane dźwięki są gwałtownie „ucinane” w trakcie ich trwania, co objawia się słyszalnymi trzaskami na krawędziach ściszanych fragmentów. Jest to zauważalne zwłaszcza w przypadku dźwięków basu i sygnałów o niskiej częstotliwości. Można to spróbować zmienić ustawieniami czasu ataku i powrotu kompresji, ale to z kolei wpływa na sam efekt wyciszania. Warto rozważyć usunięcie trzasków z użyciem filtru dolnoprzepustowego, który oczyści partię basu. Można też wyrenderować kluczowaną partię do postaci pliku audio i powtórzyć zabieg sidechain z bardziej precyzyjnymi ustawieniami, które pozwolą usunąć trzaski.

Kompresor Live 8

Nawiązując do poprzedniego punktu, w programie Ableton Live 9 pojawił się nowy Compressor, i choć jego funkcjonalność jest większa, to ma on tendencję do wprowadzania bardziej słyszalnych trzasków niż jego poprzednik w Live 8. Na szczęście wciąż jest możliwość korzystania ze starszego kompresora w programie Live 9. Wystarczy otworzyć w nim projekt stworzony w Live 8 z użyciem starszej wtyczki Compressor, a następnie zapisać ją w bibliotece Audio Effect Rack. Teraz, za pośrednictwem Racka, masz dostęp do starszego kompresora w każdym projekcie v9. Zauważyliśmy, że najmniej trzasków wprowadza kompresja w trybie FF1.

Czas na powrót

Czas powrotu kompresji, zwłaszcza w muzyce dance 4/4, ma istotny wpływ na rytm i energię całości, zatem należy go precyzyjnie dopasować do tempa utworu. Zazwyczaj ustawia się go tak, aby wpasował się w rytm „na i”, ale nawet kilka milisekund przesunięcia może mieć duży wpływ na rytmikę; w niektórych utworach pompowanie bliższe pierwszej lub ostatniej szesnastce bitu daje efekt pośpiechu albo zwolnienia rytmu. Zwiększenie głębokości tłumienia ma także istotny wpływ na precyzję uzyskanego efektu.

Zachowaj umiar

Musisz pamiętać o tym, że kluczowanie jest stosunkowo nowym efektem, przynajmniej jeśli chodzi o jego kreatywne zastosowanie w miksie. Choć wielu producentów deklaruje, że jest to „kluczowa technika” pozwalająca łączyć poszczególne elementy w profesjonalnie brzmiące zgranie, to wciąż w wielu produkcjach nie stosuje się jej w ogóle. Zamiast tego realizatorzy bazują na odpowiedniej aranżacji, dopasowaniu częstotliwościowym instrumentów i kontroli dynamicznej, czyli wszystkich klasycznych technikach miksu. Byłoby niepoważnym stwierdzenie, że sidechain jest lekarstwem na wszystkie problemy w naszej produkcji i jest w stanie skompensować np. zły dobór brzmień czy kiepskie wykonanie. Całą strukturę utworu trzeba przygotować z należytą starannością, a kluczowania użyć tylko do tego, aby wprowadzić więcej animacji, dynamiki i oryginalności.