W tym miesiącu zajmiemy się dźwiękami basu, a dokładnie basu syntetycznego, subbasu, samplami basu i przetwarzaniem basu. Dużo tego basu, ale – jak ktoś kiedyś powiedział – bas to podstawa!
Synteza jest jedną z najszybszych i potencjalnie najłatwiejszych metod tworzenia doskonałych brzmień basowych od podstaw. Nie ma nic złego w korzystaniu z sampli i presetów, ale gdy zamierzasz uzyskać brzmienie basu perfekcyjnie dopasowane do Twojego utworu, wówczas najlepiej jest stworzyć je samemu, tym bardziej, że nie jest to takie trudne. Owszem, każdy może „wykręcić” swoją barwę na bazie programów fabrycznych, ale strategia ta opiera się na metodzie prób i błędów, co w niektórych przypadkach jest zwykłą stratą czasu.
Współczesne syntezatory mają mnóstwo funkcji, których złożoność daje nieograniczone wręcz możliwości kreatywne, ale jednocześnie może zniechęcać osoby początkujące. Nawet stosunkowo proste instrumenty, jak U-he Diva czy NI Super 8 oferują dziesiątki parametrów, trybów i opcji komutacji. Gdy jednak pominiemy złożoność ich interfejsów graficznych i skupimy się na podstawowej funkcjonalności, to okaże się, że jest ona dość oczywista. Cała reszta to tylko kreatywne dodatki.
W poniższych instruktażach zaprezentujemy sposoby uzyskiwania różnego typu dźwięków w oparciu o szereg technik syntezy, których wspólną cechą będzie przydatność do wykorzystania w charakterze brzmień basowych – od prostych tonów perkusyjnych do modulacji fazowej i potężnych barw legato. Nie tylko poprowadzimy Was krok po kroku, ale też wyjaśnimy znaczenie każdej czynności, pomagając nawet najbardziej niecierpliwym zrozumieć zasady rządzące tworzeniem dźwięków syntetycznych. Jako źródeł użyjemy naszego syntezatora Dune EiS, a także kilku innych klasycznych instrumentów wirtualnych.
1.
Na ścieżce instrumentalnej lub MIDI w programie DAW włącz syntezator Dune EiS. Aktywuj w nim ustawienie domyślne, klikając przycisk Bank B w panelu centralnym. W tej konfiguracji działa tylko oscylator 1, generujący falę piłokształtną, oferującą parzyste i nieparzyste harmoniczne. Finalne brzmienie ukształtujemy filtrując sygnał z oscylatora.
2.
Ustaw częstotliwość odcięcia filtru Cutoff na minimum, jednocześnie ustawiając obwiednię Env na 65%. Z każdym nowym dźwiękiem obwiednia filtru będzie w niewidoczny dla nas sposób „przekręcać w górę” gałkę Cutoff. Sustain obwiedni ustaw na 75%, by filtr zaraz się zamykał. Jego krótkie otwieranie się nadaje punktowy charakter naszej barwie basu.
3.
Połączenie przebiegu piłokształtnego z modulowanym filtrem dolnoprzepustowym to najprostsza forma syntezatora basowego. Zanikanie dźwięku można wygładzić ustawiając Release w obwiedniach filtru i wzmacniacza na 25%. Włączenie Mono w sekcji Output sprawi, że będzie można grać tylko jednym głosem – jak w pierwszych analogach.
4.
Szybko zauważysz, że czym wyższe dźwięki, tym bardziej stłumione ich brzmienie. Wynika to z faktu, że częstotliwość odcięcia filtru nie podąża za wysokością nut. By to zmienić, ustaw Key Track w sekcji filtru na 50%. Dzięki temu głębokość otwarcia filtru będzie proporcjonalna do wysokości nuty MIDI z klawiatury lub sekwencera.
5.
Charakter brzmienia można zmienić, ustawiając w pierwszym oscylatorze falę prostokątną. Przebiegi tego typu mają wyłącznie nieparzyste harmoniczne i bardziej okrągłe, lżejsze brzmienie niż piła, dzięki czemu w wielu sytuacjach sprawdzają się lepiej jako podstawowe źródło sygnału w różnego typu partiach basowych.
6.
Otwierający się pod wpływem obwiedni filtr nadaje brzmieniu transjentowy charakter poprzez skumulowanie wielu harmonicznych na samym początku nuty. Ustawienia obwiedni filtru i wzmacniacza mają kluczowe znaczenie dla tego typu syntezy (zwanej subtraktywną). Np. zwiększenie czasu ataku obwiedni filtru do 50% da charakterystyczny garażowy bas.
1.
Stworzymy teraz bas o jeszcze bardziej wyrazistym brzmieniu perkusyjnym, wykorzystując do tego syntezę z modulacją częstotliwości (FM). Jednym z najlepszych wirtualnych instrumentów tego typu jest NI FM8, a jeśli nie masz go w swojej kolekcji, pobierz demo ze strony producenta (www.native-instruments.com) i włącz na ścieżce MIDI w DAW.
2.
W ustawieniu domyślnym działa tylko jeden operator F (oscylator w nomenklaturze FM) z falą sinusoidalną. Modulując jego częstotliwość dodajemy do dźwięku tony harmoniczne i nieharmoniczne. Kliknięcie przycisku Expert otworzy matrycę modulacji operatorów. Kliknięcie prawym klawiszem myszy na operatorze E spowoduje jego uaktywnienie.
3.
Przeciągając na polu tuż poniżej operatora E aktywujesz głębokość takiej modulacji. Przy wartości maksymalnej uzyskasz coś na kształt przebiegu piłokształtnego. Kliknięciem na operatorze E wejdź w ustawienia jego parametrów. W syntezie FM nie potrzeba filtrów, bo skład harmonicznych definiujemy odpowiednio ustawiając modulację.
4.
Dynamiczne zmiany modulacji FM szczególnie dobrze sprawdzają się w przypadku dźwięków basowych. Przeciągnij w dół biały kwadrat w górnym prawym rogu obwiedni. Modulacja z operatora E będzie teraz szybko zanikać i w efekcie uzyskasz dźwięk o bardzo wyrazistym początkowym transjencie przechodzący w niski, sinusoidalny ton operatora F.
5.
Skład widma początkowych harmonicznych kształtuje się zmieniając odstrojenie operatora E, dokonując tego w sekcji Ratio – klikając lub przeciągając. Zacznij od ustawienia Ratio na 2.00, co oznacza, że operator będzie generował przebieg o częstotliwości dwukrotnie wyższej. Samego operatora E nie słychać, ale jego wpływ na brzmienie wynika z modulacji.
6.
Tak brzmiące dźwięki basu można usłyszeć w stylistykach deep house lub melodic techno. Głębokość modulacji, a zarazem skład harmonicznych, możesz zmienić poprzez zmianę głębokości modulacji operatora F przez operator E, przeciągając w kwadracie poniżej tego ostatniego. Np. ustawienie na 64 da łagodniejszy, mniej natarczywy dźwięk.
1.
PWM (pulse width modulation, czyli modulacja szerokości impulsu fali prostokątnej) to jeszcze inna forma pozyskania ciekawych struktur na drodze modulacji. Do uzyskania tego brzmienia użyjemy naszego syntezatora Thorn EiS. Włącz go na ścieżce MIDI, kliknij ikonę kółka zębatego w prawym górnym rogu i wybierz Reset Default Preset.
2.
Kliknij na napisie Default Preset w oknie wyświetlacza Osc 1 i z menu Basic wybierz Square. W oknie Amp Env w lewym dolnym rogu ustaw na minimum suwaki A, D i R, a suwak S ustaw na maksimum. Obiednia dźwięku będzie teraz wyjątkowo prosta – sygnał pojawi się zaraz po naciśnięciu klawisza i zniknie po jego zwolnieniu.
3.
Uaktywnimy modulację szerokości impulsu dla naszego oscylatora. Kliknij przycisk PHS w Osc 1 i z menu wybierz PWM. Jeśli teraz zaczniesz obracać gałką umieszczoną nad tym przyciskiem, teraz noszącym nazwę PWM, to wyraźnie usłyszysz, jaki wpływ na brzmienie ma zmiana wypełnienia przebiegu prostokątnego, czyli PWM.
4.
Ciągłe kręcenie tą gałką nie ma sensu, więc do realizacji tego zadania wykorzystamy LFO z przebiegiem sinusoidalnym. Ustaw gałkę nad przyciskiem PWM w Osc 1 w położeniu minimalnym. Przeciągnij myszą z „wyjścia” modułu LFO 1 na gałkę, aktywując modulację. Przeciągając na gałce w górę z wciśniętym lewym klawiszem myszy ustaw zakres modulacji.
5.
Dopracujemy sposób modulacji, zmieniając parametry w LFO 1. Włączenie Sync powiąże tempo zmian z tempem projektu w rytmie wybieranym gałką Speed. Gałkami obok zmieniamy kształt przebiegu modulującego i jego przesunięcie fazowe względem rytmu. Funkcja Bipolar aktywuje zmiany PWM w lewo i w prawo względem punktu ustawienia.
6.
Prawym kliknięciem usuń powiązanie PWM z LFO 1 i powiąż go z Envelope 2, ustawiając wcześniej w Osc 1 PWM na 0, a w Envelope 2 definiując A, S i R na 0, zaś D na 30%. Kliknij przycisk Mod Matrix i w sekcji Depth ustaw 80% (to alternatywa dla prawego kliknięcia na modulowanym parametrze). Dostosuj ustawienie D w Envelope 2 do rytmu partii basu.
1.
Przyjrzymy się teraz syntezatorowi Native Instruments Massive X, który już stał się narzędziem pracy wielu producentów. Zajmiemy się innym aspektem modulacji, tym razem bazującej na modulacji fazy w kontekście tworzenia partii basu. Jak zawsze w takich przypadkach, zaczniemy od wyboru presetu wyjściowego Init, czyli najprostszej konfiguracji instrumentu.
2.
Zagraj prostą jednogłosową partię w okolicach nuty G1. Słychać tylko dźwięk z oscylatora Osc 1. Ustawiając na minimum przypisany do niego regulator Position pojawi się najbardziej podstawowy sygnał basu, czyli fala sinusoidalna. Ona będzie naszą falą nośną, w nomenklaturze modulacji, której użyjemy, noszącą nazwę carrier, czyli falą słyszalną.
3.
Massive X ma dwa niesłyszalne oscylatory Phase Modulation, które mogą modulować częstotliwość dwóch słyszalnych. Podświetlenie przycisku PM1 w Osc 1 aktywuje jego modulację fazową, którą usłyszymy zaraz po przesunięciu w górę suwaka PM1. Zwróć uwagę na zmiany w brzmieniu wynikające z pojawiania się tzw. wstęg bocznych.
4.
Do zmiany głębokości modulacji fazowej użyjemy obwiedni, np. Exciter Envelope, która zwiększy modulację Osc 1 na początku każdej nuty i zaraz potem ją zminimalizuje. Wyraźne zróżnicowanie brzmienia początku dźwięku tworzy charakterystyczny efekt perkusyjny FM, będący elementem składowym brzmień basowych w stylistykach house lub techno.
5.
Jeśli natomiast tę samą modulację zaaplikujemy z dłuższym czasem narastania, wówczas zamiast efektu perkusyjnego otrzymamy efekt plastycznego, nieco rozciągniętego brzmienia, szczególnie często słyszanego w muzyce garage lub grime. Warto poświęcić trochę czasu na przestudiowanie wpływu kształtu obwiedni na charakter finalnego brzmienia.
6.
Ustawienie Ratio dla oscylatorów PM to w praktyce ich odstrojenie względem oscylatora głównego. Różne wartości tego parametru mają istotny wpływ na dźwięk – wyższe pozwalają wykreować ostre barwy dysonansowe, a niższe determinują bardziej rozmyty charakter brzmienia. Interakcja tego ustawienia z obwiednią jest kluczowa dla finalnego efektu.
1.
Chcąc stworzyć potężny, szeroko brzmiący bas, będziesz potrzebował użyć nieco bardziej zaawansowanych technik. Należą do nich modulacja pierścieniowa oraz odstrojone unisono, na którym bazuje m.in. syntezator Dune EiS. Uruchom go na ścieżce MIDI w programie DAW i kliknij w głównym oknie przycisk Bank B, by przywołać preset domyślny.
2.
Ustaw Osc 1 na falę kwadratową, przekręcając gałkę Ring Mod w panelu Osc Common na maksimum. To sprawi, że Osc 2 zacznie działać jako modulator pierścieniowy dla Osc 1, wpływając na jego dźwięk. Kolejnym krokiem będzie zmiana przebiegu Osc 2 na kwadratowy. Teraz ustawienie Ring Mod na 30% da głęboki, jasny dźwięk basu.
3.
Aby pogłębić ten efekt, ustaw Semi(tone) w Osc 2 oktawę niżej, czyli na -12. Osc 2 jest aktualnie niesłyszalny, ale jego działanie objawia się przez modulację pierścieniową w odniesieniu do Osc 1 – dźwięk jest wyraźnie grubszy, a jednocześnie zachowuje specyficzną ostrość brzmieniową wynikającą z mnożenia częstotliwości obu oscylatorów.
4.
Teraz wprowadzimy unisono z odstrojeniem. W panelu Unison ustaw liczbę głosów Voices na 8. W sposób oczywisty spowoduje to zwiększenie poziomu i może doprowadzić do przesterowania toru sygnałowego, zatem zmniejsz ustawienie regulatora Volume do ok. 25%, jednocześnie przekręcając gałkę Spread na wartość maksymalną, dla poszerzenia brzmienia.
5.
Ustawienie Spread na maksimum spowodowało skrajne ustawienie zmultiplikowanych głosów w panoramie, co dało szeroki efekt stereo. W przypadku basu, zwłaszcza subbasu, nie jest to sytuacja szczególnie komfortowa, ale gdy mowa o częstotliwościach środka, to dobre rozwiązanie, dające więcej miejsca na inne elementy umieszczone centralnie w miksie.
6.
Aby dodatkowo zintensyfikować efekt odstrojonego unisono, przekręć gałkę Detune do poziomu 10%. Jeśli teraz aktywujesz dostępną w panelu Output funkcję Mono i zwiększysz ustawienie gałki Glide, to w przypadku zachodzących na siebie dźwięków MIDI uzyskasz interesujący efekt portamento, czyli płynnego przejścia wysokości dźwięku pomiędzy nutami.
