Sidechain, czyli kluczowanie, to jedna z najciekawszych technik pracy z miksem. Nasz artykuł to swoisty klucz do skarbnicy z wiedzą na ten temat.
Do tej pory zajmowaliśmy się kreatywnymi zastosowaniami kluczowania, i to one głównie kojarzą się wszystkim ze słowem „sidechain”. W rzeczywistości jednak jest cała gama aplikacji tej techniki w zakresie realizacji miksu, które - jeśli tylko zostaną odpowiednio zastosowane - mogą być zupełnie niesłyszalne. Generalnie chodzi o to, aby każdy element w miksie miał swoją przestrzeń. Dlatego właśnie stosuje się panoramowanie, ustawianie poziomów i filtrowanie przenikających się częstotliwości, by uniknąć konfliktów między sygnałami.
Niekiedy jednak, bez względu na to, jak precyzyjnie dobierzesz korekcję lub poziomy, niektóre dźwięki będą interferować z innymi - jak np. stopa i bas, czy wokal i gitary - a w innym przypadku pojedyncze dźwięki lub akcenty nie będą w stanie przebić się przez resztę aranżacji. Warto wtedy skorzystać z innej broni, jaką jest kluczowanie. Możemy wówczas wyciszać te dźwięki, które przeszkadzają w wyeksponowaniu innych, np. kolidujące z wokalem lub partią prowadzącą. Dzięki temu ważniejsza w danym momencie partia zabrzmi czyściej i wyraźniej w całym miksie, a kluczowana kompresja jest w tych zadaniach znakomita.
Używając odpowiednio skonfigurowanych procesorów dynamiki (np. kompresor na śladzie gitary kluczowany sygnałem wokalu) lub stosując grupę sterującą kluczowaniem różnych dźwięków (pozwalając efektom dźwiękowym lub specyficznym frazom wysyłać sygnał na tę grupę, aby każdy sygnał, który chcemy wyeksponować w danym momencie był słyszalny). Cały pomysł bazuje na tym, byś słyszał tylko to, co powinno być słyszalne i to w taki sposób, aby odbiorca nie zauważył, że nastąpiła tu jakaś obróbka.
1.
Przyjrzyjmy się kluczowaniu w miksie w ramach projektu Live 9 (sesję znajdziesz na DVD). Utwór zawiera bębny, bas, dwie gitary, blachę akcentową, odwrócony dźwięk, wokal i wyciszoną ścieżkę z sygnałem sterującym sidechain. Wszystkie kluczowania są w tym momencie wyłączone, ale użyliśmy mapowania do klawiatury QWERTY, by przypisać klawisz 1 do funkcji włączania/wyłączania kluczowanych kompresorów. Wciśnij go, aby porównać sygnał przed i po kluczowaniu.
2.
Z aktywnym kluczowaniem kompresorów wokale są lepiej słyszalne, a w taktach 1-8 utwór dopasowuje się do nich. Sygnał wokalu kluczuje partię gitar, które ściszane są z chwilą jego pojawienia się. Aby uniknąć słyszalnego pompowania, czasy powrotu zostały skrócone. Wielopasmowy kompresor na bębnach subtelnie wycisza częstotliwości wyższego środka i góry.
3.
Bas staje się bardziej wyrazisty i klarowny ponieważ użyliśmy do jego tłumienia wyciszonej ścieżki stopy. Ustawiliśmy szybkie czasy ataku i powrotu, ponieważ zamierzenie było takie, aby wyeksponować transjenty stopy, co zaowocowało też uwypukleniem basu. Podobne wyciszanie zastosowaliśmy też na partii gitar, jeszcze bardziej akcentując uderzenia stopy oraz cały rytm.
4.
Gitary zajmują takie samo pasmo. Electric 1 jest mocniej wysterowaną partią wiodącą, więc użyliśmy tej ścieżki do szybkiego wyciszania partii Electric 2. Ta druga, lżej brzmiąca gitara wypełnia teraz przestrzeń należącą do tych instrumentów. Podsumowując, chodzi głównie o to, by aplikować wyższe ustawienia Ratio i niższy próg kompresji, a kontrolką Dry/Wet odpowiednio dawkować finalny efekt.
1.
W poprzednim samouczku zaprezentowaliśmy użycie kluczowania do uzyskania przestrzeni dla różnych elementów miksu. Teraz zastosujemy sidechain do tego, aby zwrócić uwagę słuchacza na określone dźwięki oraz efekty, z zachowaniem pełnej płynności. Otwórz nasz przykładowy projekt w Ableton Live 9. Tak jak poprzednio, wciśnięcie przycisku 1 włącza i wyłącza kluczowanie na wszystkich kompresorach.
2.
Włącz kompresory przyciskiem 1. Pojawia się teraz wyraziste wyciszanie na talerzu crash. Jako sygnałów sterujących używamy stopy i krótkich fraz wokalnych, które dodają energii w całym utworze. Alternatywą może być użycie talerza crash do głębokiego wyciszenia gitar, by w ten sposób zaakcentować początek każdej ośmiotaktowej części - wszystko zależy od kontekstu i charakteru muzyki, nad którą pracujesz.
3.
Mamy tu też efekt odwróconego pogłosu, użyty do wyciszania wszystkich elementów za wyjątkiem wokalu i tworzący płynną zmianę głośności. Koliduje on z początkiem naszego wokalu, zatem kopiujemy jedną frazę wokalu na nowy ślad, wyciszamy jego wyjście i stosujemy jako „ciche” kluczowanie dla odwróconego efektu. Możemy potem odpowiednio dobrać głośność skopiowanej linii wokalu poprzez stworzenie wyciszeń, by uzyskać łagodniejsze przejścia. Na koniec użyjemy krótkich fraz wokalnych do kluczowania partią FX.
1.
Bramki również mogą być kluczowane sygnałem zewnętrznym, którym najczęściej jest niesłyszalna w miksie ścieżka sidechain. W naszym pierwszym przykładzie załaduj do projektu 122 BPM pliki Gatepad.wav, Gateloop.wav i GateSourceStraight.wav. Posłuchaj ich razem, a następnie wycisz GateSourceStraight.wav i na ścieżce padu włącz bramkę z funkcją sidechain.
2.
W bramce ustaw Threshold na -13 dB, Attack na 1, Hold na 0 i Release na 3 ms (jeśli Twoja bramka udostępnia parametr Hysterisis, ustaw go na 0, aby procesor działał z większą precyzją). Sygnał padu nie jest wystarczająco głośny, aby otworzyć bramkę. Na jej wejście sidechain skieruj sygnał ze ścieżki GateSourceStraight i jeszcze raz posłuchaj - pad powinien się wyciszać zgodnie z rytmem sygnału kluczującego.
3.
Są też inne sposoby uzyskiwania tego typu efektu wycinającego, jak na przykład wtyczki plasterkujące sygnał czy dokonywanie manualnych cięć. Kluczowane bramkowanie pozwala nam odgrywać różne partie na klawiaturze i jednocześnie tworzyć spontaniczne rytmy. Możemy też łatwiej dopasowywać rytmicznie różne elementy w naszych miksach. Zamień występującą w charakterze wyzwalacza ścieżkę GateSourceStraight na GateSourceGroove i zwróć uwagę, jak wpłynęło to na rytmikę aranżacji.
4.
Nasza partia wyzwalająca jest ścieżką MIDI - użyliśmy prostego syntetycznego tonu, którego długość możemy zmieniać, precyzyjnie dopasowując reakcję. Załaduj syntezator Dune CM i wciśnij Bank B, by załadować Saw Wave z prostą obwiednią on/off. Następnie skopiuj na ścieżkę z instrumentem plik DuneGroove.mid z płyty DVD. Mając taki ślad jako ścieżkę kluczującą możemy eksperymentować z różnymi długościami nut, by zmienić rytmikę pulsowania.
5.
Inną metodą wyzwalania bramki jest wykorzystanie krótkich sygnałów perkusyjnych (z ostrym atakiem i szybkim zanikaniem), a następnie sterowanie efektem poprzez ustawienie czasu powrotu w bramce. Używając pliku GateSourceDrum.wav jako sygnału sidechain, ostra perkusyjna obwiednia tylko na chwilę przekroczy poziom threshold. Dopiero ustawienie lub automatyzacja kontrolki Release zdefiniuje czas wyciszania, jakie wprowadzi bramka.
1.
Choć cięcie pętli perkusyjnych jako audio lub MIDI jest standardową procedurą, to podobny poziom sterowania dynamiką możesz uzyskać korzystając z kluczowania. Nasze elementy perkusyjne, które znajdziesz na płycie DVD, są zupełnie przyzwoite, ale jedna lub dwie dodatkowe pętle ciekawie wypełnią rytm. Dodanie pętli Extra Loop.wav brzmi nieźle, ale jej werbel koliduje z werblem głównego bitu.
2.
Używając głównej stopy i werbla do szybkiej, głębokiej redukcji pętli grającej w podkładzie, możemy efektywnie przytłumić jego stopę i werbel. Istniejące elementy zaczną wchodzić w interakcję z pętlą, co pozwali Ci na bardziej zaawansowaną pracę nad rytmem, na przykład przez zmianę czasu powrotu, która wpływa na specyficzną dynamikę całości.
3.
Spróbuj zastosować działającą w tle ścieżkę kluczującą dla dodanej pętli (my dokonaliśmy tego z użyciem LoopToGate.wav), przepuszczając tylko niewielkie fragmenty sygnału. Działa to świetnie, gdy chcesz posłuchać nowych pętli w kontekście miksu - zamiast pracowicie wycinać fragmenty z każdego klipu, możesz zaimportować nową pętlę i natychmiast usłyszeć ją z takim samym kluczowaniem.
