Z naszego artykułu dowiesz się, jak poszerzyć swoje horyzonty brzmieniowe i sprawić, by Twoje miksy zabrzmiały znacznie przestrzenniej niż do tej pory.
W niniejszym artykule skupimy się na obróbce poszczególnych elementów w tzw. przestrzeni stereo, a zatem istotną rzeczą będzie to, by zrozumieć, co oznacza pojęcie „stereo”, lub, mówiąc inaczej, czym się różni miks stereo od jego monofonicznego odpowiednika. Stereofoniczne systemy odsłuchowe zostały opracowane z myślą o zapewnieniu słuchaczom brzmienia dźwięku znacznie bardziej zbliżonego do rzeczywistego. Uzyskuje się to poprzez zastosowanie dwóch odpowiednio rozmieszczonych głośników (lub słuchawek stereo). Kiedy sygnał jest przetwarzany wyłącznie przez kanał lewy, wówczas słuchacz odbiera go jako dobiegający z lewej strony przestrzeni stereo, czyli bezpośrednio z lewego głośnika. Jeśli jednak ten sam sygnał będzie odtwarzany jednocześnie przez lewy i prawy kanał, wówczas nie odbierzemy go jako dobiegającego do nas z dwóch stron, ale jako sygnał dochodzący do nas ze środka przestrzeni stereo, czyli z punktu pomiędzy głośnikami. Jest to tak zwany środek urojony - jeden z najbardziej powszechnych i oczywistych efektów psychoakustycznych. Rozmieszczanie poszczególnych elementów w panoramie jest bardzo prostym narzędziem manipulacji przestrzenią stereo, polegającym na urojonym pozycjonowaniu poszczególnych źródeł dźwięku poprzez dobór ich relatywnej głośności w lewym i prawym kanale jednocześnie.
Omówiliśmy już podstawową zasadę dźwięku stereo: złudzenie przestrzeni stereofonicznej wywołane przez różnice w poziomach sygnałów wysłanych jednocześnie do kanału lewego i prawego. Owa funkcjonalność, zwana ustawianiem w panoramie lub panoramowaniem, jest bardzo łatwa do zrozumienia, ale efekt stereo jest w stanie wywołać jakakolwiek różnica między tymi sygnałami. Bardzo szeroki efekt przestrzenny można uzyskać umiejscawiając sygnał wyłącznie w lewym kanale (tzw. twarde panoramowanie) i tworząc „taką samą, ale inną” jego wersję panoramowaną twardo w kanale prawym. Klasycznym przykładem tego typu podejścia jest podwójne nagranie partii gitary, kiedy gitarzysta dwukrotnie gra tę samą partię, a każda z nich umiejscawiana jest w przeciwnym kanale stereo - subtelne różnice fazowo-czasowe pomiędzy tymi zagrywkami pozwalają uzyskać bardzo szerokie brzmienie stereo tego instrumentu. Przy stosowaniu tego typu trików można bardzo łatwo zapomnieć o tym, jak wiele można uzyskać przez proste panoramowanie. Umiejętne pozycjonowanie nie tylko zwiększa ilość miejsca na rozmieszczenie poszczególnych elementów w miksie, ale nieznaczne panoramowanie pozwala też zwiększyć prezencję, wymiar i realizm nagrań. Każdy realizator miksu ma swoją własną filozofię związaną z panoramowaniem, ale stosując się do naszych porad i traktując je jako punkt wyjścia do własnych poszukiwań, na pewno nie zabrniesz w ślepą uliczkę!
1.
Zaczniemy od panoramowania instrumentów w miksie. Z pozoru może się to wydawać bardzo prostym zadaniem, ale możesz być zaskoczony, ile można się w ten sposób nauczyć. Zaimportuj do swojego programu DAW znajdujące się na naszej płycie DVD (folder Magazyn\Przestrzeń stereo) pliki Bass110.wav, Drumbeat110.wav, GuitarA110.wav i GuitarB110.wav. Wszystkie mają jednakowe tempo 110 BPM, aby można je było łatwo zapętlić.
2.
Choć wszystkie pliki WAV, które wykorzystamy w tym przykładzie są stereofoniczne, to znajdujące się w nich kanały lewy i prawy są identyczne, dając w efekcie monofoniczny dźwięk. Zmieniając panoramę w kanale, na którym znajduje się ścieżka Drumbeat, nasz miks od razu straci swoją równowagę. Wypróbuj różne ustawienia panoramy, a następnie wróć do pozycji początkowej (w centrum panoramy).
3.
Powtórz ten eksperyment ze ścieżką Bass, próbując ustawić ją w różnych miejscach panoramy. W przypadku odsłuchu basu za pośrednictwem głośników trudno będzie jednoznacznie określić jego pozycję. Przy odsłuchu za pomocą słuchawek będzie to łatwiejsze, ale jednocześnie szybko zauważymy, że przesuwanie basu w panoramie powoduje zabieranie zapasu dynamiki w kanale, w którym akurat się on znajduje. Z tego względu partię basu także ustawimy na środku panoramy.
4.
Teraz zapewne łatwiej będzie Ci zrozumieć, dlaczego w przypadku większości miksów bas i bębny (stopa) są panoramowane dokładnie na środku. Zobaczmy teraz, co możemy zrobić w przypadku gitary. Na próbę ustawmy GuitarA w lewym kanale. Miks zdecydowanie bardziej się otwiera i daje się usłyszeć większą separację elementów, ale wciąż brzmi to nieco sztucznie.
5.
Teraz ustaw partię GuitarB całkowicie w prawym kanale. Brzmienie pozostało otwarte i zbalansowane, ale ogólnie rzecz ujmując miks stracił swą moc i energię. Spróbuj teraz zamienić kanały z gitarami, aby GuitarA znalazła się w kanale prawym, a GuitarB w kanale lewym. Ta prosta zmiana może sprawić, że odbiór miksu będzie zupełnie inny, nawet w przypadku monitoringu na słuchawkach.
6.
Tak naprawdę, nikt nie jest w stanie powiedzieć, jak powinno wyglądać „właściwe” panoramowanie. Ktoś może np. chcieć, aby cała perkusja grała tylko w lewym kanale! Bez względu na własne preferencje należy wypróbować różne opcje, by tą metodą uzyskać najbardziej optymalne rozwiązanie. Zwracaj jednocześnie uwagę na ogólny poziom wyjściowy sygnału - panoramowanie ma na niego duży wpływ.
